1, 2. (a) Intanzi ci zino antu akafuma uku mpanga zyuze yakakwata ndakai? (Lolini cikope cakutandikilako.) (b) I vyani vino umutumwa Paulo watwiwisyeko, nupya amauzyo ci yano tumalanzyanya?

PATIPAPITA imyaka 30 ukufuma pano ya Osei ^[1] yafumile uku Ghana kukukila uku Ulaya, insita iyo ala yatatala yaya Inte Yakwe Yeova. Yakaiusya ukuti: “Patalengile nizile ndola ukuti antu aingi yatansumvileko amano. Alino nupya imicele nayo yapusine sana na kuno nafumile. Lino nafumanga pa ciwansa ca ndeke, nuvwile sana impepo icakuti natandike nu kulila.” Nupya pa mulandu wakuti ya Osei yatamanyile ningo ululimi luno yalandanga kukwa, papisile umwaka nukucilapo pakuti yazane incito. Lyene vino yali ukutali sana nu lupwa, yaluukanga sana nupya yazukilwanga.

² Elenganyini pali vino mungatemwa yauze ukumicitila ndi cakuti ivyacitikile ya Osei namwe vyamucitikile. Uzye mutange mutemwe ndi cakuti yamupokelile ningo sana pa Ng’anda ya Wene, asi mulandu na kuno mwafuma nanti vino inkanda inu ikaloleka? Alino Baibo ikanena Aina Klistu ya cumi ukuti: “Mwaiusya kuzengela aenyi.” (Ayeb. 13:2) Fwandi lekini lyene tulanzyanye pa  mauzyo yaa: Uzye Yeova akalola uli aenyi? U mulandu ci uno tulinzile ukusenuka muli vino tukalola aenyi? Nupya tungazwa uli antu aafuma uku mpanga zyuze pakuti yayuvwa ukuti yatiyapokelelwa umu cilongano?

3, 4. Ukulingana ni lembelo lyakwe Kufuma 23:9, uzye antu yakwe Leza ampiti yaalinzile ukusunga uli antu afumanga uku mpanga zyuze, nupya u mulandu ci?

³ Lino Yeova wakulwile antu yakwe ukufuma umu Eguputo, wayapeezile masunde alangililanga vino cacindime ukusakamala antu ayakonsile yano yataali aina Izlaeli. (Kufu. 12:38, 49; 22:21) Pa mulandu wakuti mikalile ikatalila antu akafuma uku mpanga zyuze, Yeova wayasakamalanga. Inzila yonga ino wacitiilemo vivyo u kuyapeela insambu zya kusotola ivya kulya ivyasyalanga umu vyalo.—Levi 19:9, 10.

⁴ Ukucila sile ukuyanena ukuti yacindika aenyi, Yeova wayanenyile ukuti yaiusya vino cikauvwika ukuya umwinamasi. (Welengini Kufuma 23:9.) Yamanyile “vino caya ukuya mwinamasi.” Na lino sile aina Izlaeli yatatala yaya azya, aina Eguputo yatayatemilwe pano yaali apusaneko. (Utan. 43:32; 46:34; Kufu. 1:11-14) Umi uku ina Izlaeli watazile sana lino yali ainamasi, nomba Yeova walondanga ukuti yaiusya vino cali lino yali ainamasi nu kulanga icikuuku uku yantu afumile uku mpanga zyuze.—Levi 19:33, 34.

5. I cani cilatwazwa ukulanga icikuku ku antu akafuma uku mpanga zyuze wakwe vino Yeova akacita?

⁵ Ndakai, tungasininkizya ukuti nalikwene Yeova acili akasakamala antu akafuma uku mpanga zyuze akaiza nu mukulongana naswe capamwi. (Malan. 10:17-19; Malaki 3:5, 6) Ndi twelenganya pa ntazi zino antu yaa yakakwata, zili wa kufyengwa nanti ukukana manya ningo ululimi, tulamanya ivyakucita pakuti twayalanga icikuuku nu kuyuvwa ukuti yapokelelwa.—1 Pet. 3:8.

6, 7. I cani cikalangilila ukuti Aina Klistu yakutandikilako yamanyile ivya kumala intazi iyakatwike?

⁶ Aina Klistu yakutandikilako yasambilile vino yangacita pakuti yamale intazi ikayako pa mulandu na kapatulula akayangako uku ya Yuda. Pa Pentekositi 33 C.E., antu aikalanga umu Yelusalemu yapokelelanga Aina Klistu apya afumanga uku mpanga zyuze. (Mili. 2:5, 44-47) Vino Aina Klistu Ayuda yacisile uku Ina Klistu afumanga uku mpanga zyuze vyalangilile ukuti yamanyile vino izwi lya “kupokelela” likapiliula ukuti ‘u kulanga icikuuku uku enyi.’

⁷ Pa nsita iya, kwali vimwi ivyacitike umu cilongano cao. Ayuda alandanga Icigiliki yailizyanyanga ukuti yamukamfwilwa yao yatayasakamalanga nupya yafyengwanga. (Mili. 6:1) Pakuti intazi ii isile, atumwa yasonsile aonsi cinimbali akusininkizya ukuti pasi umwi uwakulekeleziwa. Aonsi yaa yakweti amazina ya Cigiliki, calangililanga ukuti atumwa yalondanga ukuti yamukamfwilwa yaatekeziwa.—Mili. 6:2-6.

8, 9. (a) I cani cilalangilila ndi cakuti tuli na kapatulula alino nu kuyuvwa ngati twatitucindama ukucila yauze? (b) I cani cino tulinzile ukufumya umu myenzo itu? (1 Pet. 1:22)

⁸ Asi mulandu na vino twamanya, swensi kwene twakwata intambi zino tukakonka. (Loma 12:2) Nupya, tukauvwa kuno aina mupalamano itu, yano tukaomba nayo alino na yano tukasambilila nayo, yakusoweka yano yapusana nayo inkulilo, umutundu nanti sile inkanda. Uzye vii vino yakacita vikatukuma uli? Nupya tukacita uli ndi cakuti umwi akutusoweka pa mulandu na kuno twafuma, nanti limwi akuseka vimwi ivyaya mu ntambi zitu?

⁹ Insita imwi, mutumwa Petulo wakweti  kapatulula ku antu ataali Ayuda, lelo wasambilile vya kukanaya na kapatulula ku antu yauze. (Mili. 10:28, 34, 35; Gala. 2:11-14) Wakwe vino wacisile, naswe kwene ndi cakuti twalola ukuti twatandika ukuya na kapatulula panono panono, tulinzile ukuombesya pakuti tutatwalilila ukuya ni misango iyo umu myenzo itu. (Welengini 1 Petulo 1:22.) Tulinzile ukwiusya ukuti swensi kwene tutamalilika usi mulandu na kuno twafuma, nupya tutalinzile nu kupusuka. (Loma 3:9, 10, 21-24) Nomba u mulandu ci uno tutalinzile ukuyuvwa ukuti twacindama sana ukucila yauze? (1 Kol. 4:7) Tulinzile ukwelenganya wakwe vino umutumwa Paulo welenganyanga, uwanenyile Aina Klistu yauze apakwe ukuti “mutacili ainamasi nanti aenyi. Lelo. . . vilundwa vya mu ng’anda yakwe Leza.” (Efes. 2:19) Kuombesya pakuti tutaya na kapatululula muli vino tukalola antu akulila uku mpanga zyuze kulatwazwa ukuzwala untu upya.—Kolo. 3:10, 11.

10, 11. Uzye Boazi walangilile uli vino Yeova akalola aenyi muli vino wacitiile Luti uwa ku Moabu?

¹⁰ Boazi walangilile vino Yeova akalola aenyi muli vino wacitiile Luti uwa ku Moabu. Lino wizile umu kulola aombanga umu vyalo vyakwe ale yakuzombola, Boazi zuwa zuwa waweni vino umwanaci umwinamasi waombesyanga ukusotola lino aomvi yakwe yakuzombola. Lino uvwile ukuti walenzile ndi cakuti angasotola nanti icakuti wakweti insambu zya kucita vivyo, Boazi wamuzumilizye ukusotola na muumukwene muno yakuzombola.—Welengini Luti 2:5-7, 15, 16.

¹¹ Vino yalanzyanyanga vyalangilile ukuti Boazi wasakamile sana Luti nu kumanya ningo intazi zino wakweti pa mulandu wakuti wali umwinamasi. Lyene Boazi wamunenyile ukuti angaombela pamwi na aomvi yakwe akazyana pakuti aomvi yakwe aonsi yatamucuzya. Nupya wasininkizyanga nu kuti Luti lyonsi akukwata ivyakulya na manzi ivilinge, wakwe vino aomvi yakwe yonsi yakwatanga. Nupya Boazi atalanzile iviipe pa mwanaci wiya uwali umwinamasi, lelo wamukomelizye.—Luti 2:8-10, 13, 14.

12. I cani cilacitika ndi cakuti tukulanga icikuku uku antu akulila uku mpanga zyuze?

¹² Boazi walangizye icikuku kuli Luti asi pa mulandu sile nu kutemwa kuno wakweti kuli nyinavyala, Naomi, lelo wacisile vivyo na pa mulandu wakuti Luti watandike ukuombela Yeova nu kutaila ukuti amamucingililanga. Lino Boazi walangizye icikuku kuli Luti, wakolanyanga ukutemwa kwa cisinka kuno Yeova wakweti uku mwanaci ‘uwizile umu kuzina muli Leza wa ina Izlaeli.’ (Luti 2:12, 20; Mapi. 19:17) Na ndakai kwene ndi cakuti tuli ni cikuku tulaazwa ‘antu yonsi kuti yatuulwe’ nu kumanya icumi nu kulola ukuti Yeova wayatemwa.—1 Tim. 2:3, 4.

13, 14. (a) U mulandu ci uno tulinzile ukwezezya na maka ukulamuka antu pa Ng’anda ya Wene? (b) Mungacita uli ndi cakuti mukuvwa intete ukulamuka antu akwata intambi zyuze?

¹³ Tungalanga icikuku uku antu afuma uku mpanga zyuze lino twayapokelela ningo pa Ng’anda ya Wene. Limwi tungalola umuntu umwi uwatafuma uku mpanga yuze ukuti insita zimwi akuvwa insonyi nu kwikala wenga. Pa mulandu wa nkulilo, cingalenga yayuvwa ukuti yatiyacila auze pa mulandu ni nkanda yao nanti mpanga kuno yafuma. Fwandi tulinzile ukuyapokelela ningo alino nu kuyalanga ukuti twaikako amano. Ndi cakuti mwakwata JW Language app umu lulimi lwinu ingamwazwa ukusambilila ivya kulamuka antu yauze akufuma uku mpanga zyuze umu lulimi lwao.—Welengini Filipi 2:3, 4.

¹⁴ Limwi mungaatiina ukulamuka antu akwata intambi zyuze. Pakuti mute ukutiina, mungayalondolwela vimwi pali mweineco.  Lyene mulazana ukuti mwati mukwata ivintu ivingi vino mungalanda vino mwensi mweili mwatemwa, ukucila kulanda sile pali vino mwapusanamo, viye ivyakwelenganya sile nanti vyacumi, nupya cila ntambi zyakwata ivisuma alino nu utonte.

15. I cani cilatwavwa ukulauvwikizya yayo akuombesya kuti yaluke pakuti yacita vino yazana ku mpanga ino yakukilako?

¹⁵ Pakuti mwazwe yauze ukuvwa ukuti yatiyapokelelwa, mwayuzya mweineco ukuti, ‘Ndi cakuti naile uku mpanga yuze, uzye ningatemwa yauze ukuncitila vyani?’ (Mate. 7:12) Mwateeka umwenzo uku antu yaayo atiyakukila uku mpanga inu. Pa kutandika tutange tumanye ningo imyelenganyizizye yao nanti imiyele yao. Nomba ukucila ukwelenganya ukuti yamakonka intambi zitu, i cani cino tutanga tuyaleke sile yacita vino yamanya?—Welengini Loma 15:7.

16, 17. (a) I vyani vimwi vimwi vino tungacita pakuti tuyelezyanye sana na antu afuma uku mpanga zyuze? (b) Tungacita uli pakuti twazweko antu atiyakukila uku mpanga itu aali umu cilongano citu?

¹⁶ Ndi cakuti twasambilila vino impanga yaya kuno antu yaayo yafuma, alino ni ntambi zyakwe yaayo akulila uku mpanga zyuze, cilatwangukila ukulanzyanya nayo. Insita zimwi pa kupepa kwa lupwa tungasokotako ivyeo pa antu ya musango uwo aaya umu cilongano citu nanti umu cifulo cino tukasimikilamo yano tutaelezya. Inzila yuze ino tungaelezyanyizizyamo na antu akulila uku mpanga yuze u kuyama uku ng’anda ukumwitu kuti tuliile pamwi. Yeova “wapile akulukuwa isyuko kuti yataile,” uzye naswe tutange tupeele isyuko uku enyi “yao ali alondezi yakwe Klistu.”—Mili. 14:27; Gala. 6:10; Yobo 31:32.

¹⁷ Ndi tukwizizya pamwi nu lupwa ulwati lukukila uku mpanga itu, cilatwazwa ukumanya ningo vino yakwezya na maka ukuombesya pakuti yamanye intambi zitu.  Tulalola ukuti yakulondekwa sana uwazwilizyo pakuti yasambilile ululimi. Uzye tutange tuyatungululeko uku tuungwe nanti uku antu yano twamanya angayazwilizyako ukuzana ing’anda isuma ni ncito? Ndi twacita vivyo ale twazwilizyako aina yaa ukusenula imikalile.—Mapi. 3:27.

18. Aweni uwakweti mucinzi nupya uwataizyanga, wino antu atiyakukila uku mpanga zyuze yangakolanya?

¹⁸ Kwene, antu akakukila uku mpanga zyuze yakaezya na maka ukulondesya ukuti yamanye intambi zya ku mpanga ino yatiyakukilako. Luti walangilile ningo vivyo muli vino wacisile. Cakutandikilako walangilile ukuti wacindike isunde lino wazanyile umu mpanga iya ipya lino uzizye ndi cakuti angasotolako. (Luti 2:7) Atasuzile isunde lilyo ukucita sile vino akulonda nanti ukucita ngati limwi kwaya amukwatila inkongole. Cakwe ciili wataizyanga lyonsi pa cikuku cino antu yauze yamulanganga. (Luti 2:13) Lino antu atiyakukila uku mpanga inu yalanga imiyele ya musango uu, ala cilayangukila nu kulanga umucinzi uku antu akaikala uku mpanga iyo alino nu ku Ina Klistu yauze.

19. U mulandu ci uno tulinzile ukupokelela aenyi?

¹⁹ Twaya ni nsansa pa mulandu ni cikuku cino Yeova walanga uku yantu apusane pusane pakuyapeela isyuko lya kuvwa ukwi landwe lisuma. Limwi uku mpanga kuno antu yaayo yakulila yatakweti isyuko lya kusambilila Baibo nanti kukwata insita yakulanzyanya na antu yakwe Yeova. Nomba vino yatiyakwata isyuko lya kulanzyanya nafwe, uzye tutange tuyazwe pakuti yatauvwa ukuti yatapokelelwa? Icikuku cino tungayalanga nanti sile umu tuntu utunono nanti ukuyazwa ukukwata vimwi, tukalanga ukutemwa kuno Yeova wayatemwa. Fwandi lekini twaezya na maka ukupokelela aenyi pano tukaezya na maka ‘ukukolana na Leza.’—Efes. 5:1, 2.