1, 2. (a) Uzye tungacita uli pakuti tuye pali yaayo aalapusuka? (b) I cani icingatwazwa ukutwalilila ukuya apa lwendo lwa ku umi?

 LINO twizile tuya asambi yakwe Yesu, twatandike ulwendo. Ulwendo luno twatandike lungatutungulula uku umi, ungaya umi wa kwiyulu nanti pano nsi. Yesu walanzile ati: “Lelo wino wensi alaposya ukufika nu ku mpelelekezyo [impelelekezyo ya umi wakwe ndakai nanti impelelekezyo ya nsi ii iipe] wene alatuulwa.” (Mate. 24:13) I cumicumi, ndi twatwalilila ukuya na ucisinka, tungaya pali yaayo aalapusuka. Nomba lino tuli apa nzila ya ku umi, tulinzile ukucenjela ukuti tutapumbulwa nanti ukuponga. (1 Yoa. 2:15-17) Uzye tungacita uli pakuti tutwalilile pa lwendo lwitu?

² Yesu watulangiliile ivyakucita. Ulwendo lwakwe lwalembwa muli Baibo. Ndi twasambilila pa vyeo kwene vivyo, tukaamanya vino Yesu waya. Tungatandika ukumutemwa sana nu kumutaila. (Welengini 1 Petulo 1:8, 9.) Iusyini ukuti umutumwa Petulo walanzile ukuti Yesu watupeezile icilangililo ukuti twalondela umu ntampulo zyakwe. (1 Pet. 2:21) Ndi cakuti tukulondela umu ntampulo zyakwe,  tulapokelela “ufyusi” pa mulandu wa utailo witu, kulikuti umi wa pe. * Umwisambililo ilifumileko, twasambiliile pali vino tungakolanya vino Yesu waicefizye na vino wasakamalanga antu. Lekini lyene tusambilile pali vino walanganga ukuti wali umusipe nupya wilukanga.

3. Uzye ukusipa kwalola mwi, nupya i cani icikalenga tuye asipe?

³ Ukusipa kungatulenga ukuya akome nu kutwazwa ukutwalilila ukuombela Leza ukwaula ukutoovoka. Umuntu musipe yaamulondolola ukuti “akazizimizya lino ali ni ntazi,” “ukutwalilila ukucita ivyaololoke,” nupya “akatwalilila ukuya nu utailo na lino akucula.” Umuntu musipe waya ni miyeele nayuze isuma, kulikuti akatiina Leza, akataaila vyonsi vino Leza walaya, nupya waya nu kutemwa. U mulandu ci? Ukutiina Leza kukalenga kuti tutaatiina antu. (1 Sam. 11:7; Mapi. 29:25.) Ukutaila malayo yakwe Leza kukatulenga ukukaanatoovoka ndi twaya ni ntazi nupya tusitiina ivingatucitikila ukunkoleelo. (Masa. 27:14) Ukutemwa ukwaula ukaitemwe kukalenga tutwalilile ukuya asipe nalino itumanya ukuti ukuombela Leza kungatuletela intazi iziipisye. (Yoa. 15:13) Ukutaila Leza u kukatulenga kuti tuye aasipe nu kulondela umu ntampulo zya Mwanakwe.—Masa. 28:7.

4. Uzye Yesu walangiliile uli ukuti wali umusipe ala atenzi na “yakasambilizya” umu ng’anda yakwe Leza ikulu? (Lolini cikope cakutandikilako.)

⁴ Na lino Yesu wali ni myaka 12 iya kuvyalwa pano nsi, wasifile nu kutwalilila ukucita ivyaololoke. Elenganyini pali vino vyacitiike lino Yesu wali “mu ng’anda ikulu yakwe Leza ala atenzi na yakasambilizya.” (Welengini Luka 2:41-47.) Ya kasambilizya yaaya yaamanyile sana Masunde yano Yeova wapezile aina Izlaeli alino na masunde ya antu aalenganga ukuti antu yataacindika Masunde yaayo. Lelo Yesu atuvwile intete nu kwikala mya, ‘uvwanga nu kuuzya mauzyo.’ Ukwaula nu kutwisika atuzyanga amauzyo yano ance yakauzya. Yesu afwile uzyanga amauzyo aalenzile ukuti yakasambilizya yaaya aali asambilile sana, yaelenganya nu kuzunguka. Nanti lino yasimapepo yezyanga ukuzya Yesu amauzyo yakumupaazya pakuti yamucimvye, yaafizilwe ukumutonsya. Yonsi auvwanga vino wavwanganga, ukwikako na yasimapepo, ‘yaazungukanga pa kwasuka kwakwe ukwa mano’—nupya Yesu wapeelanga ivyasuko ivyalanganga ukuti watungililanga icumi icaya Umwizwi Lyakwe Leza!

5. Uzye Yesu walangiliile uli ukuti wali umusipe lino wasimikilanga?

⁵ Lino Yesu wasimikilanga pano nsi, walangiliile ukuti wali umusipe umunzila izingi. Wasokolwile yasimapepo aasambilizyanga antu ivyaufi. (Mate. 23:13-36) Yesu ataaikowizye uku vintu iviipe ivyacitikanga umu nsi. (Yoa. 16:33) Watwaliliile ukusimikila nanti icakuti alwani yakwe yaamukaanyanga. (Yoa. 5:15-18; 7:14) Imiku iili, waile azinga antu aakowezyanga ing’anda yakwe Leza iyakupepelamo, wacisile vivyo ukwaula intete.—Mate. 21:12, 13; Yoa. 2:14-17.

6. Uzye Yesu walangiliile uli ukuti wali umusipe pa wanda uno wafwile?

⁶ Cikatukomelezya sana ndi twelenganya pali vino Yesu wasifile lino waculanga. Elenganyini pali vino walangiliile ukuti wali umusipe pa wanda uno alwani yakwe yaali nu kumukoma. Yesu wamanyile ivyali nu kumucitikila lino umwi pa yasambi yakwe wali nu kumusenuka alino nu kumukazya uku yalwani. Nomba, pa cakulya ca Ucilo, Yesu wanenyile Yuda ati: “Kalauka kacite cino uli nu kucita.” (Yoa. 13:21-27) Umu calo ca Getesemani, Yesu waimanyisizye ukwaula ni intete uku yasilika aizile umu kumulema. Nanti cakuti umi wakwe wali umu uzanzo, walanzile amazwi aalenzile ukuti asambi yakwe yacingililwe. (Yoa. 18:1-8) Lino  yaamuuzizye ivyuzyo umu cilye ca Saniedilini, wavwanzile ukwaula nu kupita umu mbali ukuti wene wali a Klistu nu kuti wali a Mwana Leza, nanti icakuti wamanyile ukuti simapepo mukalamba walondanga ukuzana apaakumupeelela umulandu pakuti yamukome. (Mako 14:60-65) Yesu watwalilile ukuya uwakaele ukufika na lino wafwile pa cimuti. Lino kwasiile panono kuti afwe, wapuunzile ni izwi lya kucimvya ati: “Casila!”—Yoa. 19:28-30.

7. Mwe yacance, uzye mukauvwa uli ukwamwa ukuti mwemwe Nte Yakwe Yeova, nupya mungalanga uli ukuti mwasipa?

⁷ Uzye tungaakolanya uli ukusipa kwakwe Yesu? Lino muli uku Sukulu. Mwe yacance, mukasininkizya ukuti mwasipa lino mukuimanyisya uku yauzo apa sukulu ukuti mwemwe Inte Yakwe Yeova, nanti icakuti ukucita vivyo kungalenga auzo yaamuseka. Ndi mukucita vivyo, mukalanga ukuti mukauvwa ningo sana ukwamwa ukuti mwemwe Nte Yakwe Yeova. (Welengini Masamu 86:12.) Yangaamupatikizya ukuti namwe muzumile ukuti ivintu vyasangwike sile. Nomba, mwakwata usininkizyo wakwe vino mwasambilila muli Baibo ukuti Leza u waumvile ivintu vyonsi. Mungaaomvya kabuku ka Cizungu akakaalanda pali vino umi watandiike (The Origin of Life—Five Questions Worth Asking) ukwasuka yaayo angatemwa ukumanya “pali vino mukapaalila.” (1 Pet. 3:15) Lyene mulaauvwa ningo sana ukumanya ukuti mukuomvya icumi icaya Umwizwi Lyakwe Leza.

8. I vyani ivikalenga twasimikila ukwaula intete?

⁸ Umu mulimo witu uwa kusimikila. Swe Ina Klistu acumi, tulinzile ukutwalilila “ukuvwanga nu kusipa pa mulandu na maka yakwe Yeova.” (Mili. 14:3, NW) I vyani ivikalenga twasimikila ukwaula intete? Twamanya ukuti tukaneena antu icumi lino tukusimikila, pano tukaomvya Baibo. (Yoa. 17:17) Twamanya ukuti “tukaombela pamwi na Leza” nu kuti umupasi wa muzilo ukatwazwa. (1 Kol. 3:9, NW; Mili. 4:31) Twamanya ukuti ndi tukuombesya umu mulimo wa kusimikila, tukalanga ukuti twaipelesya kuli Yeova nu kuti twatemwa antu yanji. (Mate. 22:37-39) Twasipa sana, fwandi kusi umuntu aangatulesya ukusimikila. Tukaombesya pakuti twasokolola ufi uwaya umu mipepele yaufi iikalenga antu yatamanya icumi. (2 Kol. 4:4) Nupya tulatwalilila ukusimikila ilandwe lisuma nanti antu yatukanye, ukutuseka, nanti ukutuzunya.—1 Tesa. 2:1, 2.

9. Uzye tungaalanga uli ukusipa lino tukucula?

⁹ Lino tukucula. Ukutaila Leza kukatulenga ukuya asipe sana nu kukanaya ni ntete lino twaponelwa ni ntazi. Ndi wino twatemwa wafwa, tukaloosya, nomba tusiita ukutaila ukuti afwe yalatuutuluka. Tukapepa kuli Leza wino aali “ntulo ya kutekeziwa konsi” pakuti atupe amaka. (2 Kol. 1:3, 4; 1 Tesa. 4:13) Ndi twalwala sana nanti ukucisika iciipisye, tungaawaikwa, nomba tusiita ukuya na ucisinka. Tukakaana ukupoziwa ukuomvya inzila izisiuvwana na vino Baibo ikaalanda. (Mili. 15:28, 29) Ndi twaya sana nu ulanda pa mulandu nu kuluvyanya, ‘yakampingu itu yangaatuvunuka,’ lelo twataila Leza pano wene “akaya umupipi sana na yayo ati yaputuka imisana,” fwandi tusiita ukumuombela. *—1 Yoa. 3:19, 20; Masa. 34:18.

10. Uzye ukwiluka i cani, nupya imivwangile ni micitile yakwe ya kapepa yakwe Yeova aakailuka, yaaya uli?

¹⁰ Ukwiluka u kupingula ningo pa vintu, aamaka yakulekanya icisuma ni ciipe nu kusoolola ukucita icisuma. (Ayeb. 5:14) Ukwiluka kwalondololwa ukuti, “a maka yakupingula ningo pa vintu vyakwe Leza.” Kapepa wakwe Leza aakailuka, akalanda nu kucita ivintu ivikazanzya  Leza. Umuntu wa musango uwo akasoolola amazwi aakaavwa ukucila ukusosya yauze. (Mapi. 11:12, 13) Wene asisoka zuwa, “akateeka umwenzo.” (Mapi. 14:29) Wene asipumbuka “umu nzila yakwe,” lelo akatwalilila ukucita ivisuma pa lwendo lwakwe ulwa ku umi. (Mapi. 15:21) Uzye tungacita uli pakuti twailuka? Tulinzile ukusambilila Baibo nu kuomvya vino tukusambilila. (Mapi. 2:1-5, 10, 11) Cikaazwa sana ndi tukwelenganya pali vino tungaakolanya Yesu, umonsi uwilukanga sana ukucila antu yonsi aayapo nu umi pano nsi.

11. Uzye Yesu walangiliile uli ukwiluka umu mivwangile yakwe?

¹¹ Yesu walanganga ukwiluka muli vyonsi vino wavwanganga nu kucita. Umu mivwangile yakwe. Wapingulanga ningo lino wasimikilanga, ukusoolola “mazwi asuma” aazungusyanga antu. (Luka 4:22; Mate. 7:28) Ilingi walekanga Izwi Lyakwe Leza ukumuvwangilako, wawelenganga, ukulanda sile amazwi aaya Umwizwi Lyakwe Leza, nanti ukulozya uku malembelo pa kulanda icisinka cimwi. (Mate. 4:4, 7, 10; 12:1-5; Luka 4:16-21) Yesu walondololanga Amalembelo, nupya wafikanga aakutikanga pa myenzo. Lino watuutulwike, pa kulanzyanya na asambi yakwe yaili ala ali nayo pa lwendo lwa ku Emausi, ‘wayalondolweliile vyonsi ivyaya umu mpampulo zyakwe Mose na yakasema.’ Asambi yakwe iizile yalanda ukuti: “Uzye myenzo itu itali ikupya uku luzango lino walakulanda naswe . . . nu kutulondolwela malembelo?”—Luka 24:27, 32.

12, 13. I cani icikaalanga ukuti Yesu ataasokanga zuwa nupya walangulukilangako antu?

¹² Muli vino wacitanga. Ukwiluka kwavwile Yesu ukuya umuteekele muli vino wacitanga, na cii camulenganga ukuti ‘ataasoka zuwa.’ (Mapi. 16:32) Wali uwa “mutembo.” (Mate. 11:29) Lyonsi wateekelanga asambi yakwe umwenzo nanti icakuti insita zimwi yaaluvyanyanga. (Mako 14:34-38; Luka 22:24-27) Atasokanga na lino yamwi yamufyenga.—1 Pet. 2:23.

¹³ Nupya ukwiluka kwalenganga Yesu ukulangulukilako antu. Atuumililanga sile uku Masunde Yakwe Mose; wamanyanga umulandu uno Isunde lilyo lyaelako nupya wacitanga vivyo kwene. Elenganyini pa mazwi aaya pali Mako 5:25-34. (Welengini.) Umwanaci umwi uwalwile indwala ya kufuma uwazi wapisile umwiumba lya yantu, ayalema ivyakuzwala vyakwe Yesu, nupya wapozile. Ukulingana ni Sunde Lyakwe Mose, umwanaci wiyo wali umukowele, fwandi ataalondekanga ukukumya umuntu nanti umwi. (Levi. 15:25-27) Nomba Yesu—uwamanyile nu kwiluka “vintu vikulu kuluta, vya mu masunde” ukwikako sile “mizu nu ufuma cumi”—atamukalipiile lino walemile uku vyakuzwala vyakwe. (Mate. 23:23) Lelo, wavwanzile cikuuku-cikuuku ati: “Kaciwe, utailo wako wakupozya. Pita ulumi, upoziwe ku ndwala yako.” Cikatuletela sana insansa ukumanya ukuti ukwiluka kwalenzile Yesu ukulanga uluse lwa musango uu!

14. I cani cino Yesu wasoolwile ukucita, nupya watwalilile uli ukucita vivyo kwene?

¹⁴ Umu umi wakwe. Yesu walangiliile ukwiluka lino wasoolwile ningo ivya kucita umu umi wakwe nu kutwalilila ukucita vivyokwene. Waipeelisye sana ukuomba umulimo wakusimikila ilandwe lisuma, umu umi wakwe onsi lino wali pano nsi. (Luka 4:43) Nupya Yesu watwalilile ukuomba ningo, nupya wapingulanga ningo ivyakucita pakuti aasumba sana mano pa mulimo wa kusimikila nu kusininkizya ukuti waombwa ningo. Wasolwile ningo ukwangupazya umi pakuti aomvya insita yakwe na maka umu mulimo wa kusimikila. (Luka 9:58) Yesu wilwike ukuti walondekwanga ukwazwa yauze pakuti yakatwalilile ukuomba umulimo wa kusimikila lino wafwa. (Luka 10:1-12; Yoa. 14:12) Wanenyile alondezi yakwe ukuti wali nu kutwalilila ukuyazwa umu mulimo kwene uu “kufika  na pa wanda wa mpelelekezyo ya nsi.”—Mate. 28:19, 20.

15. Uzye tungalanga uli ukwiluka umu mivwangile itu?

¹⁵ Lekini tulande pa nzila nayuze ino tungakolanyizizyamo Yesu. Umu mivwangile. Lino tukuvwanga na yakapepa yanji, tukaomvya amazwi akuyakomelezya ukuluta ukuomvya amazwi aakuyatoovola. (Efes. 4:29) Lino tukuneena antu pa Wene wakwe Leza, tukaomvya amazwi asuma aacemekwamo “musilya.” (Kolo. 4:6, NW) Tukaezya ukwiluka nu kumanya vino antu yano tukusimikilako yakulondekwa na vino yaasumbako sana amano alino itusoolola amazwi aasuma aakuomvya. Twamanya ukuti ndi tukuomvya amazwi aasuma, antu yangatandika ukuvwa ilandwe lisuma. Cuze i cakuti, lino tukulondolola vino twazumilamo, tukaleka kuti Baibo yatuvwangilako. Acino fwandi, tukaomvezya sana Baibo nu kuwelengela antu pano cingaliinga ukucita vivyo. Twamanya ukuti amazwi aaya muli Baibo yaakwatisya amaka ukuluta amazwi itu yano tungaomvya.—Ayeb. 4:12.

16, 17. (a) Uzye tungalanga uli ukuti tusisoka zuwa nu kuti tukalangulukilako yauze? (b) Uzye tungacita uli pakuti tutwalilile ukusumba sana amano pa mulimo wakusimikila?

¹⁶ Muli vino tukacita. Ukwiluka kukatulenga ukucita ivisuma, nu kutwazwa ukuti ‘tutaasoka’ zuwa. (Yako. 1:19) Ndi yamwi yatwifya, tukaezya na maka ukwiluka icalenga kuti yavwange nanti ukucita vimwi. Kucita vivyo kungalenga kuti tutaasoka sana nu kutwavwa “kusuula” vino yamwi yatuluvyanya. (Mapi. 19:11) Ukwiluka kukatulenga nu kulangulukilako yauze. Tusiilonda ukuti aina itu yaacita vino yatanga yakwanisye ukucita, tukaiusya ukuti limwi yangaya ni ntazi zino tutanga tumanye ningo. Tukaitemelwa ukuvwa lino yakutuneena vino yakwelenganya nupya ndi calinga tukazumila nu kuomba ukulingana na vino yakwelenganya.—Filipi 4:5.

¹⁷ Umu umi witu. Vino sweswe yalondezi yakwe Yesu, tukailuka ukuti kutaaya umulimo uwacila apisyuko lya kuombako umulimo wa kusimikila ilandwe lisuma. Tukatwalilila ukuombela Leza lino tukupingula ningo ivya kucita pakuti tutwalilile ukusumba sana amano uku mulimo wa kusimikila. Tukasoolola ukukolezya imilimo yakwe Leza muli vino tukacita nu kwangupazya umi witu pakuti tuipeelesye ukuombesya umu mulimo uwacindama sana uwa kusimikila lino impelelekezyo itatala iza.—Mate. 6:33; 24:14.

18. Uzye tungacita uli pakuti tutwalilile pa lwendo lwa ku umi, nupya i cani cino mukulondesya ukucita?

¹⁸ Uzye tutatemilwe sana ukusambilila pa miyele imwi-imwi isuma cuze ino Yesu wakwata? Elenganyini pali vino ivintu vingatuziipila ndi twakwata insita yakusambilila pa miyele nayuze yakwe Yesu nu kumanya vino tungaamukolanya sana. Fwandi lekini twaombesya pakuti twalondela umu ntampulo zyakwe Yesu. Ndi tukucita vivyo, tulatwalilila ukuya apa lwendo lwa ku umi nupya tulapalama sana kuli Yeova, wino Yesu wakolanyanga sana.