IRAY amin’ny didim-panjakana hafahafa indrindra angamba io. Nalaina tao amin’ilay fanambarana antsoina hoe Zavatra Takina ireo teny ireo. Tsy maintsy namaky mafy azy io ny mpanjana-tany espaniola tamin’ny taonjato faha-16, rehefa tonga tany amin’ireo tanin’i Amerika mba hanjana-tany.

Fa inona no tena tian’ireo mpanjanaka holazaina tamin’ireo tompon-tany, ary inona no tanjon’izy ireo?

Samy nilaza ho nanan-jo hitondra an’ireo tanin’i Amerika ny Espaniola sy ny Portogey, taoriana kelin’ny nahatongavan’i Christophe Colomb tany, tamin’ny 1492. Samy nihevitra ireo firenena ireo fa solontenan’i Kristy ny papa, ka izy no nasainy nandamina an’ilay olana. Nasain’ny papa nozarain’ny Eglizy tamin’ireo firenena roa ireo ny tanin’i Amerika, raha neken’izy ireo ny handefa misionera hampiova finoana an’ireo teratany.

Nanampatra ny fahefany ireo mpanjana-tany espaniola, ary tian’izy ireo ho ara-dalàna izany rehefa nihanitombo ny tany azony. Nihevitra izy ireo fa afaka nanao izay tiany tamin’ireo teratany sy ny fananany sady afaka nanandevo azy ireo. Solontenan’Andriamanitra mantsy, hono, ny papa, izay nanome azy ireo an’ilay tany.

 Nanoratra taratasy ho an’ny tompon-tany ny Espaniola mba hampahafantarana azy ireo ny fanapahan-kevitry ny papa. Nasaina niova ho Kristianina sy nanaiky ny fahefan’ny mpanjakan’i Espaina ireo teratany. Raha nanda izy ireo, dia voatery hiady aminy, amin’ny anaran’Andriamanitra, ny Espaniola. Ady ara-drariny, hono, izany.

Te hampandry saina ny Fanjakana Espaniola sady te hampiseho hoe mety ny nataony, ka nasainy novakina ilay fanambarana. Matetika ireo mpanjanaka no namaky azy io teny ambony sambo, talohan’ny hanafihany, na rehefa tonga teny an-tanety. Tsy nahay ny fitenin’izy ireo akory anefa ny mponina. Tanàna aolo indraindray no namakiana an’ilay fanambarana. Efa nandositra mantsy ireo teratany satria natahotra.

Ra mandriaka no vokatr’ilay fanerena olona hiova finoana. Olona 2 000 teo ho eo avy tamin’ny foko araucan, ohatra, no ripaka tamin’ilay ady tany Silia tamin’ny 1550. Niresaka tamin’ny mpanjaka momba an’ireo tsy maty tamin’izany i Pedro de Valdivia, mpanjana-tany. Hoy izy: “Nisy olona 200 niseho ho mafy loha ka notapahina ny tanany sy ny orony. Efa imbetsaka mantsy aho no nandefa iraka tany aminy mba hampita an’ilay didy [Zavatra Takina], araka ny nasain’ny mpanjakan’ny Espaina sy ny papa natao.” *

Nety ho nampandry ny eritreritr’ireo mpanjana-tany ny namaky an’ilay fanambarana. Tsy tena nampiroborobo ny fivavahan’ny Espaniola anefa izy io. Nahita ny vokatr’ilay fanambarana i Bartolomé de las Casas, misionera katolika tamin’ny taonjato faha-16. Hoy izy: “Tena tsy rariny, manala baraka an’Andriamanitra, mahatsiravina, feno hadalana, ary hafahafa ilay didy. Manginy fotsiny ny fahafaham-baraka naterak’izy io teo amin’ny Fivavahana Kristianina.” Nitaraina i Gonzalo Fernández de Oviedo, mpanoratra, fa noho ny habibiana natao tamin’ny mponina tany amin’ireo tanin’i Amerika, dia zavatra ratsy no tonga tao an-tsain’izy ireo raha vao nandre hoe Kristianina.

Ny anaran’Andriamanitra no nampiasain’ireo mpitondra fanjakana sy mpitondra fivavahana mba hanaovan-javatra feno habibiana. Andriamanitra àry ve no diso? Hoy ny Baiboly: “Sanatria an’ilay tena Andriamanitra ny hanao ratsy, ary sanatria an’ilay Mahery Indrindra ny hanao ny tsy rariny!”—Joba 34:10.