Lelo Leza ukaleka bantu bendelele na kwibikala abo bene na bene ne kutūla mu kyaka būmi bwa kumeso bwa bantu? Mhm, monka motwekimwenanga, ukalonga’po kintu ne kufudija byamalwa ne kasusu ka myaka na myaka. Umpangi wa bantu ne ntanda usaka uyuke’mba kitatyi kyasa kuleta mfulo kekidi pabwipi. Lelo i muswelo’ka wasokwele buno buyuki bwa kamweno?

Tala kino kimfwa: Shi wenda lwendo na motoka, ubwanya kutala myanda pa Entelenete, pa tulata, ne mu bulombodi bulembe. Ebiya, kitatyi kyokamona myanda ne biyukeno bikwatañene na bilombwelwe mu bulombodi, ukakulupila’mba kodi pabwipi na koenda. Mu muswelo umo onka, Leza i mwitupe Kinenwa kyandi kine kilombola mushintyila ntanda yonso. Potumona binkumenkume bya kiyukeno, tukulupilanga’mba tudi mu kitatyi kitwala ku mfulo.

Bible ulombola’mba mānga ya ntanda yadi ya kufikila pa kitatyi kya pa bula kadi kikomo, kine kikanana ku mfulo. Mu kino kitatyi mwadi mwa kwikala binkumenkume ne ngikadilo mishile na mikwabo yonso ya mu mānga ya muntu. Tala myanda imo ilombwelwe mu Kinenwa kya Leza.

1. TUVUTAKANYA TWA NTANDA YONSO Bupolofeto budi mu Mateo shapita 24 bulombola binkumenkume bya pano pa ntanda bine byadi bya kubunda kiyukeno kidi na myanda mivule. Kino kiyukeno kilombola “mvuyo ya ngikadilo ya bintu” kadi kikafikija ku kitatyi kikāya “mfulo.” (Vese 3, 14) Mu ino myanda mubadilwa mavita makatampe, bimpengele bya nzala, kutenkana kwa ntanda byadi koku kebidi koku, kwilundila’ko kwa kutyumuna kwa bijila, kubulwa buswe ne bukomo bwa bunwanwa bulonga bendeji ba bipwilo mwanda wa kongola bantu. (Vese 6-26) Shako, mu ludingo kampanda, bino binkumenkume bilongekanga kala, pano kebadi tutwa twa myaka. Inoko, pano pafwena mfulo, byonso bifwaninwe kulongeka mu kitatyi kimo kyonka kikomo. Kadi byadi bya kulongeka pamo na biyukeno bya kidyumu bisatu bilonda’ko.

2. MWIKADILA WA BANTU Bible unena’mba “mafuku a mfulo”​—kitatyi kitwala ku mfulo​—kikatādilwa na koneka kukatampe kwa mwikadila wa bantu. Tutanga amba: “Bantu bakekala ba kwisanswa abo bene, ba kusanswa lupeto, ba kwitumbika, ba kwizunzula, batuka Leza, bampikwa kukōkela bambutwile, bampikwa kufwija’ko, ba kubulwa kwipāna, bampikwa kisanso kya bu muntu, bapela kumvwañana ko-konso, bavubavuba, ba kubulwa kwīfula, ba bukalabale bwa malwa, bampikwa kusanswa buyampe, ba kwaba bakwabo, ba mitwe myūmu, bayule mitatulo, basenswe kwisangaja kupita’ko kusanswa Leza.” (2 Temote 3:1-4) Bine, kubulwa kulēmeka bantu bakwabo ke kyenipo, inoko i enka mu “mafuku a mfulo” mwadi mwa kuvudila’ko uno mwikadila, o mwanda kino kitatyi kitwa na bubine bu “bitatyi bya makambakano bikomo ne mwa kulongela.” Lelo nobe wimumone kuno koneka kwa munyanji kwa mwikadila wa bantu?

3. KONWA KWA NTANDA Bible unena amba Leza ‘ukonakanya boba bonakanya ntanda.’ (Kusokwelwa 11:18) Le bantu bonakanyanga ntanda muswelo’ka? Kitatyi kyādi’ko Noa i kitelwe mu muswelo umo onka amba: “Panopantanda padi pabole ku meso a Leza, kadi padi’tu ke pakabakane na kampata. Kabidi Leza watala panopanshi, ino monapo byo padi pabole.” Ebiya Leza wānena bano bantu boneke amba “nkonakanyanga’bo ne ntanda mine.” (Ngalwilo 6:11-13) Lelo wimumone bukamoni buvule bulombola’mba bukalabale bwendanga buvudila’ko mu ino ntanda? Kadi, bantu ibafikile pa kitatyi kya pa bula kya mu mānga: Badi na bukomo bwa konakanya ntanda na kukubija’po bantu bonso. Badi na byabulwi mu makasa abo. Kadi ntanda yonwanga mu muswelo mukwabo. Bintu bikwatakanya būmi pano pa nshi​—luvula lotwesa, banyama ne mityi, tulunga-lui​—byendanga byonekela’ko bininge pa mwanda wa bwendeji bubi bwa bantu.

Wiipangule’mba ‘Mu myaka katwa ne musubu ipityilei le bantu badi na bukomo bwa kwiipaya abo  bene?’ Inoko pano bantu bengidijanga bukomo bobadi nabo na kwilundikila’ko byabulwi bivule na kona nabyo bintu bitujokolokele. Kutapuna kutapwine lubilo myanda ya busendwe kumweka’mba i kutabuke bukomo bwa bantu bwa kwivwanija nansha bwa kukengelela bipa bilupuka’ko. Inoko, muntu kabwanyapo kukwata butyibi nansha kukengelela myanda ya kumeso itala ino ntanda. Kumeso bantu kukubija bakwabo pano pa ntanda, Leza ukonakanya boba bonakanya ntanda. Bine, uno o mulao wandi!

4. MWINGILO WA BUSAPUDI WA NTANDA YONSO Kipindi kikwabo kya mu kiyukeno kitala mfulo kyalailwe amba kukengilwa mwingilo keudi na oudingakene nao amba: “Ino myanda miyampe ya Bulopwe ikasapulwa pa ntanda yonso ikelwe na bantu mwanda wa bukamoni ku mizo yonso, ebiya mfulo keiya shayo.” (Mateo 24:14) Uno mwingilo wa busapudi wadi wa kwishila bininge na owa waingilwe mu bula bwa tutwa twa myaka. Mu ano mafuku a mfulo, musapu mupotoloke wadi wa kusapulwa wa amba, “ino myanda miyampe ya Bulopwe.” Lelo uyukile’ko kisumpi kampanda kya kipwilo kisapulanga uno musapu wa pa bula? Kadi shi nansha bantu bamo bamwekanga bu basapulanga uno musapu, lelo badi na kakisumpi kadi kifuko kimo’ni nansha basambakanyanga ino myanda miyampe pa “ntanda yonso ikelwe na bantu mwanda wa bukamoni ku mizo yonso”?

Diteba dya Entelenete dya www.mr1310.com dimanine pa “ino myanda miyampe ya Bulopwe.” Dino diteba didi na mabuku ashintulula uno musapu mu ndimi 700 ne kupita. Lelo uyukile’ko muswelo mukwabo ukomeneja myanda miyampe ya Bulopwe ntanda yonso? Mafuku kunyuma padi kepaikele’ko Entelenete, Batumoni ba Yehova badi bayukene bininge pa bukomo bwabo bwa kusambakanya myanda miyampe ya Bulopwe bwa Leza. Tamba mu 1939, kibalu kya dipepala Kiteba kya Mulami kikalanga na binenwa bya amba “Kisapula Bulopwe bwa Yehova.” Dibuku dimo disambila pa mitōtelo dyanene’mba mwingilo wa busapudi wingila Batumoni ba Yehova “kekudipo oudingakene nao mu byonso.” Buno bukamoni bukomeneja myanda miyampe ya amba panopano ponka “mfulo” isa kwiya kupityila ku Bulopwe bwa Leza.

Lelo umwene’mba biyukeno byonso biná bya kidyumu bya mu Bible bilombwelwe mu kino kishinte mu kino kitatyi? Pano kepadi myaka katwa ne musubu dino dipepala dilombolanga batangi badyo myanda itala binkumenkume bya ino ntanda mwanda wa kwibakwasha babandaule abo bene amba mfulo ibafwena. Shako, bantu bamo ba kutatana bapatanyanga, na kunena na kikanka amba  bino binkumenkume ne buvule bwabyo i milangwe ya bantu ne bibwanya kushintwa. Kadi balañanga’mba tamba kwisambulwila kwa mawi kwashilwile kuvudila’ko, ngikadilo ya ino ntanda i enka mibi. Inoko kudi bubinga buvule bulombola amba ketudi ku mfulo ya kitatyi kya pa bula kya mu mānga ya muntu.

Bashayuka bamo bamona’mba panopano ponka kusa kwikala kushinta kukatampe pano pa ntanda. Kimfwa mu 2014 bulongolodi (The Science and Security Board of the Bulletin of the Atomic Scientists) bwadyumwine Kitango kya Madingi kya Mizo Kitala Mutyima-ntenke pa mwanda utala kutūla būmi bwa bantu mu kyaka. Bano befundi ba sianse balombola amba: “Bubandaudi bwa katentekeji bwa bino byaka bwitufikija kukunena’mba kudi kyaka kikatampe mu myanda itala bya busendwe.” Bantu bavule i betabije na bubine amba tudi mu kitatyi kya pa bula mu mānga ya ntanda. Boba balupwile dino dipepala ne bantu bavule batañanga’dyo bakulupile na mutyima umo amba kino kitatyi kya pa bula i mafuku a mfulo ne amba mfulo idi pabwipi. Ino pa kyaba kya kusela mutyima kūlu pa mafuku a kumeso, ubwanya kwikala na nsangaji pa kyokya kisa kulongeka. Mwanda waka namino? Mwanda ubwanya kupanda pakafika mfulo!