LABEKA walolekesyanga ivinziingwa ivya vimawe ivyali umu mpanga ya Halani ala ilanzi ilyawa. Lino papisile imilungu ala yacili pa lwendo, Labeka waelizye ningo ivya kukwela pa ngamila. Wapisile intamfu itali cakuti nu musumba wa Halani muno wikalanga, wasyazile ukutali sana. Limwi atali nu kulola ya lupwa yakwe nupya. Welenganyanga sana pali vino uwikazi wakwe wali nu kuya uku mpanga ino wayangako, maka-maka lino iyafika uku ncende kwene iiyo.

Ingamila zyapisile umu musumba uwa Kenani alino nu mu mpanga iya Negebu. (Utandiko 24:62) Kwaula nu kutwisika Labeka afwile waweni imfwele izyali umu mpanga iiyo. Limwi incende ii mutali na manzi nupya na antu yatanga yalimemo, lelo mwali isote ilisuma lino iviteekwa vingalya. Nomba umukombe wino yali na Labeka wene wamanyile ningo sana incende iiyo. Umukombe wene welenganyanga sile api lyasi lisuma lino wali nu kunena umusambazi wakwe. Labeka wali nu kutwalwa kuli Isaki! Labeka afwile welenganyanga na pali vino uwikazi uwa ku mpanga iiyo waya. Afwile welenganyanga na pali vino Isaki umonsi wino wali nu kutwalwako walolekanga. Pano yonsi ala yatatala yaalolanapo! Uzye Isaki wali nu kutemwa ndi walola Labeka? Nga Labeka wene, uzye wali nu kuvwa uli ndi walola Isaki?

Ndakai umu mpanga izingi, citaseeka ukusoolwela umuntu uwa kutwalana nawe. Nomba umu mpanga zimwi mwene yakacita vivyo kwene. Lelo asi mulandu na vino yakacita uku mpanga kuno mwikala, mufwile mwamanya ukuti Labeka wazumile ukuya uku muntu wino ataamanyile. Nupya wali umusipe alino uwa utailo. Miyele kwene iiyo ali ino tukalondekwa ukukwata ndi cakuti twaya nu wavya. Kwali imiyele na yuze isuma iyalenzile ukuti Labeka aye nu utailo.

Vino Labeka watandike ukusenuka vitalenzile aelenganya kwati limwi vyacitike sile umu cizungusyo. Wakulile umupipi ni ncende iya Halani, umusumba uwa ku Mesopotamya. Aavyazi yakwe yatakoline na antu aikalanga umu Halani. Pano yene yatapepanga leza-mwezi wino yatangi Sin. Lelo, yene yapepanga Leza wao, Yeova.—Utandiko 24:50.

Labeka wali umukazyana umuyembe cuze, lelo atali sile umuyembe. Wali umucincile nupya wali ni miyele isuma sana. Ulupwa luno wakulilemo lwakweti sana ivyuma nupya lwakweti na aomvi, lelo Labeka yatamulezile kwati limwi a namwene, avyazi yamusambilizye imilimo pakuti aombesya. Wakwe vivi kwene vino cali uku yanaci yauze aliko apa nsita iiya, Labeka nawe wakweti imilimo ya pa ng’anda ino waombanga; kumwi nu kutapa amanzi akuomvya pa ng’anda. Ndi cafika amanguzi, wasendanga insembo aya uku kutapa amanzi uku cifula.—Utandiko 24:11, 15, 16.

Insita imwi amanguzi lino watapa amanzi umu nsembo, umukombe umwi waile kuli aliwe. Wamunenyile ati: “Napapata mpeko utumanzi twamu nsembo yako imwe.” Umukombe wali umuicefye wakwe cimwi pa kulenga amanzi! Papo kwene Labeka wilwike ukuti umukombe wiya wafumile ukutali sana. Caleka, Labeka ayendeka insembo yakwe pa ciye pakuti umukombe amwe amanzi, atalesile ukuti umukombe afimpulemo sile panono, lelo wamwile suka ata ukuvwa ulusala. Labeka waweni nu ukuti umukombe wakweti ingamila 10 izyali umupipi na aliwe, nupya umu mulangu namo mutali amanzi yano zingamwa. Waweni kuno umukombe akumulolekesya luse-luse, nupya walondanga ukulangizya ukapekape uku mukombe. Acino walanzile ati: “Namaletela ni ngamila zyako amanzi zimwe.”—Utandiko 24:17-19.

Labeka ataapezile ingamila amanzi aakuti cikulu sile zimwe papo kwene, lelo wazimwesisye amanzi aingi suka sile izita ukuvwa ulusala. Ndi cakuti ingamila yonga ikuvwa sana ulusala, ikamwa amanzi amalita 95! Fwandi ndi cakuti ingamila zyonsi 10 zyuvwanga sana ulusala, ale Labeka wasumvile insita ikulu  sana pakuti azimwesye. Kwaula nu kutwisika, ingamila zitaatwalilile ukuvwa ulusala lino zyamwile amanzi. * Nomba, uzye lino Labeka waipeelisye ukutapa manzi, wamanyile ukuti amaombesya umu musango ndi uwo? Awe. Waitemilwe sile nupya wene walondesyanga sana ukuti aombesye pakuti alangizye ukapekape uku mukombe wiya uwafumile ukutali sana. Nupya umukombe atamukanyizye. Lyene umukombe walolekesyanga sana Labeka lino akuswililoka umu kutapa amanzi na lino akwitila amanzi umu mulangu.—Utandiko 24:20, 21.

Naswe kwene ndakai tungasambililako sana kuli vino Labeka wacisile. Tukwikala umu nsi umwaya sana ukaitemwe. Baibo yasowile ukuti: “Antu yalaitemwa,” yasilonda ukuitemelwa ukwazwa antu yauze. (2 Timoti 3:1-5) Aina Klistu akalonda ukucimvya uwavya uwo, yalinzile ukwelenganyapo sana api lyasi lii ilyalembwa muli Baibo, ilya mwanaci uwaipeelisye ukuswililoka amaila aingi umu kutapa amanzi uku cifula.

Kwaula nu kutwisika, Labeka waweni vino umukombe wiya wamulolekesyanga. Lelo vino umukombe walolekesyanga vitaifile foo, vyalangililanga sile ukuti wapeziwe mano nupya wali nu luzango wakwe cimwi. Lino Labeka wamazile ukutapila ingamila manzi, umukombe wamupeezile maelena, vibango na tuntu tuuze twakwe zaabu twakuzwala pa mpuno nu ku makasa! Wamuzizye nu ukuti: “Uzye so aweni? Uzye ku mwinu kuli umuputule kwa kulala nene na antu yane?” Lino umukombe uvwile vino Labeka wamulondolwelile apa lupwa lwakwe, watemilwe cuze. Limwi Labeka wakanzwike sana apa kulanda amazwi akuti: “Tukweti ivyakulya vya viteekwa ivivule kumwitu, nga nu muputule wakuti mungikalamo akuno uli;” muputule wali uukulu uwa kukumana umukombe na antu yano wali nayo. Lyene Labeka wasimwile asya umukombe pakuti akalondolwele nyina pali vino vyacitiike.—Utandiko 24:22-28, 32.

Cumi kwene Labeka yamusambilizye ukuya na ukapekape. Kuli icintu na cuze icicindame cino tungasambililako ndakai alino nu mulandu uno tulinzile ukukolanyizizya utailo wakwe Labeka umwanaci uwali sana ni cikuku. Kutaila Leza kungalenga ukuti tuye na ukapekape. Yeova watemwa antu pano akalanga ukapekape ku yantu yonsi, nupya  akalonda ukuti ya kapepa yakwe nayo kwene yaamukolanya. Ndi cakuti tukulanga ukapekape na kuli yaya kwene aakuti yatanga yatucitile vino tukuyacitila, ala tukuzanzya Tata witu uwa kwi yulu.—Mateo 5:44-46; 1 Petulo 4:9.

Uzye umukombe wiya uwali na Labeka pa cifula a weni? Wali u muomvi wakwe Abulaamu, mwina isikulu wako Labeka. Fwandi yamupokelile ku ng’anda yakwe Betuele, isi wakwe Labeka. Muomvi wii afwile wali a Elieza. * Lino yamupeezile ivyakulya, wakanyile, walolelile suka alanda cino wailiile. (Utandiko 24:31-33) Tungelenganya vino wali nu luzango wakwe cimwi lino akulanda, pano waweni vino Leza wamupolelile pa mulimo uu usuma cuze. U munzila cii?

Elenganyini vino Elieza uvwanga lino walondolwelanga Betuele, isi wakwe Labeka na Labani silenzi wakwe Labeka. Wayanenyile ati Yeova wapolelela Abulaamu wakwe cimwi umu mpanga iya Kenani nupya Abulaamu na Sala yakwata umwana Isaki wino ali nu kupyana ivyuma vyonsi. Mulimo ucindame uno Abulaamu wapeezile umuomvi wakwe, u wa kulondela Isaki umuci uku mpanga iya Halani umu lupwa lwakwe Abulaamu kwene.—Utandiko 24:34-38.

Abulaamu wanenyile Elieza ukulapa ukuti atali nu kulondela Isaki umuci umu yanaci amu Kenani. U mulandu ci? Pano Aina Kenani yatapepanga Yeova nupya yatamucindike. Abulaamu wamanyile ukuti Yeova wali nu kufulula aina Kenani apa viipe vino yacitanga ndi cakuti insita ino wasoolola yafika. Abulaamu atalondanga ukuti umwanakwe Isaki apange icuza na antu yaya aacitanga iviipe. Nupya wamanyile ukuti umwanakwe wakweti umulimo ucindame cuze pakuti vino Leza walavile vikafikiliziwe.—Utandiko 15:16; 17:19; 24:2-4.

Elieza wanenyile ya lupwa yakwe Labeka ukuti lino wafisile apa cifula icali umupiipi nu muzi uwa Halani, wapefile kuli Yeova Leza. Wapefile kuli Yeova kuti amwavwe ukusoolwela Isaki umwanaci uwa kutwala. U munzila ci? Elieza wapefile kuli Leza ukuti umukazyana wino walondanga ukuti Isaki ace atwale wali nu kwiza apa cifula ca manzi. Lyene ndi wamulenga amanzi, atali nu kumupeela sile aakuti amwe, lelo wali nu kuitemelwa ukumwesya ni ngamila kwene. (Utandiko 24:12-14) Uzye mungamanya uwaile pa cifula nu kuyaomba umulimo uwo? A Labeka! Elenganyini vino uvwile lino uvwanga kuno Elieza akulondolwela ya lupwa yakwe!

Betuele na Labani yatemilwe wakwe cimwi lino yuvwile vino Elieza walanzile. Yalanzile iyati: “Umulandu uu wafuma kuli Yeova.” Kulingana nu lutambi lwao, yalanzile amazwi alangilile ukuti yazumile ukuti Labeka apeelwe kuli Isaki. (Utandiko 24:50-54) Uzye vino yene yazumile, cikupiliula ukuti Labeka wene pasi vino wali nu kulandapo?

Lino Elieza atacili aye uku Halani, uziizye Abulaamu ati: “Uzye cilaya uli ndu mukazyana waca wakana ukwiza nani kuno?” Abulaamu waswike ati: “Ulaya uwakaele ku mulapo.” (Utandiko 24:39, 41) Umukazyana waizumilile ala ali umu ng’anda yakwe Betuele kwene. Elieza watemilwe wakwe cimwi pano cino wailile caomvile, cakuti uwanda uwalondelilepo akatondo uziizye ndi cakuti yangamuzumilizya ukuti yapite na Labeka uku Kenani. Lelo, ya lupwa yalondanga ukuti Labeka angatala asyale nayo amale nanti amanda 10. Fwandi pakuti yamale uwavya uwo, yalanzile iyati: “Lekini twame mukazyana tuvwe vino nawe amalanda.”—Utandiko 24:57.

Lyene paa ali pano Labeka walondekwanga sana ukupingula ningo vino wali nu kucita. I vyani vino wali nu kulanda? Uzye wali nu kuvwila ya isi na kalume wakwe uluse pali vino wali nu kuyasya alino nu kuya uku muntu wino atamanyile? Nanti, uzye wali nu kucindamika isyuko lino wali nu kukwata pakuti vino Yeova walavile vikafikiliziwe? Vino waswike i vyalangilile vino wayuvwanga apa cintu cii icacitike, limwi uvwanga intete nanti ukusakalamala pali vino umi wakwe wali nu kuya. Nomba walanzile sile ati: “Namapita.”—Utandiko 24:58.

Ala mwandi waipeelisye wakwe cimwi! Ndakai limwi vino antu yakacita ndi yakulonda uwa kutwalana nawe vingapusana ni vikacitika uku ncende ino twikala, lelo nanti ciye vivyo tungasambilila ivingi sana kuli Labeka. Cino Labeka wacindamike sana, u kuzanzya Yeova Leza ukucila kuizanzya umwineco. Na ndakai kwene Baibo ikatunena ningo sana vino aakulonda ukutwalana yangasoolola ningo uwa kutwalana nawe, alino na vino umwanaci angaya umuci musuma, na vino umonsi nawe angaya iya musuma. (2 Kolinto 6:14, 15; Efeso 5:28-33) Fwandi tulinzile ukukolanya vino Labeka  wacisile alino nu kwezya ukucita ivintu vino Leza akalonda.

Ya lupwa yakwe Betuele yapoleliile Labeka. Caleka Debola uwasakamalanga Labeka lino wali umwance pamwi na aomvi yamwi akazyana yasukilila Labeka nga yakatuka ulendo pamwi nu muomvi wakwe Abulaamu na antu yakwe. (Utandiko 24:59-61; 35:8) Pataalengile, yaapisile suka nu musumba uwa Halani iusyala ukutali sana. Yaapisile makilomita 800 nanti ukucilapo, nupya limwi yamazile imilungu itatu pakuti yakafike uku Kenani. Cifwile cayataliile sana ukupita. Labeka wamanyile ingamila nupya wazilolanga sana apa ng’anda, lelo cisipiliula ukuti wamanyikisye nu kukwela pa ngamila. Baibo ikalanda ukuti ya lupwa yakwe yaombanga sile umulimo uwa kucema ivitekwa, yataombanga umulimo uwa uculuzi uwa kuti ala yakukwela ingamila pa kupita. (Utandiko 29:10) Ilingi aakwelanga pa ngamila yailizyanyanga nanti yapita sile intamfu inono.

Insita izingi Labeka wene walolekesyanga sile uku nkoleelo, ukwaula nu kutwisika walondanga ukuvwa ivingi kuli Elieza pali Isaki nu lupwa lwakwe. Elenganyini ukuti umukombe ataikala ala akulanda na Labeka amanguzi lino yaakoota umoto, akumunena vino Yeova walavile cuzakwe Abulaamu. Leza wali nu kusoolola umwana ukufuma umu lupwa lwakwe Abulaamu uwali nu kulenga ukuti antunze yonsi yapolelelwe. Elenganyini vino Labeka watemilwe lino uvwile ukuti uwali nu kufikilizya vino Yeova walavile, a iya wakwe, Isaki capamwi sile na Labeka kwene!—Utandiko 22:15-18.

Lyene na pa kusyalikizya, uwanda wafisile uno twati-tulanda apapela apatandikile icipande kwene cii. Lino ingamila zyafisile umu mpanga iya Negebu ala ni lanzi iilyawa, Labeka waweni umonsi umwi ala akupitana umu calo. Umonsi wasumvile sile amano uku ngamila ala icimupezya amano. Baibo ikalanda ukuti lyene zuwa-zuwa Labeka “aika pa ngamila yakwe,” limwi atalolezile na kuti ingamila itale iiname, nupya uziizye umukombe ati: ‘Aweni wilya mu calo aakutukomanya?’ Lino wamanyile ukuti a Isaki, waikupilizye insalu ku mutwe. (Utandiko 24:62-65) U mulandu ci? Cumi kwene vino wacisile vyalangililanga ukuti wali nu mucinzi uku monsi uwali nu kuya iya wakwe. Limwi yamwi yangelenganya ukuti vii vino wacisile vitanga viombe ndakai. Lelo nanti ciye vivyo, aonsi na anaci yangasambililako kuli vino Labeka wali umuicefye, pano ukuicefya ali miyele ino swensi tukalondesya sana.

Apa myaka yonsi itatu, Isaki uwali ni myaka umupipi na 40, wali nu ulanda apa mfwa yakwe Sala, nyina wakwe. Fwandi limwi tungalanda sile tuti, Isaki wali sana ni cikuuku alino nu kutemwa. Ala mwandini lyali isyuko wakwe cimwi kuli Isaki ukukwata umuci uwali umucincile, kapekape, nupya umuicefye! Uzye lyene cali uli lino Isaki yaaloline na Labeka? Baibo isipita nu mu mbali, ikati: Isaki “atemwa Labeka cuze.”—Utandiko 24:67; 26:8.

Fwandi na ndakai kwene tungatwalilila ukukolanya Labeka nanti cakuti ipapita imyaka umupipi na 3,900. Uzye tungacita uli pakuti tuye ni miyele ino Labeka wakweti, kusipa, kucincila, ukapekape alino nu kuicefya? Lekini swensi kwene, ance na ikolo, aonsi na anaci, atwalana alino na asimbe, twakolanya utailo wakwe Labeka!