Jehova Weyo Ne Ji Richogi​​—⁠Mano Onego Okonyi Nade?

“Jehova, Nyasaye man gi kech kod ng’wono, ma ok tim mirima piyo . . . , maweyo rochruok gi ketho gi richo.”​​—⁠WUOK 34:​6, 7.

MANY ANE DWOKO MAG PENJOGI

Jehova nokawo okang’ mane e wi richo mag Daudi koda Manasse, to nikech ang’o?

Ang’o momiyo Jehova nokawo okang’ mopogore e wi oganda Jo-Israel mangima?

Ang’o manyaka watim mondo Jehova owenwa richowa?

1, 2. (a) Jehova nonyiso ni en Nyasaye machalo nade ne oganda Jo-Israel? (b) En penjo mane ma wabiro yudo dwokone e sulani?

EKINDE Nehemia, Jo-Lawi moko nowacho ayanga e lamo ni kinde ka kinde kweregi ‘ne dagi winjo chike’ Jehova. Kata kamano, kinde duto Jehova to nonyiso gadier ni en ‘Nyasaye mang’won, maweyo ni ji richogi, kendo mohero kecho ji. Iye ok wang’ piyo, to herane osiko.’ Jehova ne pod dhi nyime nyiso hera mosiko ne Jo-Yahudigo ma ne oduogo kowuok e twech.​​—⁠Neh. 9:⁠16, 17, The Bible in Luo, 1976.

² Ng’ato ka ng’ato kuomwa onego openjre kama, ‘Ng’eyo ni Jehova weyo ne ji richogi nyalo konya nade? ’ Mondo wayud dwoko kuom penjo maduong’ni, weuru wanon ane kaka Nyasaye noweyo ne chwo moko ariyo richogi, ma gin Ruoth Daudi kod Ruoth Manase, koda kaka mano ne okonyogi.

RICHO MADONGO MA DAUDI NOTIMO

3-5. Daudi nodonjo nade e richo madongo?

³ Kata obedo ni Daudi ne en jal moluoro Nyasaye, notimo richo madongo ahinya. Richo ariyo ma notimo, nomulo ngima dichwo moro gi chiege​​—⁠Uria kod Bath-Sheba. Richogo nokelo lit mang’eny ahinya ne jogo duto ma timbego nomulo. Kata kamano, yo ma Nyasaye norieyogo Daudi nyisowa kaka Jehova weyo ne ji richogi e okang’ malach. We wane ane gima ne otimore.

⁴ Daudi nooro jolweny mag Israel mondo gidhi gimonj Rabba, dala maduong’ mar Jo-Ammon. Dalano ne ni mail 50 (kilomita 80) yo wuok chieng’ ka in Jerusalem, e tok Aora Jordan. Sama jogo ne nie lweny, Daudi noidho mondo owuoth e tat ode man Jerusalem. Ka en kuno noneno Bath-Sheba​​—⁠chi ng’ato​​—⁠kalwokore. Chwor dhakono ne onge. Gombo nomako Daudi  bang’ ng’iyo Bath-Sheba mi nogolo chik mondo okele e ode mar ruoth, mi noterore kode.​​—⁠2 Sam. 11:​1-4.

⁵ Kane Daudi ofwenyo ni Bath-Sheba nomako ich, nogolo chik mondo Uria chwore oduog Jerusalem, ka en gi geno ni Uria ne dhi nindo gi Bath-Sheba chiege. Kata kamano Uria ne odagi donjo kata mana e ode​​—⁠kata obedo ni Daudi notemo ahinya jiwe mondo onind gi Bath-Sheba chiege. Kuom mano, ruoth nondiko barua ling’ling’ ne jatend jolweny mage mondo ka Uria odok e lweny, to oket Uria “yo kanyime ku ma lweny gerie moloyo” kendo mondo jolweny wetene odong’ gi chien. To nikech mano, Uria nonegi e lweny mana kaka Daudi nochano. (2 Sam. 11:​12-​17) Omiyo ruoth nomedo richo machielo e wi richo mar terruok ma noyudo osetimo, kuom nego ng’at ma ne onge ketho.

DAUDI NOLOKO CHUNYE

6. Nyasaye nokawo okang’ mane kaluwore gi richo ma Daudi notimo, kendo mano puonjowa ang’o e wi Jehova?

⁶ En adier ni Jehova noneno gik moko duto ma ne otimore. Onge gima wang’e ok nyal neno. (Nge. 15:3) Kata obedo ni ruoth nokendo Bath-Sheba bang’e, “gi ma ne Daudi otimo ne rach e wang’ Jehova.” (2 Sam. 11:27) Omiyo Nyasaye nokawo okang’ mane kaluwore gi richo madongo ma Daudi notimo? Nooro Nathan janabi mare ir Daudi. To nikech en Nyasaye maweyo ne ji richogi, nenore ni Jehova ne dwaro mondo oyud gima ne nyalo miyo okech Daudi. Donge en gima jiwowa neno kaka Jehova ne oikore mar kecho Daudi? Kar chuno Daudi mondo oyie gi richo ma notimo, Nyasaye nonyiso Nathan mondo oti gi sigana moro ma nomulo chuny Daudi, ma okonye neno pek mar richone. (Som 2 Samuel 12:​1-4.) Mano kaka yo ma Nyasaye notiyogo nokonyo ahinya e fwenyo chal madier mar chuny Daudi!

7. Sigana ma Nathan notiyogo nomiyo Daudi owinjo nade e chunye?

⁷ Sigana ma Nathan notiyogono, nomulo chuny ruoth moneno kaka gima jamokocha ne otimo, ok ne nikare. Daudi iye ne owang’ gi jamoko ma Nathan nowuoyo kuome e siganano, mowacho ne Nathan niya: “Kaka Jehova entie, ng’at motimo kamano, otimo gi mowinjore gi tho.” E wi mano, Daudi nowacho ni jadhiercha ne onego odwokne mwandune. Gikanyono, Nathan nowacho gima ne obwogo Daudi ahinya. Nowacho kama: “In e ng’atno.” Kae to ne onyiso Daudi ni kaluwore gik ma notimogo, koro “ligangla” ok ne dhi wuok e ode, kendo masira ne dhi yudo joode. Bende ne odhi yudo wich kuot e lela nikech richone. Daudi koro noneno kaka gik ma notimo ne rach miwuoro, ma oyie kowacho niya: “Aseketho e nyim wang’ Jehova.”​​—⁠2 Sam. 12:​5-​14.

DAUDI NOLEMO MI NYASAYE NOWEYONE RICHONE

8, 9. Ere kaka Zaburi 51 nyiso weche mopondo manie chuny Daudi, to wechego puonjowa ang’o kuom Jehova?

⁸ Weche ma Ruoth Daudi nondiko bang’e, nyiso kaka nowinjo e chunye. Zaburi 51 oting’o weche ma Daudi sayogo Jehova, kendo ginyiso maler ni nitie okenge ma ne Daudi okawo moloyo mana yie gi richone. Bende noloko chunye moweyo richone. Gimaduong’ ma ne Daudi kedone ahinya ne en dwaro rito winjruok maber e kinde gi Nyasaye. Ne oyie kama gi chunye duto, “Asetimoni marach, in kendi.” Nosayo Jehova kama: “A Nyasaye, chwena chunya maler, kendo duogi chuny mogik kare e iya. . . . Duogna yilo mar resrwokni; kendo sira gi chuny ma thuolo.” (Zab. 51:​1-4, 7-​12) Sama iwuoyo gi Jehova e lamo, be inyise ayanga ketho magi maok ipande gimoro amora?

⁹ Jehova ok nogeng’o gik malit ma ne  dhi yudo Daudi nikech richone. Gik malit ma ne oyudego ne dhi siko kode e ngimane duto. Kata kamano, nikech Daudi nonyiso lokruok e chunye mobedo gi “chuny motur kendo moregore,” Jehova ne oweyone richone. (Som Zaburi 32:5; Zab. 51:17) Nyasaye manyalo duto ong’eyo chal manie chuny dhano koda gigo manyalo miyo ng’ato odonj e richo. Kar weyo mondo jong’ad bura ma dhano ong’ad ne joterruokgo buch tho kaluwore gi Chik Musa, Jehova nokecho Daudi gi Bath-Sheba kuom loso wachno en owuon. (Lawi  20:10) Nyasaye noketo koda wuodgi ma Suleman obedo ruodh Israel bang’ Daudi.​​—⁠1 Weche 22:⁠9, 10.

10. (a) Ang’o machielo ma ne nyalo miyo Jehova owene Daudi richone? (b) Ang’o ma ng’ato nyaka tim mondo eka Jehova owene richo?

¹⁰ Gimachielo ma ne nyalo miyo Jehova owene Daudi richone, en kaluwore gi kaka Daudi owuon ne okecho Saulo. (1 Sam. 24:​4-7) Mana kaka Yesu nolero, Jehova timonwa mana kaka wan bende watimo ne jomoko. Yesu nowacho niya: “Kik ung’ad bura, mondo bura kik ong’adnu. Nikech bura mung’ado, e ma nong’adnu; kendo rapor muporogo, e ma nopornugo.” (Math. 7:​1, 2) Mano kaka en gima jiwowa ng’eyo ni Jehova biro weyonwa richowa​​—⁠bedni gin richo madongo kaka terruok kata nek! Obiro timo kamano, mana ka wan bende wan gi chuny mar weyo ne jomoko kethogi, ka wahulone richowa ayanga, kendo ka wanyiso ni waloko chunywa gadier ma waweyo timbe maricho. Sama joricho oloko chunygi gadier, gidonjo e ‘ndalo mag duogo chuny’ ma Jehova yawonegi.​​—⁠Som Tich Joote 3:​20.

MANASSE NOTIMO RICHO MADONGO KATA KAMANO NOLOKO CHUNYE

11. Gin gik mage maricho ma Ruoth Manasse notimo e wang’ Nyasaye?

¹¹ We wane ane ranyisi machielo e Muma manyiso okang’ ma Jehova oikorego mar weyone ng’ato richo. Higini madirom 360 bang’ ka Daudi osechako locho, Manasse nobedo ruodh Juda. Loch mare ma nokawo higini 55, nopong’ gi richo kendo timbene mamonogo nomiyo Jehova odage. Moko kuom gik ma Manasse notimo ne gin loso kuonde timo misango ne Baal, lamo “oganda duto mag polo,” kendo miyo nyithinde okal e mach, kendo nojiwo timbe mag juok. Kuom adier, “notimo marach ahinya e nyim wang’ Jehova.”​​—⁠2 Weche 33:⁠1-6.

12. Manasse notimo ang’o mondo oduog ir Jehova?

¹² Gikone, ne omak Manasse ma otere e twech Babulon. Kane en kuno, nyalo bedo ni ne oparo weche ma Musa nonyiso  Jo-Israel niya: ‘Ndalo ma ineno masira, kendo wechegi duto timoreni, e ndalo machien ma iniduog ir Jehova Nyasachi, mi iniwinj dwonde.’ (Rapar 4:​30) En adier ni Manasse noduogo ir Jehova. E yo mane? ‘Nobedo mamuol ahinya’ kendo ‘nolamo Nyasaye.’ (2 Weche 33:⁠12, 13) Onge kama ondikie weche sie ma Manasse nonyiso Nyasaye e lamone, kata kamano nyalo bedo ni ne owacho weche machalo gi mag Ruoth Daudi mayudore e Zaburi 51. Kata bed ni nowacho ang’o, gima wang’eyo en ni Manasse noloko chunye chuth.

13. Ang’o momiyo Jehova noweyo ne Manasse richone?

¹³ Jehova notimo ang’o kaluwore gi kwayo mag Manasse? “Nowinje, mi nowinjo sayone.” Mana kaka Daudi, Manasse nofwenyo ni notimo richo madongo kendo noloko chunye gadier. Mano emomiyo Nyasaye noweyo ne Manasse richone kendo nodwoke Jerusalem e pinyruodhe. Nikech mano, “Manasse nong’eyo kaka Jehova en Nyasaye” madier. (2 Weche 33:​13) Donge ma bende en wach machielo majiwowa ni Jehova en Nyasaye makecho joge, kendo oweyo richo ne jogo maloko chunygi gadier?

BE JEHOVA WEYO RICHO NE NG’ATO ANG’ATA?

14. Ang’o manyalo miyo Jehova ong’ad mar weyone ng’ato richone?

¹⁴ Ng’eny jotich Nyasaye ok bi donjo e richo madongo machalo gi mag Daudi gi Manasse, manyalo dwaro ni gikwa Jehova owenegi richogi. Kata kamano, ranyisigo puonjowa ni Jehova Nyasachwa oikore mar weyo ne ng’ato kata mana richo madongo kapo ni ng’atno oloko chunye gadier.

15. Ere kaka wang’eyo ni Jehova ok wene ji richogi nyalhodia?

¹⁵ Ok wanyal wacho gadier chuth ni Jehova weyo ne ji richogi nyalhodia. Kaluwore gi wachni, we wang’i ane chuny ma Daudi gi Manasse ne nigo, kopim gi chuny ma Jo-Israel gi Jo-Juda morochore nonyiso.  Nyasaye nooro Nathan mondo odhi onyis Daudi richone ayanga kendo miye thuolo mar loko chunye. Daudi noyie gi kony ma ne omiyeno. Kane Manasse oyudo ni odonjo e chandruok maduong’, notimo lokruok madier e chunye. Mopogore gi mano, Jo-Israel gi Jo-Juda to ok notimo lokruok e chunygi. Kuom mano, Jehova ok noweyonegi richogi. Nooronegi jonabi mage mondo omigi siem kuom timbegi mamono. (Som Nehemia 9:​30.) Kata bang’ ka Jo-Israel noseduogo ka giwuok e tuech Babulon, Jehova pod nodhi nyime oronegi joote kaka Ezra jadolo kod janabi Malaki. Kane ji otimo kaka chike Jehova ne dwaro, ne gibedo mamor ahinya.​​—⁠Neh. 12:⁠43-​47.

16. (a) Ang’o ma ne otimore ne oganda duto mar Jo-Israel, kane gitamore loko chunygi? (b) En thuolo mane ma Jehova miyo jogo mawuok e oganda mar Jo-Israel?

¹⁶ Kane Jehova oseoro Yesu e pinyka mondo ochiw misango mar rawar makare chuth, Jehova koro ne ok odhi nyime dwaro misengini mag le kuom Jo-Israel. (1 Joh. 4:⁠9, 10) Kane en dhano, Yesu nowuoyo e wi Jerusalem e yo manyiso kaka Jehova ne winjo kuom ogandano. Nowacho kama: “Yaye Jerusalem, Jerusalem, in minego jonabi, kendo jo moor iri ichielo gi kite! Nadwaro nyadidi mondo achok nyithindi, kaka nyaburi choko nyigwen e bwo bwombene, to ne ok udwar.” Omiyo Yesu nowachonegi ayanga kama: “Neuru, odu ero owenu.” (Math. 23:⁠37, 38) Kuom mano, Israel mar Nyasaye nokawo kar oganda Jo-Israel machon ma ne timo richo kendo ma ne ok dwar loko chunygi. (Math. 21:43; Gal. 6:​16) To nade ji achiel achiel ma ne wuok ei Israel machonno? Jehova oikore weyonegi richogi kendo kechogi ka ginyiso gadier ni gin gi yie kuome kendo giyie gi misango mar Yesu Kristo. Thuolono bende ibiro mi jogo ma ne otho kapok oyudo thuolo mar loko chunygi ka ichierogi e piny manyien.​​—⁠Joh. 5:⁠28, 29; Tich 24:15.

WAYUDO BER MAGE KUOM BEDO NI JEHOVA WEYONWA RICHO?

17, 18. Wanyalo timo ang’o mondo Jehova owenwa richowa?

¹⁷ Nikech Jehova oikore weyonwa richo, en okang’ mane mowinjore wakaw? Kuom adier dwarore watim mana kaka Daudi gi Manasse notimo. Onego wayie ka watimo richo moro, walok chunywa gadier, wakwa Jehova gi kinda mondo owenwa richowa, kendo wakwaye okonywa wagol oko gombo maricho manie chunywa. (Zab. 51:10) Kapo ni watimo richo moro maduong’, onego wamany kony kowuok kuom jodong-kanyakla. (Jak. 5:⁠14, 15) Kata obedo ni richowago dongo maromo nade, en gima hoyo chunywa keto e paro gima Jehova nonyiso Musa ni en “Nyasaye man gi kech kod ng’wono, ma ok tim mirima piyo, mogundho gi hera gadier; mamiyo ji gana gi gana ng’wono, maweyo rochruok gi ketho gi richo.” Jehova pok olokore.​​—⁠Wuok 34:​6, 7.

¹⁸ Kotiyo gi ranyisi mawinjore maler, Jehova nosingo ne Jo-Israel ma noloko chunygi ni ne odhi weyonegi chuth richogi “makwar” ka remo, mi gibedi “marachar” ka yie rombo. (Som Isaiah 1:​18.) Omiyo, gin ber mage mwayudo kuom bedo ni Jehova weyonwa richowa? Inyalo wenwa richowa gi kethowa chuth, to mana ka wanyiso ni wan gi chuny motur kendo wadwaro ni mondo owenwa richowago gadier.

19. Ang’o mwabiro puonjore e sula maluwo?

¹⁹ Bedo ni Jehova weyonwa richo, wan onego waluw ranyisine nade seche ma dhano wadwa otimonwa marach? Ere kaka wanyalo geng’o mondo kik wabed gi chuny matamore weyone jomoko motimonwa richo madongo to oikore kwayo ng’wono? Sula maluwo biro konyowa nono chal mar chunywa wawegi mondo wabed mana kaka Jehova Wuonwa ma en Jal ‘maber kendo moikore weyo richo.’​​—⁠Zab. 86:5.

[Penjo mag Puonjruok]

[Picha e ite mar 24]

Jehova noweyo ne Manasse richone ma odwoke e kome mar ruoth man Jerusalem