Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Mudimu muimpe wa mulume ne mukaji

Mudimu muimpe wa mulume ne mukaji

Mudimu muimpe wa mulume ne mukaji

YEHOWA NZAMBI wakanji kufuka Adama, pashishe kuluaye kufuka Eva. Kumpala kua kufukaye Eva, Adama ukavua mumanye malu a bungi a mu nsombelu. Mu tshikondo atshi, Yehowa wakamuelela mukenji ne kumuambila amue malu a kuenza. (Genese 2:15-20) Nanku Adama ke uvua ne bua kulua kuambila mukajende malu avua Nzambi mumuambile. Bua kuamba bimpe, yeye ke uvua ne bua kulombola malu onso avua atangila ntendelelu.

Ke mudibu balongolole malu mushindu eu kabidi mu tshisumbu tshia bena Kristo, ne adi mua kutuambuluisha tuetu baakonkonone bimpe. Mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Tshiena ngitabuja bua mukaji ikale ne bukokeshi ku mutu kua mulume, kadi ikale biende talalaa. Bualu bua Adama wakafukibua diambedi, pashishe Eva.’ (1 Timote 2:12, 13) Kabiena bisua kumvuija ne: mukaji udi ne bua kushala anu vii kayi wakula mu bisangilu bia bena Kristo to. Udi ne bua kupuwa mu ngumvuilu wa ne: kêna mua kuelangana mpata ne bantu balume, kupepeja bujitu budibu bapeshe mulume anyi kujinga bua kulongesha tshisumbu. Bantu balume ke badibu bapeshe mudimu wa kutangila ne kulongesha tshisumbu. Nansha nanku, bantu bakaji badi bambuluisha pabu mu bisangilu bikole ne mu midimu mikuabu.

Bua kutumvuija midimu idi nayi balume ne bakaji mu bulongolodi bua Nzambi, mupostolo Paulo wakafunda ne: ‘Bualu bua mulume kakafuma kudi mukaji, kadi mukaji wakafuma kudi mulume. Kadi mu Mukalenge kamuena mua kuikala bakaji kamuyi balume, ne kamuena mua kuikala balume kamuyi bakaji [anyi kuikala eu kayi dijinga ne mukuabu to]. Bualu bua bu muakafuma mukaji kudi mulume, nunku mulume udi uledibua kudi mukaji; kadi bintu bionso bidi bifuma kudi Nzambi.’​—1 Kolinto 11:8-12.

Bantu bakaji badi ne midimu mimpe

Mu tshikondo tshia mikenji ivua Nzambi muelele Isalele, bantu bakaji bavua ne midimu ya bungi ne bavua ne budikadidi bua kuenza amue malu. Tshilejilu, mu Nsumuinu 31:10-31 badi bakula bua ‘mukaji wa tshikadilu tshimpe’ udi usumba bintu bimpe ne utelela bena mu dîku diende bilamba bilenga. Bushuwa, ‘udi [mene] utela bivualu [bia muinshi] bia lin, udi ubipana’! (Mvese 13, 21-24) Anu ‘bu matu a ngenda mushinga,’ mukaji wa tshikadilu tshimpe eu udi upeta biakudia bimpe, nansha mudiye ne bua kuya kubikeba kule. (Mvese 14) ‘Udi ukenketa budimi, udi ubusumba’ ne udi ‘utentuisha mionji ya mvinyo.’ (Mvese wa 16) Bu mudi ‘bintu bidiye wenduluka nabi mushinga bikale bimpe,’ midimu yende idi yambuluisha bantu. (Mvese wa 18) Kabidi ‘udi utangila malu adi ba mu nzubu muende benza,’ ee mukaji muenji wa mudimu udi utshina Yehowa eu udi wambuluisha bakuabu ne dinanga dionso. (Mvese wa 20 ne wa 27) Ki mpatupu padibu bamutumbisha to!​—Mvese wa 31.

Mikenji ya Yehowa ivuaye mufile ku butuangaji bua Mose ivua ipetesha bantu bakaji mushindu wa kuyabu pabu kumpala mu malu a Nzambi. Tshilejilu, tudi tubala mu Yoshua 8:35 ne: ‘Yoshua kakashiya dîyi dimue dia mu mêyi onso akamba Mose; yeye wakaabadila tshisumbu tshijima tshia bena Isalele ne bakaji ne bana bakese ne benyi bakadi munkatshi muabu.’ Bible udi wamba bua muakuidi Ezela ne: ‘Wakalua ne mukanda wa mikenji ku mêsu kua bantu bakadi badisangishaku ne balume ne bakaji ne bonso bakadi ne matshi a kumvua mu dituku dia ku mudilu dia ngondo wa muanda mutekete. Yeye wakaubala mu muaba mubaluluke wakadi kumpala kua tshiibi tshia ku luseke lua mâyi, ku dinda too ne ku munda munya, kumpala kua balume ne bakaji ne kua bonso bakadi ne matshi a kumvua; bantu bonso bakateleja matshi abu ku mêyi a mu mukanda wa mikenji.’ (Nehemiya 8:2, 3) Dibala dia mukanda wa Mikenji dia mushindu eu divua diambuluisha bantu bakaji. Bavua pabu baya mu bibilu bia malu a Nzambi. (Dutelonome 12:12, 18; 16:11, 14) Kadi bualu bua mushinga menemene mbuobu ebu: mu Isalele wa kale muntu mukaji yonso uvua mua kusambila Yehowa Nzambi ne kudia nende bulunda.​—1 Samuele 1:10.

Mu bidimu lukama bia kumpala bakaji bavua batshina Nzambi bavua ne diakalenga dia kuambuluisha Yezu. (Luka 8:1-3) Tshilejilu, dimue dituku mu Betania mukaji mukuabu wakela Yezu manananshi pa mutu ne ku makasa pavuabu badia biakudia dilolo. (Matayo 26:6-13; Yone 12:1-7) Bantu bakaji bavua kabidi munkatshi mua bantu bavua Yezu mumuenekele kunyima kua dibika diende ku lufu. (Matayo 28:1-10; Yone 20:1-18) Kunyima kua dibanda dia Yezu mu diulu, munkatshi mua bantu bu 120 bavua badisangishe muvua ‘bamue bakaji ne Mariya mamuende wa Yezu.’ (Bienzedi 1:3-15) Ba bungi ba ku bantu bakaji aba anyi mene bonso buabu bavua mu nzubu wa kuulu mu Yelushalema mu dituku dia Pentekoste wa mu tshidimu tshia 33, pakapueka nyuma muimpe ne pavua bayidi ba Yezu bakule mu tshishima mu miakulu mishilashilangane.​—Bienzedi 2:1-12.

Balume ne bakaji bavua munkatshi mua bantu bavua bamone muakakumbana mêyi a mu Yoele 2:28, 29, avua mupostolo Petelo mutele mu dituku dia Pentekoste aa: ‘Meme [Yehowa] nengitshikijile bantu bonso nyuma wanyi; bana benu ba balume ne bana benu ba bakaji nebambe malu adi kaayi manji kulua. Nengitshikijile nyuma wanyi kabidi pambidi pa bapika balume ne bapika bakaji mu matuku au.’ (Bienzedi 2:13-18) Kunyima kua Pentekoste wa mu 33, bena Kristo bakaji bakapeta pabu nyuma muimpe. Bakamanyisha malu avua kaayi manji kuenzeka mu miakulu mikuabu, ki mbua ne: malu au avua anu milayi to, kadi avua malu malelela a mu Bible.

Mupostolo Paulo udi wakula mu mukanda uvuaye mutumine bena Kristo ba mu Lomo bua ‘Foibe, muanetu wa bakaji.’ Udi wakula kabidi bua Tufaina ne Tufoso, ubabikila mene ne: ‘Bakaji badi benza mudimu wa Mukalenge.’ (Lomo 16:1, 2, 12) Nansha muvua bakaji aba kabayi bakulu anyi basadidi ba mudimu mu tshisumbu tshia bena Kristo tshia kumpala, Nzambi wakabasungula bobu ne bakaji bakuabu ba bungi bua kukokesha pamue ne Muanende Yezu Kristo mu Bukalenge bua mu diulu.​—Lomo 8:16, 17; Galatia 3:28, 29.

Bakaji badi batshina Nzambi lelu eu badi ne mudimu munene be! Musambu wa 68:11 udi wamba ne: ‘Mukalenge [Yehowa] udi wamba dîyi diende, bakaji badi bambila bantu lumu luimpe badi tshisumbu tshinene.’ Bakaji ba mushindu eu mbakuela kalumbandi. Tshilejilu, mushindu muimpe udibu balongesha bantu Bible mmufikishe ba bungi ku ditaba malongesha malelela adi asankisha Nzambi. Kudi bakaji basela badi bena Kristo badi bambuluisha bana badibu balele bua kuluabu pabu bena kuitabuja, eku bakuatshisha babayabu badi ne midimu ya bungi mu tshisumbu. Bakaji aba mbakuela pabu kalumbandi. (Nsumuinu 31:10-12, 28) Bana betu ba bakaji batshidi bajike badi pabu ne muaba munene mu bulongolodi bua Nzambi. Bible udi ulomba bena Kristo bantu balume bua ‘kutendekena bakaji banunu bu bamamu babaledi, bansongakaji bu bana babu ba tatu umue mu butoke buonso bua mutshima.’​—1 Timote 5:1, 2.

Midimu ya mulume

Nzambi mmupeshe mulume muena Kristo mudimu ne udi ne bua kuukumbaja. Paulo wakamba ne: ‘Ndi musue nuenu numanye ne: Mutu wa mulume yonso udi Kristo ne mutu wa mukaji yonso udi mulume, ne mutu wa Kristo udi Nzambi.’ (1 Kolinto 11:3) Mulume udi pende ne wende mfumu: Yezu ke mfumuende. Bushuwa, mulume udi ne bua kukokela Yezu ne Nzambi kabidi. Nanku Nzambi mmutekemene bua mulume alombole ne dinanga. (Efeso 5:25) Ke mudibi nanku katshia bantu bafukibua.

Bible udi uleja ne: Nzambi wakapesha mulume midimu kampanda bualu udi mfumu wa mukaji. Tshilejilu, Yehowa wakalomba Noa bua kuenzaye buatu bua kupandisha bantu mu tshikondo tshia mvula wa kabutu. (Genese 6:9–7:24) Bavua balaye Abalahama ne: ku diambuluisha dia kankanunuina kende, mêku onso ne bisamba bionso bia pa buloba nebidibeneshe. Tshitupa tshia kumpala tshia kankanunuina aka n’Yezu Kristo. (Genese 12:3; 22:18; Galatia 3:8-16) Nzambi wakasungula Mose bua kupatula bena Isalele mu Ejipitu. (Ekesode 3:9, 10, 12, 18) Bivua ku butuangaji bua Mose kuvua Yehowa mufile mikenji itubu babikila ne: Mikenji ya tshipungidi anyi Mikenji ya Mose. (Ekesode 24:1-18) Bafundi bonso ba Bible bavua bantu balume.

Bu mudi Yezu ku mutu kua tshisumbu tshia bena Kristo, ‘wakafila mapa mikale bantu.’ (Efeso 1:22; 4:7-13, NW) Padi Paulo utela ngikadilu ya batangidi, udi wakula bua bantu balume. (1 Timote 3:1-7; Tito 1:5-9) Ke bua tshinyi mu bisumbu bia Bantemu ba Yehowa batangidi anyi bakulu ne basadidi ba mudimu batu anu bantu balume. (Filipoi 1:1, 2; 1 Timote 3:8-10, 12) Anu bantu balume ke batu benza mudimu wa kulama mikoko mu tshisumbu tshia bena Kristo. (1 Petelo 5:1-4) Kadi anu bu mutukadi bamone, bantu bakaji badi ne midimu mimpe mitambe idi Nzambi mubapeshe.

Badi ne disanka bua midimu yabu

Dienza midimu idi Nzambi mubapeshe didi dituadila ni bantu balume anyi bantu bakaji disanka. Mabaka adi ne disanka nga bantu balume ne bantu bakaji badi bidikija tshilejilu tshia mutu Kristo ne tshisumbu tshiende. Paulo wakafundila “balume” ne: ‘Suayi bakaji benu, bu muakasua Kristo ekeleziya kabidi, wakadifila bua bualu buende. Mulume ne mulume anange mukaji wende bu mudiye udinanga.’ (Efeso 5:25-33) Ke bualu kayi mbalombe balume bua kulombolabu mêku abu ne dinanga pamutu pa kualombola anu bua masanka abu nkayabu. Tshisumbu tshia Kristo ki ntshienza ne bantu badi kabayi ne kalema to. Kadi Yezu udi anu mutshinange ne utungunuka ne kutangila malu atshi. Bia muomumue, mulume muena Kristo udi ne bua kunanga mukajende ne kutangila malu ende.

Mukaji muena Kristo mbimpe ‘anemeke bayende.’ (Efeso 5:33) Padiye musue kunemeka bayende, alonde tshilejilu tshia tshisumbu. Efeso 5:21-24 udi wamba ne: ‘Nukokelangane mu ditshina dia Kristo. Bakaji bakokele babayabu bu mudibu bakokela Mukalenge. Bualu bua mulume udi ku mutu kua mukaji bu mudi Kristo ku mutu kua ekeleziya, yeye musungidi wa ekeleziya mubidi wende mene. Kadi bu mudi ekeleziya ukokela Kristo, nunku bakaji bakokele babayabu mu malu onso.’ Nansha mutu mukaji umona bikole bua kukokela bayende mu bimue bikondo, dikokela edi didi ‘diakane mu Mukalenge.’ (Kolosai 3:18) Mukaji kakumona bikole bua kukokela bayende yeye muvuluke ne: bualu ebu budi busankisha Mukalenge Yezu Kristo.

Nansha bayende kayi muena kuitabuja, mukaji muena Kristo udi amu ne bua kumukokela. Mupostolo Petelo udi wamba ne: ‘Nuenu bakaji, nukokele babayenu; nunku bikala bakuabu kabayi bitabuja dîyi dia Nzambi, nebapetebue mu bualu bua Nzambi kabayi ne dîyi dia Nzambi, ku bienzedi bia bakaji babu, patangilabu bienzedi bienu bilengele bidi ne ditshina.’ (1 Petelo 3:1, 2) Sala uvua unemeka bayende Abalahama, wakapeta diakalenga dia kulela Isaka ne kulua nkambua wa Yezu Kristo. (Ebelu 11:11, 12; 1 Petelo 3:5, 6) Bakaji badi ne bienzedi bimpe bu bia Sala, Nzambi neabafute pabu.

Padi balume ne bakaji bakumbaja midimu idi Nzambi mubapeshe bimpe, ditalala ne buobumue nebikale munkatshi muabu. Kuenza nunku kudi kubapesha disanka ne badiumvua bimpe. Kabidi kutumikila tshidi Bible ulomba kudi kupetesha mulume ne mukaji yonso bunême ne muaba wa mushinga mukole mu bulongolodi bua Nzambi.

[Kazubu mu dibeji 7]

Mushindu udibu bangata mudimu udi Nzambi mubapeshe

Susan udi wamba ne: “Bayanyi utu ulombola bimpe ne dinanga. Tutu tuyukila misangu yonso bua mapangadika a kuangata, ne padiye wangata dipangadika dia bualu bua kuenza anyi kubenga kuenza, ntu anu mumanye ne: dipangadika adi didi anu bua diakalenga dietu. Tshidi Yehowa mulongolole bua bakaji bena Kristo etshi tshitu tshinsankisha bikole ne tshiambuluisha dibaka dietu bua dikale anu dishindame. Tudi banangangane bikole ne tudi tuenza mudimu popamue bua kukumbaja malu etu onso a buena Kristo atudi basue kuenza.”

Mukaji mukuabu diende Mindy udi yeye wamba ne: “Mudimu udi Yehowa mupeshe basadidi bende bantu bakaji udi uleja ne: mmutunange. Ndi ngela meji ne: kupesha bayanyi lumu ne kumunemeka ne kumukuatshisha mu midimu idiye wenza mu tshisumbu ke wanyi mushindu wa kuleja dianyisha bua mudi Yehowa mulongolole malu eu.”

[Bimfuanyi mu dibeji 5]

Nzambi wakapesha Noa, Abalahama, ne Mose midimu ya bungi bilondeshile muaba wabu wa bumfumu

[Tshimfuanyi mu dibeji 7]

‘Bakaji badi bamba lumu luimpe badi tshisumbu tshinene’