Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

MALU A MU NSOMBELU

Nsombelu wa disanka mu mudimu wa Nzambi

Nsombelu wa disanka mu mudimu wa Nzambi

Katshia ku buana buanyi, disunguluja bantu, buôwa bua dipanga kukumbaja bualu kampanda ne lumamamama bivua bintatshisha bikole. Bu mumvua mumanye ne: Bible uvua mua kungambuluisha, ngakaya mu tshitendelelu tshia Katolike tshia muaba utuvua bua kupeta diambuluisha edi. Bu mumvua tshiyi mupete diambuluisha edi, ngakaditua mu malu a manaya.

Matuku makese ngakaditua mu manaya a dibidija mubidi bua kuikala ne mubidi mupata. Pashishe ngakakangula nzubu wa dibidija mubidi uvua ne manga a dipatshisha mubidi mu San Leandro, Californie, mu États-Unis. Meme kutuadija kuenza mudimu pamue ne bantu bavua balongeshangana malu a dibidija dia mubidi ne umue wa kudibu uvua mutshimune mu malu a dibidija dia mubidi edi mu Amerike. Nansha muvua mubidi wanyi mulue kupata, mvua anu ndiumvua bu mupangile tshintu kampanda munda muanyi.

NGAKAPETA TSHIMVUA NKEBA

Mulunda wanyi utuvua tuenza nende mudimu, uvua mumanye mumvua musue kumvua Bible bimpe, ke yeye kundomba bua kutuilangana ne muntu kampanda uvuaye mumanye. Mu dinda dia kalonda, Ntemu wa Yehowa mukuabu wakalua kuanyi. Mu bule bua mêba anayi wakandamuna nkonko yanyi bimpe ne Bible. Ngakamulomba bua alukile dilolo dia dituku adi, ne tuakayukila nende malu a mu Bible too ne mundankulu. Mvua ne disanka dia bungi bua malu amvua ndonga, ngakamulomba bua kumufila dituku divua dilonda bua kumona muvuaye ulongesha bantu bakuabu. Bivua binkemeshe bikole bua kumona muvuaye unzulula Bible ne wandamuna nkonko ya bantu. Ngakangata dipangadika dia kuenza panyi bia muomumue!

Nunku ngakalekela midimu yanyi imvua ngenza, meme kuditua mu mudimu wa diyisha ne mpanda-njila au, (mpanda-njila mmuntu udi uyisha mêba a bungi). Ngakatambula mu 5/1948 mu mpungilu uvua muenzeke mu Cow Palace mu San Francisco, Californie. Pakajika tshidimu atshi, ngakalua panyi mpanda-njila.

Mu tshikondo atshi, ngakalomba Bantemu bua kuyabu kutangila maman wanyi. Wakabakidila bimpe ne mu matuku makese kuluaye Ntemu wa Yehowa. Nansha muvuabu bamuluisha kudi bena mu dîku diabu, wakashala ne lulamatu kudi Nzambi too ne mua kaluaye kufua bidimu bia bungi pashishe. Kakuvua muntu mukuabu wa mu dîku dietu uvua mulue Ntemu wa Yehowa.

DITUILANGANA NE MUKAJI UMVUA MULUE KUSELA

Mu 1950, ngakaya mu Grand Junction, Colorado, mumvua mutuilangane ne Billie. Uvua muledibue mu tshidimu tshia 1928 ne mukole mu tshikondo tshia lutatu mu malu a mpetu. Mamuende, Minnie uvua umubadila Bible dilolo dionso ku diambuluisha dia bukenke bukese bua muendu. Pakakumbaja Billie bidimu binayi, wakatuadija kubala ne uvua mukuate miyuki ya mu Bible ya bungi ku muoyo. Ku ndekelu kua bidimi 1940, Ntemu wa Yehowa mukuabu wakalongesha mamuende wa Billie Bible, kumulejaye ne: iferno ki mmuaba wa makenga to, kadi ndukita lua bantu bonso. (Muambi 9:5, 10) Minnie mamuende wa Billie ne papa wende bakalua Bantemu.

Mu 1949, Billie wakalukila mu kalasa mu Boston ne yeye kutuadija kulonga Bible bimpe menemene. Pamutu pa kulongeshaye mu kalasa, wakangata dipangadika dia kudilambula kudi Nzambi. Wakatambula mu 1950 mu mpungilu wa Bantemu ba Yehowa wa bantu bafume mu matunga a bungi uvua muenzekele mu Yankee Stadium mu New York. Panyima pa matuku makese, tuetu kutuilangana ne Billie, tuetu kuselangana ne kutuadija mudimu wa kuyisha mêba a bungi.

Tuakatuadija mu Eugene, Oregon ne tuetu kupetamu balunda ba bungi. Mu 1953 tuetu kuya mu Grants Pass, Oregon bua kuambuluisha tshisumbu tshikese tshivua muaba au. Tshidimu tshijima tshimane kupita, bakatubikila mu kalasa ka 23 ka Gilada (tshilongelu tshia malu a mu Bible tshia Bantemu bua kulua misionere) tshivua pabuipi ne ku Sud kua Lansing, mu New York mutantshi wa kilometre 400 ne ku Nord Ouest kua tshimenga tshia New York.

MUDIMU WA BUMISIONERE MU BRÉSIL

Mu 12/1954, ngondo itanu tuetu bamane kujikija Kalasa aka, meme ne Billie tuakabuela mu ndeke mukese wa bantu babidi bua kuya mu Brésil. Tuetu bamane kuenza dîba dijima muulu ne ndeke eu, motere wa dikapapa dimue wakanyanguka, kadi tuakafika mu Bemuda bimpe kakuyi njiwu to. Pashishe tuetu bamane kuikila ne ndeke mu tshimpitshimpi mu Cuba ne benze luendu lua mêba 36, tuakafika ku Betele wa Bantemu ba Yehowa wa mu Rio de Jeneiro mu ditunga dia Brésil.

Nzubu wa Bukalenge wa kumpala mu Bauru muaba utuvua tufutshila mu 1955, ne kabumba kamvua mufundile mêna

Matuku makese pashishe, meme ne Billie ne bamisionere bakuabu babidi tuakaya mu Bauru, São Paulo bua kuenza nzubu mubiamupia wa bamisionere. Tshimenga atshi tshivua ne bantu bapite pa 50 000, tuvua Bantemu ba kumpala bakafika muaba au.

Tuakatuadija kuyisha bantu ku nzubu yabu, kadi dimue dituku Abé wa mu Katolike wa muaba au wakatuadija kuluisha mudimu wetu. Wakatulonda ne wenda wambila bantu bua kabatuteleji to. Mu mbingu mikese tshianana, bena mu mêku a bungi atuvua tulonga nawu Bible bakitaba bulelela ne pashishe bobu kutambula. Matuku makese, bantu bakuabu kutuadijabu kulonga pabu Bible.

Bena mu dîku kampanda bavua batambule bavua ne mulela wabu muikale mfumu wa tshisumbu kampanda tshia manaya tshiende lumu. Ngakalomba bua tuetu kuenzela mpuilu wetu mu muaba wa manaya au. Pavua Abé wa muaba au ulomba bua babenge dilomba dietu, mfumu wa tshisumbu tshia manaya au wakabikila bena mu tshisumbu tshiende ne kubambilaye ne: “Nuenu babenge bua Bantemu kabenji mpuilu wabu, ndi ndekela mudimu eu.” Bakatuanyishila bua tuetu kuenza mpuilu.

Mu tshidimu tshia kalonda mu 1956, bakatubikila bua kubuela mu mpungilu wa distrike mu Santos, São Paulo. Bantemu batue ku 40 ba mu tshisumbu tshietu bakenza luendu ku kawulu bua kufika muaba au. Patuakapingana mu Bauru, ngakapeta mukanda ne bavua bandomba bua kuenza mudimu wa mutangidi muena ngendu bua kukumbula bisumbu bia Bantemu ba Yehowa. Nunku tuakatuadija mudimu wetu wa dikumbula bisumbu bishilashilangane mu ditunga edi dinene dia Brésil munkatshi mua bidimu bitue ku 25.

Anu mu tshidimu tshimue patupu, tuakapeta kasumbu ka bamanyishi ba Bukalenge ba tshisumi mu Bauru

MUVUA MUDIMU WA KUYISHA WENZEKA

Mu matuku au bivua bikole bua kuenza luendu. Tuakanyunguluka ditunga dijima adi ne bise, kawulu, mashinyi menene, ku makalu ne imue misangu ku makasa. Tshimue tshia ku bimenga bituvua batangile, tshivua tshimenga tshia Jaú, São Paulo. Muomu amu Abé wakatutatshisha bikole.

Wakatuambila ne: “Kanuyishi ‘mikoko yanyi’ to!”

Tuakamuandamuna ne: “Mikoko ki nyebe to, nya Nzambi.”

Tuakalongolola bua kuleja bantu filme wa mudimu wetu wa diyisha pa buloba bujima, uvua ne tshiena-bualu ne: La Société du monde nouveau en action, kadi Abé au wakalongolola dingumba dia bantu bua kutubunda. Diakamue tuakamanyisha bampulushi bualu abu. Pakafika Abé ne bena mu tshitendelelu tshiende muaba wa manaya, bakatuilangana ne bampulushi bavua bimane ku tshibuelelu batangidije bingoma kudibu. Filme au wakasankisha bateleji ba bungi.

Bena mu bitendelelu bavua batukina ne batuluisha muaba wonso utuvua tuenzela mudimu wa diyisha. Tshilejilu, mu Brusque pabuipi ne Blumenau, Santa Catarina, tuakapetangana ne bampanda-njila babidi bavua benza mudimu mu buluishi bukole. Kadi ditantamena diabu dia ntatu ne dinanukila diabu biakapatula bipeta bimpe. Mpindieu panyima pa bidimu 50, muaba au udi bisumbu bipite pa 60 ne mbasamu Nzubu wa mpuilu muimpe mutambe pabuipi ne tshimenga tshia Itajaí!

Tshikondo tshituvua tuenza mudimu pamue ne bena Kristo netu bua kulongolola mpungilu minene tshivua tshikondo tshia disanka mu mudimu wetu wa diendakana. Mu bidimu bia 1970, ngakapeta diakalenga dia kulua mutangidi wa mpungilu mu tshitupa tshinene tshia Morumbi Stadium. Tuakafila dimanyisha mu bisumbu bitue ku lukama bia pabuipi bua kututuminabi bana betu dikumi mu tshisumbu tshionso bua kulongolola tshipalu tshia ndundu bututu kumpala kua mpungilu kuenzekaye.

Pavua banayi ba ndundu bashale mu tshipalu butuku abu, bamue bavua batuseka bamba ne: “tangilayi bantu bakaji bakese nunku, ne nkombo ne bikolope.” Kadi, patuakafika mundankulu tukavua basukule tshipalu tshionso tshijima! Mutangidi wa tshipalu wakakema wamba ne: “Meme ne bantu banyi bitu bituangata lumingu lujima bua kuenza mudimu unudi nuenu Bantemu ba Yehowa benze anu mu mêba makese!”

DIPINGANA MU ÉTATS-UNIS

Mu 1980, tatuanyi wakafua, ne matuku makese tuetu kupingana mu États-Unis bua kutangila maman wanyi mu Fremont, Californie. Tuakapeta mudimu wa disukula nzubu butuku ne tuetu kutungunuka ne kuikala bampanda-njila ne kuambuluisha bantu badi bakula tshimputulukeshi mu tshitupa atshi. Pashishe, tuakaya pabuipi ne tshibanda tshia San Joaquin muaba utuvua tukeba bantu bavua bakula tshimputulukeshi mu tshitupa tshinene tshia Sacramento wa mu Bakersfield. Mpindieu mu Californie mudi bisumbu bitue ku dikumi bia tshimputulukeshi.

Pakafua mamuanyi mu tshidimu tshia 1995, tuakaya mu tshimenga tshia Florida ne tuetu kutabalela papa wende wa Billie too ne mua kafuaye. Mamuende ukavua mufue mu 1975. Mu 2000 tuakaya ku Sud-Ouest kua Colorado tshitupa tshivua ne tshipela tshinene. Tuakayisha bikole bena Amerike bavua basombele mu Navajo ne mu Ute. Bia dibungama, Billie mmufue mu 2/2014.

Ndi ne disanka dia bungi bua mundi mutuilangane ne Ntemu wa Yehowa uvua muandamune nkonko yanyi ya bungi bimpe ne Bible panyima pa bidimu bipite pa 65. Ndi ne disanka nangananga bualu mvua mukonkonone ne mutuishibue ne: bivuaye ungambila bivua bushuwa malu avua Bible ulongesha. Malu aa akansaka bua kuikala ne nsombelu wa disanka mu mudimu wa Nzambi.