KISHINTE KYA KWIFUNDA 31
LWIMBO 12 Yehova, Leza Mukatampe
Bilongele Yehova Mwanda wa Kukūla Bantu ku Bubi ne Lufu
“Leza byaasenswe ino ntanda bikatampe mpata, wapēne wandi Mwana wa bunka.”—YOA. 3:16.
PEMANINE KISHINTE
Muswelo wākwete’ko Yehova mulangwe wa kwitukwasha tulwe na bubi, ne muswelo waetukweshe twikale na būmi bwa nyeke pampikwa bubi.
1-2. (a) Le bubi i bika, ne i muswelo’ka otubwanya kunekenya bulwi botulwa nabo? (Tala ne “Nshintulwilo ya Kishima.”) (b) Le i bika byotusa kwisambila’po mu kino kishinte ne mu bishinte bikwabo bilonda’ko mu kino Kiteba kya Mulami? (Tala ne “Ku Batangi” mu kino Kiteba.)
LELO ukimba kuyuka mukusanshilwe Yehova? Muswelo muyampe wa kuyuka mwakusanshilwe i kwifunda byalongele mwanda wa kukukūla ku bubi ne lufu. Bubi a i wa lwana mubi mpata mwine okubwanyapo kunekenya abe mwine. Batwe bonso tuloñanga bubi difuku ne difuku ne kufwa pa mwanda wa bubi. (Loma 5:12) Inoko mwanda muyampe i uno: tubwanya kunekenya bubi na bukwashi bwa Yehova. Kadi bushindañani bwetu ke bwa kutatanapo!
2 Yehova Leza i mukwashe bantu balwe na bubi pano kepadi kintu kya myaka 6 000. Mwanda waka? Mwanda witusenswe. Usenswe bantu tamba ku ngalwilo, o mwanda i mulonge bintu bivule mwanda wa kwibakwasha balwe na bubi. Leza uyukile amba bubi butwalanga ku lufu, inoko aye kasakengapo tufwe. Usakanga twikale’ko nyeke. (Loma 6:23) Bino ye byakusakila ne abe. Mu kino kishinte, tusa kwisambila’mo pa bino bipangujo bisatu: (1) Le i muswelo’ka wāletele Yehova lukulupilo ku bantu ba bubi? (2) Lelo bantu ba bubi babwanya namani kwitabijibwa na Yehova? (3) Le i bika byālongele Yesu mwanda wa kukūla bantu ku bubi ne lufu?
LE I MUSWELO’KA WĀLETELE YEHOVA LUKULUPILO KU BANTU BA BUBI?
3. Le i bika byālengeje ba Adama ne Eva balonge bubi?
3 Yehova paāpangile ba mwana-mulume ne mwana-mukaji babajinji, wādi usaka bekale na nsangaji. Wēbapele kifuko kilumbuluke mwa kushikata, kyabuntu kya busongi, ne mwingilo muyampe. Bādi banenwe kuyuja ntanda na lutundu lwabo, ne kwalamuna umbuo onso wa ntanda ke paladisa pamo bwa budimi bwa Edena. Wēbapele’tu kijila kimo kete kipēla. Kadi wēbadyumwine amba shi bajilule kino kijila na kumutombokela ku kusaka, bubi bwabo bukebatwala ku lufu. Tuyukile byālongekele. Mwikeulu mubi mwine kādipo usenswe Leza ne bantu, wāiya kwibatompa mwanda wa balonge bubi. Ba Adama ne Eva bāongolwa na uno mwikeulu mubi witwa bu Satana. Byokebākulupilepo Tata wabo wa buswe, bālonga bubi. Monka motuyukile, bintu byānenene Yehova byāfikidila. Tamba penepa, bāshilula kununupa, ku mfulo bāfwa.—Ngo. 1:28, 29; 2:8, 9, 16-18; 3:1-6, 17-19, 24; 5:5.
4. Mwanda waka Yehova ushikilwe bubi, ne mwanda waka witukwashanga tufwene kwadi ne kumukōkela? (Bene Loma 8:20, 21)
4 Yehova wālembeje ino nsekununi ya bulanda mu Bible mwanda wa kamweno ketu. Itukwashanga twivwanije kine kyashikilwe bininge bubi. Bubi bwitusansanyanga na Tata wetu, kadi butwalanga ku lufu. (Isa. 59:2) Inoko Satana ushikilwe Yehova ne bantu. O mwanda wāletele tuno tuvutakanya tonso, kadi ye kine kyasanshilwe bubi ne kukankamika bantu bebulonge. Ye uno wālangile amba waikala na bushindañani bukatampe mu Edena. Inoko kādipo wivwanije mwikadile Yehova na buswe bukatampe. Leza kāshintyilepo nansha dimo mpango yandi pa lutundu lwa ba Adama ne Eva. Usenswe bantu, o mwanda wāpele bantu bonso lukulupilo kiponka na ponka. (Tanga Bene Loma 8:20, 21.) Yehova wāyukile amba bantu bamo ba ku luno lutundu bakatonga kumusanswa ne kumukōkela. Kadi byadi Tata wabo ne Umpangi wabo, wēbapele mukenga wa kumufwena ne kwibanyongolola ku bubi ne lufu. Le i bika byādi bya kulonga Yehova mwanda wa kulengeja bino byonso bilongeke?
5. Le i kitatyi’ka kyāletele Yehova lukulupilo ku bantu ba bubi? Shintulula. (Ngalwilo 3:15)
5 Tanga Ngalwilo 3:15. Yehova wāletele kiponka na ponka lukulupilo paānenene amba ukonakanya Satana. Leza wālaile amba kukekala “lutundu” lukakūla bantu. Kipindi kibajinji kya luno lutundu kyādi kya kusonsakanya Satana ne kutalula’ko makambakano onso awāletele mu Edena. (1 Yo. 3:8) Inoko luno lutundu lwādi lwa kususuka bidi. Satana wādi wa kwilusanshija na kwilulengeja lwipaibwe. Kino kyādi kya kusansa Yehova bininge. Inoko Yehova wāitabije kususuka ne kuleka lutundu lususuke mwanda wa kukūla bantu ku bubi ne lufu.
LE BANTU BA BUBI BA MU KITATYI KYĀSONEKELWE BIBLE BĀITABIJIBWE NAMANI NA YEHOVA?
6. Le i bika byālongele bantu ba lwitabijo pamo bwa Abele ne Noa mwanda wa kufwena kudi Yehova?
6 Mu myaka tutwa na tutwa yālondele’po, Yehova wāendelele kulombola bityebitye muswelo ubwanya kufwena bantu ba bubi kwadi. Abele, mwana wa bubidi wa ba Adama ne Eva, ye muntu mubajinji wālombwele lwitabijo mudi Yehova pa kupwa kwa butomboki bwa mu Edena. Abele byaādi usenswe Yehova ne kukimba kumusangaja, wāfwenene kwadi ne kumulambula kitapwa. Abele wādi mukumbi, o mwanda wāselele yandi mikōko myana, wēitapa ne kulambula’yo Yehova. Le Yehova wālongele’po namani? “Wāloelelwa Abele ne kyamulambu kyandi.” (Ngo. 4:4) Yehova wāloelelwe bitapwa pamo bwa bino byāmulambwile bantu bādi bamusenswe ne kumukulupila pamo bwa Noa. (Ngo. 8:20, 21) Yehova pawāitabije bino bitapwa, wālombwele amba bantu ba bubi babwanya kwitabijibwa nandi ne kumufwena. b
7. Le i bika byotwifunda ku kwitabija kwāitabije Abalahama kulambula wandi mwana?
7 Yehova wānenene Abalahama muntu wa lwitabijo lwa kutendelwa alonge kintu kikomo bininge—kulambula wandi mwana Izake bu kitapwa. Ye kino kyāsense Abalahama bininge. Nansha nankyo, wākōkele Yehova. Inoko paādi kakimbe kwipaya wandi mwana, Leza wāmukankaja. Yehova wāyukile amba Abalahama ukevwana misanshi mikatampe pa kwipaya wandi mwana. Kino kimfwa kitufundija bintu byādi bya kulonga Yehova mu mafuku a kumeso. Wādi wa kupāna na mutyima tō wandi Mwana muswedibwe bu kitapwa. Bine Yehova usenswe bininge bantu.—Ngo. 22:1-18.
8. Le bitapwa bivule byālombelwe mu Bijila byādi byelekeja bika? (Bene Levi 4:27-29; 17:11)
8 Myaka tutwa na tutwa pa kupita’po, Bijila byāpelwe muzo wa Isalela byālombele bitapwa bivule pa kupūta bubi bwa bantu ba Leza. (Tanga Bene Levi 4:27-29; 17:11.) Bino bitapwa byādi byelekeja kitapwa kikatampe kyādi kya kukūla bantu lonso ku bubi. Bapolofeto ba Leza bāpelwe bukomo bwa mushipiditu bashintulula’mba lutundu lwālailwe, ko kunena’mba Mwana wa pa bula wa Leza, wādi wa kususuka ne kwipaibwa. Wādi wa kwikala pamo bwa mukōko ulambulwa bu kitapwa. (Isa. 53:1-12) Langa’po bidi: Yehova wālaile amba ukapāna wandi Mwana muswedibwe bu kitapwa mwanda wa kukūla bantu ku bubi ne lufu—kubadila’mo ne abe!
LE I BIKA BYĀLONGELE YESU MWANDA WA KUKŪLA BANTU?
9. Le i bika byānenene Yoano Mubatyiji padi Yesu? (Bahebelu 9:22; 10:1-4, 12)
9 Mu myaka katwa kabajinji Y.M., Yoano Mubatyiji mwingidi wa Leza, wātadile Yesu mwine Nazala ne kunena’mba: “Talai, Kana ka Mukōko ka Leza katalula bubi bwa ino ntanda!” (Yoa. 1:29) Bino binenwa bya ku bukomo bwa mushipiditu byālombwele amba Yesu lo lutundu lwālailwe tamba kala. Yesu wādi wa kupāna būmi bwandi bu kitapwa. Pano po pene pāikele bantu ba bubi na lukulupilo lukomo lwa kunekenya bubi lonso.—Tanga Bahebelu 9:22; 10:1-4, 12.
10. Le Yesu wālombwele namani amba ‘wāidile kwita’ babipya-mambo?
10 Yesu wātele mutyima bininge pa bantu bādi balēmenenwe na bubi ne kwibeta bekale balondi bandi. Wāyukile amba bubi bo bwālengeje bantu basusuke. O mwanda wākimbile bana-balume ne bana-bakaji bādi bayukene bu babipya-mambo. Wāshintulwile mu kimfwa kyaāletele amba: “Bakomo kebadipo kyobasakila muñanga, poso boba babela.” Kupwa wābweja’ko amba: “Naidile kwita babipya-mambo, ke bantu bolokepo, aa.” (Mat. 9:12, 13) Yesu wāmwekeje kino mu bilongwa. Wālekēle bubi bwa mwana-mukaji wāoije maulu andi na impolo. (Luka 7:37-50) Wāfundije mwana-mukaji mwine Samadia bubine bwa kamweno ku mushimwa, nansha byaāyukile amba udi na mwiendelejo wa busekese. (Yoa. 4:7, 17-19, 25, 26) Leza wāpele Yesu enka ne bukomo bwa kutalula’ko lufu lulupukile ku bubi. Muswelo’ka? Yesu wāsangwile bafwe—bana-balume ne bana-bakaji, bana ne batame.—Mat. 11:5.
11. Mwanda waka bantu ba bubi bādi bapēlelwa kufwena Yesu?
11 Ke kya kutulumukapo shi bantu bādi balonga bibi bininge bādi bapēlelwa kufwena Yesu. Wēbalombwele lusa ne kanye. Bādi bapēlelwa kwisamba nandi. (Luka 15:1, 2) Kadi Yesu wēbafwijije’ko ne kwibapala mpalo pa mwanda wa lwitabijo lobālombwele mwadi. (Luka 19:1-10) Wālombwele mu muswelo mubwaninine mwikadile lusa lwa Shandi. (Yoa. 14:9) Kupityila ku binenwa ne bilongwa byandi, wālombwele amba Tata wandi wa lusa ne kanye usenswe bantu kadi usakanga kwibakwasha banekenye bulwi bobalwa na bubi. Yesu wākweshe bantu ba bubi bashinte mwiendelejo wabo ne kumulonda.—Luka 5:27, 28.
12. Le i bika byāfundije Yesu pa mwanda utala lufu lwandi?
12 Yesu wādi uyukile byādi bimutengēle kumeso. Wāsapwidile misunsa mivule balondi bandi amba, ukabwa ne kwipaibwa ku mutyi. (Mat. 17:22; 20:18, 19) Wāyukile amba kitapwa kyandi kikatalula bubi bwa ino ntanda, monka mwānenene’kyo Yoano Mubatyiji ne bapolofeto bakwabo. Kadi Yesu wāfundije amba pa kupwa kulambula būmi bwandi, ‘ukakokela bantu ba miswelo yonso’ kwadi. (Yoa. 12:32) Bantu ba bubi bādi ba kusangaja Yehova na kwitabija Yesu bu Mfumwabo ne na kulonda mu matabula andi. Shi bālongele namino, ku mfulo bādi ba ‘kukūlwa ku bubi.’ (Loma 6:14, 18, 22; Yoa. 8:32) O mwanda Yesu wāitabije na mutyima tō ne na bukankamane kufwa lufu lusansa mwanda wa kwitukūla.—Yoa. 10:17, 18.
13. Le Yesu wāfwile lufu lwa namani, ne lufu lwandi lwitufundija bika padi Yehova Leza? (Tala ne kifwatulo.)
13 Yesu waābilwe, wākwatwa, wātukwa mutonko, wābepelwa bubela, wāponejibwa, ne kususulwa. Ku mfulo basola bāmupopa ku mutyi mwanda wa kumwipaya. Byaāuminine ano makambakano onso na kikōkeji, kudi muntu obyāsense bininge. Uno muntu i Yehova Leza. Yehova wādi na bukomo bwa kwimika makambakano a wandi Mwana, ino kālongelepo namino. Mwanda waka? I bika byālengeje Tata wa buswe aleke kulonga’po kintu? Mu kīpi’tu i buswe bwaetusenswe. Yesu wānenene amba: “Leza byaasenswe ino ntanda bikatampe mpata, wapēne wandi Mwana wa bunka, amba ense ulombola lwitabijo mudi aye kakyonakanibwa, ino amone būmi bwa nyeke.”—Yoa. 3:16.
Pa kuleka wandi Mwana epaibwe, Yehova wēkondele na misanshi mikatampe mwanda wa kwitunyongolola ku bubi ne lufu (Tala musango 13)
14. Le kitapwa kya Yesu kikufundija bika?
14 Kitapwa kya Yesu i bubinga bukatampe bulombola’mba Yehova usenswe bana ba ba Adama ne Eva. Kilombola’mba Yehova ukusenswe bininge. Wāpēne bilumbuluke byandi ne kūminina misanshi mikatampe mpata mwanda wa kukukūla ku bubi ne lufu. (1 Yo. 4:9, 10) Bine, usakanga kukwasha muntu ne muntu alwe na bubi ne kwibunekenya!
15. Le i bika byotufwaninwe kulonga pa kumwena mu kyabuntu kya Leza kya kitapwa kya kinkūlwa kya Yesu?
15 Kyabuntu kya Leza, ko kunena’mba kitapwa kya kinkūlwa kya wandi Mwana wa bunka, i kitulengeje tulekelwe bubi. Inoko pa kusaka’mba Leza etulekele, kudi kintu kyotufwaninwe kulonga. Le i kintu’ka? Yoano Mubatyiji ne Yesu Kidishitu mwine bānenene amba: “Mwisāsei, mwanda Bulopwe bwa mūlu bubafwena pabwipi.” (Mat. 3:1, 2; 4:17) Nanshi kwisāsa i kwa mvubu shi tusaka’mba tulwe na bubi ne kufwena kudi Tata wetu wa buswe. Ino le kwisāsa i bika, ne kwitukwashanga namani tulwe na ngikadilo yetu ya bubi? Kishinte kya kwifunda kilonda’ko kikalondolola kino kipangujo.
LWIMBO 18 Kufwija’ko Pangala pa Kinkūlwa
a NSHINTULWILO YA KISHIMA: Mu Bible kishima “bubi” kibwanya kufunkila pa kulonga byobya binena Yehova amba i bibi, nansha kuleka kulonga byobya byanena’mba i biyampe. Inoko kishima “bubi” kibwanya ne kufunkila pa ngikadilo yotudi’mo ya kubulwa kubwaninina nansha bubi botupyene kudi Adama. Bubi botupyene bo bwine bulengeja bantu bonso bafwe.
