1. Uzye Abulaamu walangilile uli ukuti wasininkizye ukuti Yeova waya nu mulinganya? (Lolini cikope cakutandikilako.)

“KAPINGULA wa antu amu nsi yonsi asi uwa lufyengo.” (Utan. 18:25) Amazwi yaa yano Abulaamu walanzile yalangilile ukuti wataile ukuti Yeova waali nu kupingula ningo aikazi yamu Sodoma na Gomola. Abulaamu wasininkizye ukuti Yeova atange aonone “antu akacita vyawololoke pamwi na ankota.” Ukucita vivyo citaali ningo kuli Abulaamu. Lino papisile imyaka 400, Yeova umwineco walanzile ukuti: ‘Yeova ali kacingilila winu uwa maka, ivicitwa vyakwe vyaya ivifumaluke nupya visi vya lufyengo. Leza winu uwakutailwa nupya uwacumi wene akacita sile ivilungame ivisi vyakutitikizya.’—Malan. 31:19; 32:4.

2. U mulandu ci uno tungalandila ukuti Yeova ataya nu lufyengo?

² U mulandu ci uno Abulaamu wasininkizizye ukuti lyonsi Yeova akapingula ivya mulinganya? Pano Yeova umwineco aliwe akalonda umulinganya nu uololoke. Nupya amazwi ya Ciyebulai akuti “mulinganya” alino nu “ololoke” yakaomviwa pali pamwi umu Malembelo ya Ciyebulai. Ngu kukonka pataya  upusano pa mulinganya nu ololoke. Vino Yeova watemwa uololoke cikupiliula ukuti vyonsi vino akapingula ivya mulinganya. Nupya Baibo ikalanda ukuti wene ‘watemwa uololoke nu ulungami.’ —Masa. 33:5.

3. Landinipo ulufyengo lumwi ulukacitika umu nsi ii ndakai.

³ Antu aicefya yakatekeziwa ndi yamanya ukuti Yeova lyonsi waya uwa mulinganya pano ndakai umu nsi mwaya sana ulufyengo. Na cii calenga antu aingi yafyengwa. Antu yamwi yafyengwa nu kunyepwa umu vifungo. Nomba insita zimwi ndi cakuti yapima uwazi alino yakaiza yazana ukuti umuntu wino yanyepa pa myaka iingi yamufyenzile sile asi aliwe wacisile ivipe vivyo. Ukunyepwa kwa musango uu kukauvwisya sana uyi, Aina Klistu nayo insita zimwi yakafyengwa cakuti icayatalila nu kuzizimizya.

4. Uzye utailo wa Ina Klistu ungeziwa uli?

⁴ Aina Klistu ilingi yakaenekela ukuti ulufyengo lukazanwa sile ku antu asilongana. Nomba utailo witu ungeziwa ndi cakuti twalola ukuti umu cilongano citu mwatandika ukucitika ulufyengo. Mungacita uli ndi cakuti ca musango uwo camucitikila? Uzye mungaleka icintu ca musango uwo cimusosye sana?

5. U mulandu ci uno umwina Klistu atalinzile ukuzungukila ndi cakuti walola ukuti mu cilongano muli ulufyengo?

⁵ Pa mulandu wakuti swensi tutamalilika nupya twapyana uluyembu, fwandi tulinzile ukumanya ukuti tungafyengwa nu kulola kuno yauze umu cilongano yakufyengwa. (1 Yoa. 1:8) Nanti icakuti ivya musango uwo visicitika ilingi, Aina Klistu ya cumi yasizunguka nanti ukupumika ndi cakuti kwaya vimwi ivya lufyengo. Yeova watupeela ivyeo umwi Izwi Lyakwe ivingatwazwa ukuti tutwalilile ukuya na ukaele, nanti icakuti Aina Klistu yanji yatuluvyanya.—Masa. 55:12-14.

6, 7. Uzye umwina umwi wafyenzilwe uli na antu ya mu cilongano, i miyele ci iyamwazwile ukumala ningo intazi ii?

⁶ Uvwini ivyacitikile ya Willi Diehl. Ya Diehl yatandike ukuombela pa Betele yaku Bern, umu Switzerland umu 1931. Mu 1946, yaile yazanwa ukwi Sukulu Lya Gilyadi ilyalenga 8 uku New York, U.S.A. Pacisila ca kumala isukulu, yayatumile uku Switzerland umu mulimo wa kutandalila ivilongano. Umwi lyasi lya pa umi wao, ya Diehl yatiile: “Umu Mei 1949, nalembiile aku musambo wa ku Bern ukuti nkulonda ukutwala.” Lyene yangaswike ukuti: “Kusi umulimo uno ungaomba ukucila pa mulimo wa kuya kakosola wa nsita yonsi.” Ya Diehl yalondolwile ukuti: “Yankanyizye ukupeela amalyasi . . . Aingi yatiile ukutulamuka, yatulolanga ngati twazingwa.”

⁷ Uzye ya Diehl yacisile uli? Yatiile: “Twamanyile ukuti Baibo italesya ukutwala, fwandi twapepanga nu kutaila sana Yeova.” Lino papisile insita ulufyengo luu lwasizile, aina aatamanyile upiliulo wakutwala izile yamanya, ya Diehl yatandike kuomba umulimo wa kutandalila ivilongano nupya. Yeova wapaazile ya Diehl pali ucisinka wao. * Tulinzile ukuyuzya sweineco ukuti: ‘Ngi cakuti nene vyacitikile ivya musango uu, uzye nganacisile wakwe vino ya Diehl yacisile? Uzye nga naloleliile ukuti Yeova apingule, nanti limwi nga nacisile  vino nkwelenganya nemwineco?’—Mapi. 11:2; welengini Mika 7:7.

8. I vyani limwi ivingalenga ukutandika ukwelenganya ukuti yatiyatufyenga nanti muze sile umu cilongano watafyengwa?

⁸ Cuze icakuti mungelenganya ukuti limwi mwatimufyengwa nanti muze uwa mu cilongano atafyengwa. Camusango uu cingacitika pano tutamalilika fwandi tutange tumanye ningo vino umulandu uli nanti limwi apa mulandu wakuti tutamanyile ivisinka vyonsi. Vino tukwelenganya viye ivya cumi nanti foo, ukupepa kuli Yeova nu kumutaila, alino nu kuya na ucisinka, kungatucingilila ukukana ‘sokela Yeova.’—Welengini Mapinda 19:3.

9. I vyani vino tumalanda umu cipande cii ni cilondelilepo?

⁹ Lekini tusambilile kuli vino vyacitikile antu yakwe Yeova yatatu alembwa muli Baibo afyenzilwe. Mu cipande cii, tumalanda pa cizikulula cakwe Abulaamu, Yosefu uwafyenzilwe na ya silenzi. Mu cipande icilondeliilepo, tulalanda pali vino Yeova waomvile nu mwene wa Izlaeli Aabu alino ni vyacitikile umutumwa Petulo lino wali umu musumba wa Antioki uku Silya. Lino tukulanzyanya pa malyasi yaa, lolini vino mungasambililako ivingamwazwa ukutwalilila ukulunduluka muli ukapepa nu kuya ya cuza yasuma na Yeova, maka maka lino mwafyengwa.

10, 11. (a) Uzye Yosefu wafyenzilwe uli? (b) I vyani vyacitike lino Yosefu waali mu cifungo?

¹⁰ Yosefu uwali sana ni cisinka kuli Yeova yamufyenzile, asi antu yauze sile, lelo icamuwavile sana icakuti na ya isilenzi kwene nayo yamufyenzile. Lino Yosefu waali ni myaka uku ma 17, ya silenzi yamulemile nu kumukazya umu uzya. Lyene yamusenzile uku Eguputo. (Utan. 37:23-28; 42:21) Lino papisile insita ala ali mu mpanga ya Eguputo, yamusombiizye ukuti wacenzile muka mwineco nupya yamwingizye umu cifungo ukwaula ukumupingula. (Utan. 39:17-20) Imyaka ino wali umu uzya naino wanyefilwe umu cifungo yonsi pamwi yaali uku ma 13. I vyani vino tungasambilila kuli vino vyacitikile Yosefu ivingatwazwa ndi cakuti twafyengwa na kapepa munji?

¹¹ Yosefu wanenyileko umufungwa muze ivyamucitikile. Umufungwa wiyo waali a katumikila wa lwako lwakwe waini kwi sano lya mwene. Pa nsita iya Yosefu na katumikila wa lwako lwakwe waini yali yonsi umu cifungo, katumikila wa lwako lwakwe waini waloosile iciloto cino Yosefu wilwile. Yosefu walondolwile ukuti katumikila wa lwako lwakwe waini waali nu kufuma umu cifungo nu kuya twalilila ukuomba umwisano lyakwe Falao viivi kwene vino waombanga. Lino Yosefu wamazile ukulondolola umwalozile iciloto cico, walondolwile ni vyamucitikile vyonsi. Tungasambilila ivintu ivicindame sana kuli vino Yosefu walanzile na vino atalanzile.—Utan. 40:5-13.

12, 13. (a) Uzye amazwi yano Yosefu wanenyile katumikila wa lwako lwakwe waini yakalangilila uli ukuti atazumile sile pali vino wafyenzilwe nu kusulako ukwaula ukucita icili consi? (b) I vyani vino Yosefu atanenyile katumikila wa lwako lwakwe waini lino yalanzyanyanga?

¹² Welengini Utandiko 40:14, 15. Yosefu pa kulondolola waomvizye amazwi yakuti “yansenzile ku maka.” Amazwi yaa aomviwa muli Baibo yangapiliula nu kuti “kwiya.” Fwandi cikulangilila sile ukuti mu cumi Yosefu wafyenzilwe. Yosefu nupya walanzile nu kuti umulandu uno yamunyepiilepo yamusombizye sile atacenzile muka mwineco. Ali mulandu uno  wanenyiile katumikila wa lwako lwakwe waini ukuti akanene Falao. U mulandu ci? Walondolwile cino wacitiile vivyo watiile: “ukalenge nani nkafume mu ng’anda ii yaminyololo.”

¹³ Uzye Yosefu wazumile sile ivyamucitikile ukuti vyativicitika nu kukanacitapo icili consi? Awe foo. Wamanyile ukuti wafyenzilwe mu nzila izingi. Walondolwelile katumikila wa lwako lwakwe waini ivisinka vyonsi, uwali limwi nu kumwazwa ukufuma umu cifungo. Pataya pano Malembelo yalanda ukuti Yosefu wanenyile aliwensi nanti sile a Falao ukuti ya silenzi aliyo yamusenzile uku maka. Nupya lino ya silenzi yonsi nu mutowakwe izile uku Eguputo nu kutandika ukuvwana na Yosefu nupya, Falao wayapokeliile nu kuyanena ukuti yakukiile uku Eguputo nu kuipakizya “vintu visuma cuze.”—Utan. 45:16-20.

14. I vyani ivingatwazwa ukukanalanda amazwi aipe nanti icakuti twafyengwa umu cilongano?

¹⁴ Lino Umwina Klistu walola ukuti watafyengwa, alinzile ukucenjela pakuti atatandika ulwambo. Mu cumi cacindama ukunenako ya eluda pakuti yatwazwe nu kuyanena ndi cakuti umwi umu cilongano atacita uluyembu ulwipisye. (Levi 5:1) Lelo ndi cakuti umulandu utakomile sana, cingazipa tulanzyanya sile swenga ukwaula ukunenako umuntu muze, kumwi sile na ya eluda. (Welengini Mateo 5:23, 24; 18:15.) Lekini lyonsi twamala intazi zya musango uwo ukuomvya ivisinte vya muli Baibo. Insita zimwi, tungazana nu kuti limwi tutafyenzilwe nu kufyengwa. Vino cingazipa ndi cakuti twamala umulandu uwo ukwaula ukulenga ivintu ukwipa pa mulandu nu kulanda ivya ufi pa Mwina Klistu munji! Mwaiusya ukuti nanti cakuti twatitufyengwa nanti foo, ukulanda amazwi aipe kutange kumale intazi. Ukuya acisinka kuli Yeova nu ku ina kungatucingilila uku kulenga ivintu ukwipa. Kalemba wa masamu walanzile pa muntu “akapita uwakaele,” ukuti “awiyo  wino ululimi lwakwe lusitumpoka, wiyo asicita iviipe uku muze nanti ukuletela umuze umuzewanya.”—Masa. 15:2, 3; Yako. 3:5.

15. Uzye ucuza wakwe Yosefu na Yeova walangilile uli ukuti wapolelilwe?

¹⁵ Tungasambililako icintu icicindame sana kuli ucuza wakwe Yosefu na Yeova. Pa myaka 13 yonsi ino Yosefu wafyenzilwe, walangilile ukuti walolanga ivintu wakwe vino Yeova wavilolanga. (Utan. 45:5-8) Atatazile apeele Yeova umulandu ukuti uwalenganga ivipe ivyamucitikilanga. Nanti i cakuti atatazile ailile ivipe ivyamucitikilanga, ataasosile. Ni cacindamisye icakuti, ataalesile ukukanamalilika kwa antu yauze nanti ivicitwa ivipe vino yauze yacitanga ukumutalusya kuli Yeova. Ucisinka wakwe walenzile ukuti alole vino Yeova akacita ndi umwi wafyengwa na vino wamupoleliile pamwi nu lupwa lwakwe.

16. U mulandu ci uno tulinzile ukupalamila kuli Yeova lino twafyengwa umu cilongano?

¹⁶ Naswe kwene tulinzile ukutemwa ucuza witu na Yeova nu kuucingilila. Tutalinzile ukulenga ukukanamalilika kwa ina ukututalusya kuli Leza wino twatemwa nupya wino tukapepa. (Loma 8:38, 39) Lelo ndi cakuti twafyengwa na kapepa munji, lekini twakolanya Yosefu nu kupalama sana kuli Yeova, ukwezya na maka ukulola ivintu wakwe vino wene akavilola. Ndi twezya na maka ukucita vyonsi vino Malembelo yakatunena ukucita pa kumala intazi, tulinzile ukusila umulandu uwo umu makasa yakwe Yeova, nu kutaila ukuti alaombelapo pa mulandu uwo pa nsita yakwe nupya ukulingana nu kulonda kwakwe.

17. Uzye tungalanga uli ukuti twataila “Kapingula wa antu amu nsi yonsi”?

¹⁷ Vino tucili tukwikala umu nsi ii ino Satana ali kateeka, tulinzile ukwenekela ukufyengwa. Insita zimwi, mwemwe nanti aliwensi wino mwamanya vimwi vingamucitila umu cilongano ivingaloleka kwati ulufyengo. Mutalinzile ukusoka sana. (Masa. 119:165) Lelo, tulinzile sile ukutwalilila ukuya acisinka kuli Yeova nu kulapepa sana kuli aliwe alino nu kumutaila. Pa nsita ili yonga kwene tungazana ukuti limwi tutamanyile ni visinka vyonsi. Nupya limwi tutange tumanye vino umulandu uwo waya pa mulandu nu kukanamalilika kwitu. Wakwe vino twatitusambilila kuli vino Yosefu wacisile, tutalinzile ukulanda ivya ufi pa antu yauze, pano ukucita vivyo kungalenga intazi ukwipilako. Nupya ukucila ukucita sile vino tukwelenganya sweineco, lekini lyonsi twalondesya ukuya acisinka nu kulolela Yeova umwineco ukupingula umulandu uwo. Ndi twacita vivyo tulalenga ukuti Yeova atutemwe nupya akatupaale wakwe vino wacisile kuli Yosefu. Fwandi tungasininkizya ukuti Yeova, “Kapingula wa antu amu nsi yonsi,” lyonsi akacita ivyaololoke, “ivicitwa vyakwe vyaya ivifumaluke nupya visi vya lufyengo.”—Utan. 18:25; Malan. 32:4.

18. I vyani vino tulalanda umu cipande icilondelilepo?

¹⁸ Mu cipande icilondelilepo, tulalanda pa lufyengo ulwacitikile antu yakwe Yeova yaili alembwa muli Baibo. Ukulanda pa antu yaa yaili kulatwazwa ukumanya vino ukuicefya nu kuitemelwa ukwelela yauze kungatwazwa ukulola umulinganya ndi vino Yeova akaulola.