KISHINTE KYA KWIFUNDA 21
LWIMBO 107 Kimfwa kya Leza kya Buswe
Mwa Kusokwela wa Kwisonga Nandi
“Lelo i ani ubwanya kutana mukaji nkanka? Bulēme bwandi i butabuke kulampe bwa mabwe a kolaye.”—NKI. 31:10.
PEMANINE KISHINTE
Misoñanya ya mu Bible ilombola muswelo ubwanya muntu kusokola wa kwisonga nandi, ne mubwaninya bantu bakwabo mu kipwilo kukwatakanya bankungulume ne bankungakaji basaka kusonga nansha kusongwa.
1-2. (a) Le i bintu’ka bifwaninwe kubandaula bene Kidishitu bankunga kumeso kwa kwinangila? (b) Le “kwinangila” i bika? (Tala “Nshintulwilo ya Kishima.”)
LELO ukimbanga kusonga nansha kusongwa? Nansha busongi byokebudipo bu kyo kintu kya mvubu mpata pa kwikala na nsangaji, bene Kidishitu bankunga ekale bankasampe nansha batame, batengelanga na kipyupyu kusokola muntu wa kwisonga nandi. Inoko, kumeso kwa kushilula kwinangila, ufwaninwe kwiteakanya mu myanda itala misokwe, ku mushipiditu ne mu malango. a (1 Ko. 7:36) Shi wi mwiteakanye, ubwanya kwikala na busongi bwa nsangaji.
2 Inoko, kebipēlangapo nyeke kusokola muntu muyampe wa kwisonga nandi. (Nki. 31:10) Kadi nansha shi ubasokola muntu okimba kuyuka biyampe, bibwanya kwikala bikomo pa kushilula kwinangila. b Mu kino kishinte, tusa kwisambila’mo pa bintu bibwanya kukwasha bene Kidishitu bankunga basokole muntu obabwanya kwisonga nandi ne kushilula kwinangila. Kadi tusa kwisambila’mo ne pa muswelo ubwanya bantu bakwabo mu kipwilo kukwatakanya boba basaka kusonga nansha kusongwa.
MWA KUSOKWELA MUNTU MUYAMPE WA KWISONGA NANDI
3. Le i bintu’ka bifwaninwe kubandaula mwine Kidishitu pākimba muntu wa kwisonga nandi?
3 Shi ukimba kusonga nansha kusongwa, i biyampe uyuke byosakanga ku muntu ukekala mwinē pobe kumeso kwa kwinangila. Shi bitupu, ubwanya kutabuka muntu ukokeja kwikala mwinē pobe muyampe nansha kushilula kwinangila na muntu ke muyampepo kodi. Shako, muntu yense wa kwisonga nandi ufwaninwe kwikala mwine Kidishitu mubatyijibwe. (1 Ko. 7:39) Inoko, ke muntupo yense mubatyijibwe ukekala mulume nansha mukaji muyampe. O mwanda i biyampe wiipangule amba: ‘Le i bika byonkimba kulonga mu bwami būmi? Le i ngikadila’ka yonsaka ku muntu onkesonga nandi? Le bintu byonkimba i byendele’mo?’
4. Le i bika byalombele bamo mu milombelo?
4 Na bubine shi ulañanga ya kusonga nansha kusongwa, ye uno kodi mulombe Yehova akukwashe usokole muntu wa kwisonga nandi. (Fid. 4:6) Shako, Yehova kalailepo muntu nansha umo amba ukamupa wa kwisonga nandi. Inoko, utele mutyima ku bisakibwa byobe ne ku mwiivwanino obe, kadi ubwanya kukukwasha usokole muntu wa kwisonga nandi. Nanshi, endelela kumulombola byosaka ne mowiivwanina. (Ñim. 62:8) Mulombe akupe kitūkijetyima ne tunangu. (Yak. 1:5) John, c tutu nkunga wa mu États-Unis ulombola bintu byalombanga mu milombelo, amba: “Nombolanga Yehova ngikadila yonkimba ku muntu wa kwikala wami mukaji. Mulombanga ampe’ko mikenga ya kwitana na muntu ukekala wami mukaji. Kadi nombanga Yehova ankwashe ngikale na ngikadila ikankwasha ngikale mulume muyampe.” Tanya, kaka wa mu Sri Lanka, unena’mba: “Ponkimba mulume wa kunsonga, nombanga Yehova ankwashe nshale nyeke wa kikōkeji, na mumweno muyampe, ne na nsangaji.” Nansha shi kusokwelepo bukidibukidi muntu wa kwisonga nandi, Yehova i mulaye kukukwatakanya ku ngitu ne mu malango.—Ñim. 55:22.
5. Le i mikenga’ka idi na bene Kidishitu bankunga ya kwitana na bantu basenswe Yehova? (1 Bene Kodinda 15:58) (Tala ne kifwatulo.)
5 Bible witukankamika ‘tuvudilwe bya kulonga mu mwingilo wa Mfumwetu.’ (Tanga 1 Bene Kodinda 15:58.) Shi uvudilwe bya kulonga mu mwingilo wa Yehova ne kupityija kitatyi pamo na batutu ne bakaka beshileshile, kukekala’po’tu enka na mikenga ya kwikankamika, ino ukekala ne na mikenga ya kwitana na batutu ne bakaka bankunga batele mutyima ku kwingidila Yehova pamo bwa abe. Kadi polonga bukomo bwa kusangaja Yehova, ukekala na nsangaji ya bine.
Shi uvudilwe bya kulonga mu mwingilo wa Yehova ne kupityija kitatyi na bene Kidishitu beshileshile, ubwanya kwitana’mo na bantu bakwabo bakimba kusonga nansha kusongwa (Tala musango 5)
6. Le i bika bifwaninwe kuvuluka bene Kidishitu bankunga pobakimba wa kwisonga nandi?
6 Inoko dyumuka: Kokaleka milangwe ya kukimba muntu wa kwisonga nandi ikubudije nsangaji. (Fid. 1:10) Nsangaji ya bine keitambengapo ku kusonga ne kusongwa nansha ku kwikala nkunga, ino i ku kipwano kyopwene na Yehova. (Mat. 5:3) Kadi pokidi nkunga, ubwanya kwikala na mikenga mivule ya kutandabula mwingilo obe. (1 Ko. 7:32, 33) Nanshi ingidija biyampe kino kitatyi. Jessica, kaka wa mu États-Unis wasongelwe na kintu kya myaka 40 unena’mba, “Naendelele kuvudilwa bya kulonga mu mwingilo wa busapudi, kadi kino kyankweshe ndame nsangaji ponadi ngilaije kusongwa.”
WITŪDILE’KO KITATYI KYA KUMUTADIJA
7. Mwanda waka i kya tunangu kutadija muntu kumeso kwa kumulombola’mba umusenswe? (Nkindi 13:16)
7 Le bikekala namani shi ulanga’mba muntu kampanda ubwanya kwikala mwinē pobe muyampe? Le ufwaninwe kumulombola kiponka na ponka’mba umusenswe? Bible unena’mba muntu wa tunangu ukimbanga buyuki kumeso kwa kulonga kintu. (Tanga Nkindi 13:16.) Nanshi i kya tunangu kutadija muntu na bunwa kumeso kwa kumulombola’mba umusenswe. Aschwin wa mu Pays-Bas unena’mba: “Mwiivwanino ubwanya kutama bukidibukidi, inoko kadi ubwanya kujimina bukidi bonka. Nanshi shi witūdile’ko kitatyi kya kutadija muntu, kukashilulapo kwinangila nandi bya kitumbuzaji.” Kadi kitatyi kyotadija muntu, ubwanya kujingulula’mba kakekalapo mwinē pobe muyampe.
8. Le nkunga ubwanya kutadija namani muntu wa kwisonga nandi? (Tala ne kifwatulo.)
8 Le i muswelo’ka obwanya kutadija muntu na bunwa? Ku kupwila nansha pomwisangaja na balunda, ubwanya kuyuka mwikadile muntu ku mushipiditu, bumuntu bwandi, ne mwiendelejo wandi. Le i bāni bāpwene nabo ne i bika byasenswe kwisambila’po? (Luka 6:45) Le byalanga kulonga mu būmi bikwatañene na byolanga kulonga? Ubwanya kwipangula bakulumpe ba mu kyabo kipwilo nansha bene Kidishitu batame bamuyukile biyampe. (Nki. 20:18) Ubwanya kwipangula mobamuyukile nansha ngikadila yandi. (Luta 2:11) Kitatyi kyotadija uno muntu, longa bukomo bwa kuleka kumulengeja abulwe mutyima-ntenke. Lēmeka mwiivwanino wandi ne myanda imutala.
Kumeso kwa kulombola muntu amba umusenswe, mutadije na bunwa mu kitatyi kampanda (Tala musango 7-8)
9. Le i bika byofwaninwe kukulupila kumeso kwa kulombola muntu amba umusenswe?
9 Le i mu bula bwa bitatyi binga mofwaninwe kutadija muntu kumeso kwa kumulombola’mba umusenswe? Shi usapwile muntu bukidibukidi amba umusenswe, ubwanya kulanga’mba ukwatanga butyibi bwa kitumbuzaji. (Nki. 29:20) Inoko kadi shi wije bininge, ubwanya kumweka bu muntu wa mityima ibidi, nakampata shi muntu’wa uyukile amba umusenswe. (Mus. 11:4) Vuluka’mba kumeso kwa kulombola muntu amba umusenswe, kufwaninwepo kukulupila’mba mukesonga. Inoko ufwaninwe kukulupila’mba kodi mwiteakanye mwanda wa kusonga nansha kusongwa, ne amba muntu’wa ubwanya kwikala mwinē pobe muyampe.
10. Le i bika byofwaninwe kulonga shi ubajingulula’mba muntu kampanda ukusenswe ino abe kumusenswepo?
10 Le ukalonga namani shi ubajingulula’mba muntu kampanda ukusenswe? Shi abe kumusenswepo, longa bukomo bwa kulombola kino kupityila ku byolonga. Ke biyampepo kulengeja muntu alange amba ubwanya kushilula kwinangila nandi abe papo kumusenswepo.—1 Ko. 10:24; Ef. 4:25.
11. Shi abakunena kukimbilañana muntu wa kwinangila nandi nansha wa kwisonga nandi, le i bintu’ka byofwaninwe kuta’ko mutyima?
11 Mu matanda amo, bambutwile nansha bantu bakwabo batame bo babwanya kutongela mubutule nkunga muntu wa kwisonga nandi. Mu matanda makwabo, bantu ba mu kisaka nansha balunda bo basokwelanga nkunga muntu wa kwisonga nandi, kupwa bakwata’ko mpangiko ya amba mwana-mulume ne mwana-mukaji betane pamo mwanda wa kumona shi babwanya kushilula kwinangila. Shi abakunena kukimbila mwana-mulume nansha mwana-mukaji muntu wa kwisonga nandi, tá mutyima ku byobasangela ne byobasakilwa abo bonso babidi. Shi ubasokola muntu wabwanya kwisonga nandi, longa bukomo bwa kuyuka bumuntu bwa muntu’wa, ngikadila yandi, ne kutabukidila mwikadile kipwano kyandi na Yehova. Kwikala mu kipwano kiyampe na Yehova i kwa mvubu mpata kutabuka lupeto, masomo afundile muntu, nansha ludingo lwandi lwa mu būmi. Ino vuluka’mba, tutu nkungulume ne kaka nkungakaji bo bafwaninwe kukwata butyibi bwa mfulo bwa kwisonga nansha kuleka kwisonga.—Ngt. 6:5.
MWA KUSHILWILA KWINANGILA
12. Shi usaka kushilula kwinangila na muntu, le i muswelo’ka okamulombola’mba umusenswe?
12 Shi usaka kushilula kwinangila na muntu, le i muswelo’ka okamulombola’mba umusenswe? d Ubwanya kukwata’ko mpangiko ya kwisamba na muntu’wa mu kifuko kya bantu bavule nansha ku telefone. Lombola patōkelela milangwe yobe. (1 Ko. 14:9) Shi i byendele’mo, mushile kitatyi kya kulangulukila’po kumeso kwa kulondolola. (Nki. 15:28) Kadi shi keteakenye mwanda wa kushilula kwinangila, lēmeka mwiivwanino wandi.
13. Le i bika byobwanya kulonga shi tutu nansha kaka wakulombola’mba ukusenswe? (Bene Kolose 4:6)
13 Le bikekala namani shi muntu wakulombola’mba ukusenswe? Bibwanya kulomba bukomo ku muntu’wa pa kukusapwila’mba ukusenswe. Nanshi ikala na kanye ne na bulēme. (Tanga Bene Kolose 4:6.) Shi usakilwa kitatyi kya kulangulukila’po mwanda wa kumona shi uketabija mushilule kwinangila, nabya mulombole akushile kitatyi. Inoko longa bukomo bwa kumulondolola pampikwa kwija. (Nki. 13:12) Shi kumusenswepo, mulombole patōkelela. Tala Hans tutu umo wa mu Otrishe mwaalondolwedile kaka umo wamulombwele amba umusenswe: “Namulombwele butyibi bwami na bunwa inoko patōkelela. Nalongele namino kiponka na ponka mwanda nkyadipo nsaka alange amba tusa kwisonga. Kadi pa kino, nalongele bukomo bwa kuta mutyima ku muswelo onadi nesamba nandi.” Inoko shi usaka kwinangila na muntu’wa, mulombole’mo, kupwa mwisambilei pa momusa kupityijija kwinangila kwenu. Milangwe yobe ibwanya kwishila na ya muntu’wa kukwatañana na bibidiji byobe nansha bintu bikwabo.
I MUSWELO’KA UBWANYA BANTU BAKWABO KUKWATAKANYA BENE KIDISHITU BANKUNGA?
14. Le i muswelo’ka otubwanya kukwatakanya bene Kidishitu bankunga na binenwa byetu?
14 I muswelo’ka otubwanya batwe bonso kukwatakanya bene Kidishitu bankunga basaka kusonga nansha kusongwa? Muswelo umo bidi i na kutadija na byotunena. (Ef. 4:29) Tubwanya kwiipangula’mba: ‘Le nkolomonanga boba basaka kusonga nansha kusongwa? Le kitatyi kyomona tutu nkungulume ne kaka nkungakaji besamba, nañanga’mba i befwaninwe kwisonga?’ (1 Tm. 5:13) Kadi ketufwaninwepo nansha dimo kulengeja bene Kidishitu bankunga bemone amba kebadipo biyampe mwanda kebasongele nansha kusongwa. Hans wesambilwanga’po kala unena’mba: “Batutu bamo banenanga’mba, ‘Mwanda waka kwasongele? Kodi mutame.’ Bino binenwa bibwanya kulengeja bankunga bemone amba kebadipo na mvubu ne kwibabweja’ko malangatyima pa kusokola wa kwisonga nandi.” Bine, i kya mvubu mpata kukimba’ko mikenga ya kufwija’ko bene Kidishitu bankunga!—1 Ts. 5:11.
15. (a) Le mungya musoñanya udi mu Bene Loma 15:2, i bika byotunenwe kubandaula kumeso kwa kukwasha muntu asokole wa kwisonga nandi? (Tala ne kifwatulo.) (b) Le i ñeni’ka ya kamweno yowefundile mu video?
15 Le bikekala namani shi tulanga’mba tutu kampanda ne kaka kabidye babwanya kubunda busongi buyampe? Bible witukankamika tute mutyima ku mwiivwanino wa bantu bakwabo. (Tanga Bene Loma 15:2.) Bankunga bavule kebasakengapo bantu bakwabo bebakimbile wa kwisonga nandi, o mwanda tufwaninwe kulēmeka milangwe yabo. (2 Ts. 3:11) Bantu bakwabo babwanya kusangela twibakwashe, inoko ketufwaninwepo kulonga namino shi kebetulombelepo bukwashi. e (Nki. 3:27) Bankunga bamo kebasakengapo kwibalunga namino mu muswelo wa patōkelela. Lydia kaka nkungakaji wa mu Alemanye unena’mba: “Ubwanya kwita tutu nansha kaka pamo na bantu bakwabo bavule. Abe watūla’ko’tu mukenga mwanda wa tutu ne kaka betane, ebiya webaleka abo bene.”
Kwitana mu kibumbo kikatampe kya bantu, kupanga bene Kidishitu mukenga wa kwitana (Tala musango 15)
16. Le i bika bifwaninwe kuvuluka bene Kidishitu bankunga?
16 Batwe bonso, bankunga ne basonge, tubwanya kwikala na būmi bwa nsangaji! (Ñim. 128:1) Nanshi shi usakanga kusonga nansha kusongwa inoko kwasokwele wa kwisonga nandi, endelela kuta mutyima ku kwingidila Yehova. Kaka Sin Yi wa mu Makao unena’mba: “Shi udingakanye kitatyi kyobwanya kupityija na mwinē pobe mu Paladisa, kitatyi kya bukunga i kīpi bininge. Nanshi sangela kino kitatyi ne kwikingidija biyampe.” Ino le bikekala namani shi ubasokola muntu obwanya kwisonga nandi ebiya mubashilula ne kwinangila? Kishinte kilonda’ko, kikesambila pa muswelo muyampe omubwanya kwinangila.
LWIMBO 137 Bana-Bakaji Bakōkele, Bakaka Bene Kidishitu
a Pa kukukwasha uyuke shi wi mwiteakanye kusonga nansha kusongwa, tala pa jw.org kishinte kinena’mba “Kwinangila—Kipindi 1: Le Mfwaninwe Kwinangila na Muntu?”
b NSHINTULWILO YA KISHIMA: Kishima “kwinangila” kīsambilwe’po mu kino kishinte ne mu kilonda’ko, kifunkila pa kitatyi kīyukanga senene ba mwana-mulume ne mwana-mukaji mwanda wa kumona shi babwanya kwisonga. Mu matanda amo, kwinangila kufunkila ne pa kwimona na muntu kitatyi ne kitatyi, kwiyuka nandi senene, nansha kupwana nandi kipwano kya buswe. Kwinangila kushilulanga kitatyi kīlombola ba mwana-mulume ne mwana-mukaji amba besenswe, kadi kwendelelanga kufika ne kitatyi kyobesonga nansha kyobemika kwinangila.
c Majina amo i mashintwe.
d Mu bibidiji bimo, tutu ye usapwilanga kaka’mba umusenswe mwanda wa bashilule kwinangila. Inoko, kaka nandi ubwanya kukwata butyibi bwa kulombola tutu amba umusenswe. (Luta 3:1-13) Pa kuyukila’ko bivule, tala kishinte kinena’mba “Les jeunes s’interrogent . . . Comment lui dire ce que je ressens pour lui ?” mu Langukai! wa mafuku 22 Kweji 10, 2004 mu Falanse.
e Tala pa jw.org video inena’mba, Balwa Bulwi Bulumbuluke bwa Lwitabijo—Bene Kidishitu Bankungulume ne Bankungakaji.
