YA JULIAN yalanzile yati: “Lino nuvwile icimanyisyo cakuti umwanane umulumendo watazingwa umu cilongano, camputwile umusana. Umwana wii wali ali yeli lyane, nupya tuvwananga sana; twaombelanga sana pamwi. Wali ni miyele isuma cuze, lyene ukwaula nu kwenekela watandike ukucita ivintu iviipe. Mamane walilanga cila wanda, nupya ntaamanyile vino ningamuteekezya. Twatandike ukuipeela imilandu ituti limwi twafizilwe ukumusambilizya ningo swe yavyazi.”

U mulandu ci uno tungalandila ukuti ukuzinga Umwina Klistu umu cilongano yaaya inzila yakulangilamo ukutemwa ndi cakuti kukaalenga yauze ukuuvwa sana uyi? Uzye Amalembelo yakalandapo uli pa kucita icintu ca musango uu? Nupya i cani icikaalenga umuntu azingwe?

Ivintu viili ivikalenga Nte ukuzingwa umu cilongano, aevi: Nga Nte wa yembuka nupya wakana ukulapila.

Nanti icakuti Yeova asilonda kuti tuye amaliilike, wikako amasunde amuzilo yano akaalonda kuti aomvi yakwe yauvwila. Yeova akaatuneena ukuti tulinzile ukusenka uku uzelele, kupepa utuluwi, ukwiya, ukukoma, nu kutaila imipasi.—1 Kol. 6:9, 10; Umbw. 21:8.

Uzye musikuzumilizya ukuti amasunde yakwe Yeova amuzilo yaaya ningo sana nupya yakatucingilila? Uzye aweni asilonda ukuya pamwi na antu ya mutende, aasuma nupya aatailwe? Cikaaya sile vivyo ndi tuli pamwi na ina itu na ya nkazi, nupya cikatuzanzya sana ukuti tukaalaya kuli Leza lino tukuipeela kuli aliwe ukuti tulaikala ukulingana na vino watuneena muli Baibo.

Nga ndi cakuti Umwina Klistu wacita uluyembu pa mulandu nu untunze? Aomvi autailo yakwe Yeova aaliko mpiti nayo ivya musango uu vyayacitikilanga, nomba Yeova atayakaanyile. Umwene Davidi nawe ivya musango uwo vyamucitikiile. Davidi wacisile ucende nu kukoma umuntu; lelo, kasema Natani wamunenyile ati: ‘Yeova wakweleela.’—2 Sam. 12:13.

Icalenzile Yeova aeleele Davidi, a pa mulandu wakuti Davidi walapiile. (Masa. 32:1-5) Na ndakai kwene, umuomvi wakwe Yeova akazingwa ndi cakuti atalapiile nanti ndi watwalilila ukucita iviipe. (Mili. 3:19; 26:20) Ndi cakuti ukulapila kwa cumi kutalolekiile kuli ya eluda aali muli komiti ya upinguzi, umuntu wiyo alinzile ukuzingwa umu cilongano.

Pa kutandika, limwi tungelenganya ukuti ukuzinga kacita wa viipe kutaazipa nupya u kukanaya nu luse, sana sana ndi cakuti wino wazingwa alupwa witu nanti ndi tukauvwana nawe sana. Lelo, Baibo ikatuneena imilandu iyuvwike iikalanga ukuti ukucita vivyo u kulanga ukutemwa.

Yesu walanzile ukuti, “antu yalalola ukuti amano yakwe Leza alungame ndi yalola milimo yakweyo.” (Mate. 11:19) Ukuzinga kacita wa viipe aasilonda ukulapila kukafumamo ivintu vya wololoke. Elenganyini pa vintu vii vitatu:

Ukuzinga ya kacita ya viipe kukacindika izina lyakwe Yeova. Vino tukaamilwa apizina lyakwe Yeova, fwandi vino tukacita vingalenga antu yaacindika izina lyakwe Yeova nanti ukulisaalula. (Eza. 43:10) Viivi kwene vino ivicitwa vya mwana vingalenga antu yaacindika avyazi yakwe nanti foo, avino na antu yakauvwa pali Yeova ndi yalola ivicitwa vyakwe yaayo aakaamilwa api zina lyakwe. Antu yauze yakatandika ukucindika izina lyakwe Yeova ndi cakuti yaayo aakaamilwa api zina lyakwe yakuuvwila amasunde yakwe Yeova nu kuyakonka. Avino cali nu mu nsita yakwe Ezekelo lino antu amu nko yamanyilanga aYuda ukwi zina lyakwe Yeova.—Ezek. 36:19-23.

Tungaaleta umuzewanya api zina lyakwe Yeova ilya muzilo ndi tukucita ivintu viipe. Umutumwa Petulo wanenyile Aina Klistu ati: “Mwayela Leza. Mutaleka kuti umi winu walondelela vilondwa vinu viipe wakwe lino mwali atutu. Lelo lekini vicitwa vinu vyonsi viye vyamuzilo ndi vino Leza uwamusolwile wene uwamuzilo. Calembwa mu malembelo ukuti, ‘Muye amuzilo pano nene wamuzilo.’” (1 Pet. 1:14-16) Miyele isuma nupya iya muzilo, ikacindika izina lyakwe Yeova.

Kuya kwene ndi cakuti umwi pa Nte Zyakwe Yeova akaacita vimwi, tutanga tutwisike ukuti yacuza yakwe na antu yamwi amumanya yakaamanya vino akucita. Ukuzinga yakacita yaviipe umu cilongano kukalanga ukuti Yeova wakwata antu asanguluke aakalondela vino malembelo yakalanda pakuti yatwalilile ukuya amuzilo. Umuntu umwi wizile uku kulongana apa Ng’anda ya Wene umu mpanga imwi (Switzerland), nupya walanzile ati walondanga ukuti aye Inte Yakwe Yeova. Pa nsita ii ala nkazi yakwe wazingwa umu cilongano pa mulandu nu ulalelale. Walanzile ukuti walondanga ukuya umwi uvi “ilisisulako sile kuli yakacita ya viipe.”

Ukuzinga kukacingilila icilongano pakuti citwalilile ukuya ica usaka. Umutumwa Paulo wacelwile aina Kolinto pa uzanzo wa kuleka ya kaifya ukutwalilila ukuya umu cilongano. Wakoliinye ivicitwa vino antu yaayo yangambukizya yauze umu cilongano uku citutumusi cino cikaalenga umunya onsi ukututumuka. Walanzile ukuti: “Citutumusi cinono sile cingatutumula umunya wa ngano.” Lyene wayanenyile ati: “Zingini umuntu ali wensi mwipe uwa munomuli.”—1 Kol. 5:6, 11-13.

Ukwaula nu kutwisika, “umuntu mwipe” wino Paulo walumbwile wacitanga iviipe vino na yonsi umu cilongano yamanyile. Nupya yauze umu cilongano yaatandike nu kulola kwati vino wacitanga vyali sile ningo. (1 Kol. 5:1, 2) Ndi cakuti yaali nu kulekelezya umuntu wiyo, Aina Klistu yauze yaali nu kutandika ukukolanya umuntu wiyo wakwe vino antu aingi yaali umu musumba uno ikalangamo. Ukukanasumba amano uku maifyo yano antu yakacitila sile uku mufulo kukalenga antu umu cilongano ukuta ukucindika amasunde yakwe Leza. (Kasa. 8:11) Nupya, ya kacita ya viipe aasilapila yangaya wa “vimawe ivyaya pansi muli yemba” nu konona utailo wa yantu yauze umu cilongano.—Yuda 4, 12.

Kuzinga kacita wa viipe kungalenga ukuti asenuke. Pa nsita imwi Yesu walanzile pa mwana umwi umonsi uwafumile pa ng’anda pali isi nu konona ivyuma vino isi wamupeezile umu kucita ivintu iviipe. Lino umwana muponge wafumile pa ng’anda, ivintu vyamutaliile sana. Umwana wiyo wizile asenuka, alapila, nu kuswilila uku lupwa lwakwe. (Luka 15:11-24) Vino Yesu walondolwile uluzango lwakwe isi uwa mwana kwene wiiya uwasenwike nu kuwela pa ng’anda, vikatwazwa ukumanya vino Yeova akayuvwa. Watuneena ukuti: “Cisinzanzya apakulola kuno umuntu umwipe akufwa. Nemo natemwa ukulola kuno umuntu mwipe wazenzuka, apakuti aikale uwa umi.”—Ezek. 33:11.

Aazingwa ukufuma umu cilongano, nu kusya ulupwa lwao ulwa Ina Klistu, yangatandika ukwelenganya pali yacuza yano yaasya. Yangaelenganya na pa vintu iviipe vino vyayacitikila,  yangaiusya na pa vintu ivisuma ivyacitikanga lino yaali na ucuza usuma na Yeova alino na antu yakwe, na cii cingalenga kuti yasenuke.

Ukuya nu kutemwa alino nu kuombesya u kungalenga ukuti vintu viziipe. Kalemba wa masamu Davidi walanzile ati: “Umulungame nga wanguma cilaya ica luse. Ndi cakuti wankalipila, cilaya wa kumpaka mafuta pamutwe.” (Masa. 141:5) Lekini tulangilile: Elenganyini umuntu ali pa lwendo akutandala, watonta sana, alino kwatikuzuka. Umwili watandika ukuzuka cuze, nupya watandika ukusipula. Ndi cakuti walala vivyo kwene apazuuke, amafwa. Lino akuloleela aangamupususya, wino yali nawe pa lwendo akumuma amapi pa manso kuti atalaala. Cingaawaya lino yakumuma mapi, nomba cingalenga kuti apusuke. Umu nzila iliyonga kwene, Davidi wamanyile ukuti umuntu umulungame angamukalipila icakuti icimuwaya nu kumuwaya.

Ilingi, ukuzinga kukasunda kacita wa viipe umu nzila isuma. Lino papisile imyaka 10, mwana ya Julian umulumendo, uwatalumbulwa, wasenwike, wawezile uku cilongano, nupya ndakai a eluda pa cilongano. Walanzile ati, “Ukuzingwa kwalenzile ukuti mbombesye nu kuziifya imiyele yane iipe. Nalondekwanga ukusalapulwa umu nzila kwene iiya.”—Ayeb. 12:7-11.

I cacumi, ukuzingwa cisi cintu cisuma, nomba kutalinzile ukuya icintu icakutusakamika sana. Swensi tulinzile ukusininkizya ukuti ukuzinga kwaomba vino kulinzile ukuomba.

Ya eluda aapeelwa umulimo kwene uu uwa kuzinga, yalinzile yalanga ukutemwa wakwe Yeova. Lino yakumanyisya umwi ukuti watazingwa, yakamulondolwela ni cikuuku nu kumuneena vino alinzile ukucita pakuti akaweziwe umu cilongano. Pakuti yaiusyako aazingwa vino yangawela kuli Yeova, limwi-limwi ya eluda yakatandalila yaayo aakulanga ukuti yakusenuka. *

Ya lupwa yangalanga ukuti yaatemwa amu cilongano alino na kacita wa viipe ndi yakutungilila umulandu uno kwayela ukuzingwa. Ya Julian yalondolwile ukuti: “Niusyanga ukuti acili u mwanane, nomba imiyele yakwe i yalenzile ukuti tute ukuuvwana nawe.”

Yonsi amu cilongano yangaalanga ukutemwa ndi yasikuya pamwi alino nu kulanzyanya nu muntu uwazingwa. (1 Kol. 5:11; 2 Yoa. 10, 11) Ndi yakucita vivyo ala yakutungilila ukusalapula kuno Yeova watapeela umuntu wiyo ukupitila muli ya eluda. Nupya, yangaalanga ukutemwa kuli ya lupwa ya muntu wino wazingwa nu kuyatungilila sana, pano cikayacuzya sana umu melenganyo nupya citanga cizipe yaayuvwa ukuti nayo yatiyapaatulwa uku Ina Klistu yauze.—Loma. 12:13, 15.

Ya Julian yaasondweliile yati: “Ukuzinga a mapekanyo yano tulinzile ukutungilila, kukatwazwa ukuti twauvwila masunde yakwe Yeova. Nanti icakuti kusiuvwika ningo, umu kuya kwa nsita, kukaleta ivintu ivisuma. Ndi nasuzileko sile uku miyele iipe iya mwanane, nga atasenwike.”