Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Buakane nebuikalaku pa buloba dimue dituku anyi?

Buakane nebuikalaku pa buloba dimue dituku anyi?

 Bidi bimueneka ne: malu mabi adi enzeka miaba yonso. Mona bilejilu bia bantu babidi bavuabu bele mu buloko kabayi ne bualu bubi buvuabu benze:

  •   Mu ngondo wa 1 wa 2018, mulumbuluishi mukuabu wa mu États-Unis wakatuma dîyi bua balekele muntu mulume kampanda uvuabu bele mu buloko munkatshi mua bidimu bitue ku 38. Bakamulekela bualu mateta a ADN avua majadike ne: kavua muenze bualu bubi to.

  •   Mu ngondo wa 9 wa 1994, bakela nsongalume isatu ya mu ditunga kampanda dia mu Afrike mu buloko, bualu ivua mibenge kubuela mu busalayi bua ditabuja diayi. Mu ngondo wa 9 wa 2020, bakavua bakumbaje bidimu 26 mu buloko kabayi banji kubakosela tshibawu bilondeshile mikenji anyi babalumbuluishe ku tubadi to.

 Bikalabi bakadi bakuenzele malu mabi, udi mua kumvua anu bu Yobo udi Bible wakuila. Wakamba ne: “Ndi ntungunuka ne kuela lubila ndomba diambuluisha, kadi kulumbuluisha kuakane kakuenaku.” (Yobo 19:7) Nansha mudi buakane bulelela mua kumueneka bu tshilota, Bible udi ulaya ne: dimue dituku bonso badi bakeba buakane nebabupete. Bualu bukuabu, mibelu ya meji idi mu Bible idi mua kukuambuluisha bobu bakuenzele malu mabi.

Ntshinyi tshidi tshikebesha malu mabi?

 Malu mabi badi baakebesha kudi bantu badi babenga kutumikila Nzambi. Bible udi uleja ne: buakane bulelela budi bufumina kudi Nzambi. (Yeshaya 51:4) Mu Bible, muaku udibu bakudimune ne: “kulumbuluisha kuakane” ne wa ne: “buakane” idi ipetangana bikole. (Misambu 33:5) Patudi tuenza malu makane, tuambe ne: adi apetangana ne mikenji ya Nzambi, tudi tukebesha buakane. Kadi patudi tuenza mpekatu, mmumue ne: tubenga kutumikila mikenji miakane ya Nzambi, tudi tukebesha malu mabi. Konkonona bilejilu bidi bilonda ebi:

  •   Budinangi. Dijinga dia budinangi ne mpekatu bidi anu bu mukaba ne tshilamba. (Yakobo 1:14, 15) Bantu ba bungi batu benzela bakuabu malu mabi bua kupetabu bidibu bajinga. Kadi Nzambi yeye mmusue bua tuteke diakalenga dia bakuabu pa muaba wa kumpala.​—1 Kolinto 10:24

  •   Dipanga. Bamue badi mua kuenzela bakuabu malu mabi kabayi nansha bamanya to, kadi bienzedi biabu abi bidi anu mpekatu ku mêsu kua Nzambi. (Lomo 10:3) Dipanga diakafikisha bantu ku dienza bualu bubi butambe ku onso ebu: dishipa Yezu Kristo.​—Bienzedi 3:15, 17.

  •   Dipangila dia malongolodi a bana ba bantu. Mu kuamba kuimpe, bena malu a tshididi, a bungenda mushinga, ne a bitendelelu ke badi ne bua kuenza bua bantu bikale benzelangana malu mimpe ne kuikale kulumbuluisha kuakane pa buloba. Kadi mu bulelela, bobu ke badi bakebesha misangu ya bungi dikosa dia mishiku, kansungansunga, lukuka, dishilangana mu malu a mpetu, ne dibenga kumvuila bakuabu. Malu onso aa adi mua kufikisha bantu ku dienzelangana bibi. Pabi bantu badi batua malongolodi aa mpanda badi ne meji mimpe. Bionso bidibu benza bidi bipangila bualu kabena balonda buludiki bua Nzambi to.​—Muambi 8:9; Yelemiya 10:23.

Nzambi utu uditatshisha bua malu adi kaayi makane anyi?

 Eyowa, mmukine malu mabi ne ngelelu wa meji ne bienzedi bidi biakebesha. (Nsumuinu 6:16-18) Wakasaka muprofete Yeshaya bua kufunda ne: “Meme, Yehowa, a ndi munange kulumbuluisha kuakane; Ndi nkina buivi ne malu adi kaayi makane.”​—Yeshaya 61:8.

 Mikenji ivua Nzambi muelele Isalele wa kale ivua ileja muvuaye musue bua benze malu makane. Uvua mutumine balumbuluishi dîyi bua bepuke nkosa mishiku ne bienzedi bikuabu bivua mua kunyanga buakane. (Dutelonome 16:18-20) Uvua munyoke bena Isalele bakabenga kumutumikila, bavua badiila pambidi pa bapele ne bantu bapuekele, yeye kubela nyima bualu kabavua batumikila mikenji yende to.​—Yeshaya 10:1-3.

Nzambi neajikije malu mabi anyi?

 Eyowa. Nzambi neumbushe mpekatu, muji wa malu mabi, ne neavuije bantu bapuangane ku butuangaji bua Yezu Kristo. (Yone 1:29; Lomo 6:23) Mmujadike kabidi Bukalenge bualua ne bulongolodi bupiabupia bua buakane buenzela bantu bonso malu makane. (Yeshaya 32:1; 2 Petelo 3:13) Bua kumanya malu makuabu adi atangila Bukalenge buende bua mu diulu abu, tangila filme wa Bukalenge bua Nzambi ntshinyi?

Nsombelu neikale mushindu kayi mu bulongolodi bupiabupia bua buakane?

 Padi buakane buwula pa buloba bujima, muntu yonso neikale mu ditalala ne bukubi. (Yeshaya 32:16-18) ) Nzambi utu wangata muoyo wa muntu yonso ne mushinga wa muomumue, ke bualu kayi nebenzele muntu yonso malu makane. Dibungama, mbila ya miadi, ne bintu bidi bisama bidi bifumina ku malu mabi, nebijike kashidi. Tshikondo atshi, katuakumvua kabidi kanyinganyinga kadi kafumina ku malu mabi avuabu batuenzele kale to. (Yeshaya 65:17; Buakabuluibua 21:3, 4) Bua kumanya malu makuabu, tangila tshiena-bualu tshia ne: “Bukalenge bua Nzambi nebuenze malu kayi?

Tudi mua kuitaba mulayi wa Nzambi wa bulongolodi buikala kabuyi ne malu mabi anyi?

 Eyowa. Bible mmukanda udi ne milayi ya kueyemena, udi wamba malu a kale ne mamanya a bia panu ne bujalame buonso, ne bionso bidimu bidi bipetangana, ne bionso ebi bidi bijadika ne: udi mua kueyemena milayi idimu. Biena-bualu bidi bilonda ebi bidi bileja malu makuabu:

Netuambe tshinyi bua kuluisha malu mabi adiku lelu eu?

 Bantu bimpe ba pa kale bavua benza muabu muonso bua kababenzedi malu mabi to. Tshilejilu, bakazakeja mupostolo Paulo bakosa tshilumbu tshiende bibi ku tubadi tshivua mua kuikala tshifikishe ku lufu luende. Kakavunga maboko muitabe bualu bua nanku to, wakaya ne tshilumbu atshi ku tubadi, kulombaye bua bamulumbuluishe kudi Kaisa.​—Bienzedi 25:8-12.

 Kadi bionso bidi bantu benza bua kujikija malu mabi onso adi enzeka panu, kabiakukumbana to. (Muambi 1:15) Nansha nanku, bantu ba bungi mbamone ne: kuitabuja mulayi wa Nzambi wa bulongolodi bupiabupia bua buakane nkubambuluishe bua kutshimuna dipampakana dikole mu muoyo ne kupeta ditalala mu muoyo padibu babenzela malu mabi.

a Yehowa ke dîna disunguluke dia Nzambi.​—Misambu 83:18.