സൻഹെദ്രിൻ: മത്ത 26:59-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

പീലാത്തൊസ്‌: എ.ഡി. 26-ൽ തിബെര്യൊസ്‌ ചക്രവർത്തി നിയമിച്ച യഹൂദ്യയിലെ റോമൻ ഗവർണർ (അധിപതി). അദ്ദേഹം പത്തു വർഷത്തോളം ഭരണം നടത്തി. റോമൻ ചരിത്രകാരനായ റ്റാസിറ്റസ്‌ ഉൾപ്പെടെ ബൈബിളെഴുത്തുകാരല്ലാത്ത പലരും പീലാത്തൊസിനെക്കുറിച്ച്‌ പരാമർശിച്ചിട്ടുണ്ട്‌. തിബെര്യൊസിന്റെ ഭരണകാലത്ത്‌ പീലാത്തൊസ്‌ ക്രിസ്‌തുവിനെ വധിക്കാൻ ഉത്തരവിട്ടതായി റ്റാസിറ്റസ്‌ എഴുതി. കൂടാതെ, ഇസ്രായേലിലെ കൈസര്യയിലുള്ള പുരാതന റോമൻ പ്രദർശനശാലയിൽനിന്ന്‌ ലത്തീൻ ഭാഷയിലുള്ള, “പൊന്തിയൊസ്‌ പീലാത്തൊസ്‌, യഹൂദ്യയുടെ അധിപതി” എന്നൊരു ആലേഖനവും കണ്ടെത്തിയിരുന്നു.​—പൊന്തിയൊസ്‌ പീലാത്തൊസ്‌ ഭരിച്ചിരുന്ന പ്രദേശത്തെക്കുറിച്ച്‌ അറിയാൻ അനു. ബി10 കാണുക.

നീ ജൂതന്മാരുടെ രാജാവാണോ: മത്ത 27:11-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

അങ്ങുതന്നെ അതു പറയുന്നല്ലോ: മത്ത 27:11-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

ഒരു തടവുകാരനെ മോചിപ്പിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു: നാലു സുവിശേഷയെഴുത്തുകാരും ഈ സംഭവത്തെക്കുറിച്ച്‌ പരാമർശിച്ചിട്ടുണ്ട്‌. (മത്ത 27:15-23; ലൂക്ക 23:16-25; യോഹ 18:39, 40) ഇങ്ങനെയൊരു പതിവ്‌ നിലവിൽ വന്നതിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തെക്കുറിച്ചോ ഇത്തരമൊരു കീഴ്‌വഴക്കത്തെക്കുറിച്ചോ എബ്രായതിരുവെഴുത്തുകളിൽ എങ്ങും കാണുന്നില്ല. എന്നാൽ യേശുവിന്റെ കാലത്തിനു മുമ്പ്‌ എപ്പോഴോ ജൂതന്മാർ ഇങ്ങനെയൊരു രീതി തുടങ്ങിയിരിക്കാം. പക്ഷേ ഈ ആചാരം റോമാക്കാർക്ക്‌ ഒരു പുതുമയല്ലായിരുന്നിരിക്കണം. കാരണം ജനക്കൂട്ടത്തെ പ്രീതിപ്പെടുത്താൻ തടവുകാരെ മോചിപ്പിക്കുന്ന ഒരു രീതി റോമാക്കാർക്കുണ്ടായിരുന്നു എന്നതിനു തെളിവുകളുണ്ട്‌.

വീണ്ടും: പീലാത്തൊസ്‌ യേശുവിനെ വധിക്കണമെന്നു ജനക്കൂട്ടം മൂന്നു തവണയെങ്കിലും അലറിവിളിച്ചതായി ലൂക്ക 23:18-23 സൂചിപ്പിക്കുന്നു. മർക്കോസിന്റെ ഈ വിവരണത്തിൽ, പീലാത്തോസ്‌ മൂന്നു തവണ ജനക്കൂട്ടത്തോടു യേശുവിന്റെ കാര്യം ചോദിക്കുന്നതായും കാണാം.​—മർ 15:9, 12, 14.

ചാട്ടയ്‌ക്ക്‌ അടിപ്പിച്ചു: മത്ത 27:26-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

ഗവർണറുടെ വസതി: മത്ത 27:27-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

പർപ്പിൾ നിറത്തിലുള്ള വസ്‌ത്രം ധരിപ്പിച്ചു: ഇതു യേശുവിനെയും യേശുവിന്റെ രാജാധികാരത്തെയും കളിയാക്കാനായിരുന്നു. മത്തായിയുടെ വിവരണത്തിൽ (27:28) പറയുന്നതു പടയാളികൾ യേശുവിനെ “കടുഞ്ചുവപ്പു നിറമുള്ള ഒരു മേലങ്കി ധരിപ്പിച്ചു” എന്നാണ്‌. സാധാരണയായി ‘കടുഞ്ചുവപ്പു മേലങ്കി’ അണിഞ്ഞിരുന്നതു രാജാക്കന്മാരോ മജിസ്‌റ്റ്രേട്ടുമാരോ സൈനികോദ്യോഗസ്ഥരോ ആയിരുന്നു. എന്നാൽ മർക്കോസിന്റെയും യോഹന്നാന്റെയും (19:2) വിവരണത്തിൽ കാണുന്നത്‌, യേശുവിനെ ധരിപ്പിച്ചതു പർപ്പിൾ നിറമുള്ള ഒരു വസ്‌ത്രമാണെന്നാണ്‌. പക്ഷേ പുരാതനകാലങ്ങളിൽ ചുവപ്പും നീലയും ചേർന്ന ഏതു നിറത്തെയും “പർപ്പിൾ” എന്നു വിളിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. മാത്രമല്ല പ്രകാശത്തിന്റെ പ്രതിഫലനം, പശ്ചാത്തലം എന്നിവ മാറുന്നതനുസരിച്ച്‌ ഒരു കാഴ്‌ചക്കാരന്‌ ഒരു വസ്‌തുവിന്റെ നിറം മറ്റൊന്നായി തോന്നാം. അയാൾ എവിടെനിന്ന്‌ നോക്കുന്നു എന്നതും അതിനെ സ്വാധീനിച്ചേക്കാം. സുവിശേഷയെഴുത്തുകാർ ഒരേ നിറത്തെ വ്യത്യസ്‌തരീതികളിൽ വർണിച്ചു എന്ന വസ്‌തുത സൂചിപ്പിക്കുന്നത്‌, അവർ വെറുതേ കണ്ണുമടച്ച്‌ മറ്റൊരാളുടെ വിവരണം പകർത്തുകയായിരുന്നില്ല എന്നാണ്‌.

കിരീടം: പർപ്പിൾ നിറത്തിലുള്ള മേലങ്കിയോടൊപ്പം (ഈ വാക്യത്തിൽ മുമ്പ്‌ പറഞ്ഞിരിക്കുന്നു.) അവർ യേശുവിന്‌ ഒരു മുൾക്കിരീടവും മത്ത 27:29 പറയുന്നതുപോലെ ചെങ്കോലായി “ഈറ്റത്തണ്ടും” കൊടുത്തു. രാജകീയചിഹ്നങ്ങളെന്നോണം ഇവ കൊടുത്തതു യേശുവിനെ കളിയാക്കാനായിരുന്നു.

അഭിവാദ്യങ്ങൾ!: മത്ത 27:29-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

യേശുവിന്റെ മേൽ തുപ്പി: യേശുവിനെ നിന്ദിച്ച ഈ പ്രവൃത്തി മർ 10:34-ലെ യേശുവിന്റെതന്നെ വാക്കുകളുടെയും അതുപോലെ യശ 50:6-ലെ മിശിഹയെക്കുറിച്ചുള്ള പ്രവചനത്തിന്റെയും നിവൃത്തിയായിരുന്നു.​—മർ 10:34-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

യേശുവിനെ വണങ്ങി: അഥവാ “കുമ്പിട്ട്‌ നമസ്‌കരിച്ചു; ആദരവ്‌ കാണിച്ചു.” പ്രൊസ്‌കിനിയോ എന്ന ഗ്രീക്കുക്രിയാപദം ഇവിടെ ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നത്‌, പടയാളികൾ യേശുവിനെ “ജൂതന്മാരുടെ രാജാവേ” എന്നു വിളിച്ച്‌ പരിഹാസരൂപേണ വണങ്ങിയതിനെ കുറിക്കാനാണ്‌.​—മർ 15:18; മത്ത 2:2-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

യേശുവിനെ സ്‌തംഭത്തിൽ തറയ്‌ക്കാൻ: അഥവാ “ഒരു സ്‌തംഭത്തിൽ (തൂണിൽ) ബന്ധിക്കാൻ.”​—മത്ത 20:19-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പും പദാവലിയിൽ “ദണ്ഡനസ്‌തംഭം”; “സ്‌തംഭം” എന്നിവയും കാണുക.

അലക്‌സാണ്ടറിന്റെയും രൂഫൊസിന്റെയും അപ്പൻ: കുറേനക്കാരനായ ശിമോനെക്കുറിച്ചുള്ള ഈ വിശദാംശം മർക്കോസ്‌ മാത്രമേ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുള്ളൂ.

കുറേനക്കാരൻ: മത്ത 27:32-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

നിർബന്ധിച്ച്‌: റോമൻ അധികാരികൾ ഒരു പൗരനെക്കൊണ്ട്‌ നിർബന്ധപൂർവം ചെയ്യിക്കുന്ന സേവനത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ഔദ്യോഗികകാര്യങ്ങൾ നടത്താനായി എന്തെങ്കിലും ആവശ്യമുണ്ടെന്നു കണ്ടാൽ, അത്‌ എന്തുമായിക്കൊള്ളട്ടെ, ബലമായി കൈവശപ്പെടുത്താൻ അവർക്കാകുമായിരുന്നു. ഇനി, അത്തരം കാര്യങ്ങൾക്കായി ആളുകളെയോ മൃഗങ്ങളെയോ കൊണ്ട്‌ സേവനം ചെയ്യിക്കാനും അവർക്ക്‌ അധികാരമുണ്ടായിരുന്നു.​—മത്ത 5:​41-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

ദണ്ഡനസ്‌തംഭം: മത്ത 27:32-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

ഗൊൽഗോഥ: മത്ത 27:33-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

തലയോടിടം: ഇവിടെ കാണുന്ന ക്രാനീയൗ ടോപൊസ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കുപദപ്രയോഗം ഗൊൽഗോഥ എന്ന എബ്രായപദത്തിന്റെ പരിഭാഷയാണ്‌. (യോഹ 19:17-ഉം ഈ വാക്യത്തിലെ ഗൊൽഗോഥ എന്നതിന്റെ പഠനക്കുറിപ്പും കാണുക.) ബൈബിളിന്റെ ചില ഇംഗ്ലീഷ്‌ പരിഭാഷകൾ ലൂക്ക 23:33-ൽ കാൽവരി എന്ന പദം ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്‌. വൾഗേറ്റിൽ “തലയോട്ടി” എന്ന അർഥത്തിൽ ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്ന കൽവേരിയ എന്ന ലത്തീൻപദത്തിൽനിന്ന്‌ വന്നിരിക്കുന്നതാണ്‌ ഇത്‌.

മീറ കലർത്തിയ വീഞ്ഞ്‌: മത്ത 27:34-ലെ സമാന്തരവിവരണത്തിൽ “കയ്‌പുരസമുള്ളൊരു സാധനം കലക്കിയ വീഞ്ഞ്‌ ” എന്നാണു കാണുന്നത്‌. ആ പാനീയത്തിൽ മീറയോടൊപ്പം കയ്‌പുരസമുള്ള ഈ സാധനവും കലർത്തിയിരുന്നിരിക്കാം. തെളിവനുസരിച്ച്‌ ഈ മിശ്രിതം ഒരു വേദനസംഹാരിയായിരുന്നു.​—ഈ വാക്യത്തിലെ യേശു അതു നിരസിച്ചു എന്നതിന്റെ പഠനക്കുറിപ്പും മത്ത 27:34-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പും കാണുക.

യേശു അതു നിരസിച്ചു: വിശ്വാസത്തിന്റെ ഈ പരിശോധനാവേളയിൽ തന്റെ ശരീരത്തിന്റെയും മനസ്സിന്റെയും മേൽ പൂർണനിയന്ത്രണമുണ്ടായിരിക്കാൻ യേശു ആഗ്രഹിച്ചതുകൊണ്ടാകാം ഇങ്ങനെ ചെയ്‌തത്‌.

നറുക്കിട്ട്‌: പദാവലിയിൽ “നറുക്ക്‌ ” കാണുക.

യേശുവിന്റെ പുറങ്കുപ്പായം വീതിച്ചെടുത്തു: മത്ത 27:35-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

മൂന്നാം മണി: അതായത്‌, രാവിലെ ഏകദേശം 9 മണി. എന്നാൽ ഈ വിവരണവും പീലാത്തൊസ്‌ യേശുവിനെ വധിക്കാൻ വിട്ടുകൊടുത്തത്‌ “ആറാം മണി” നേരത്തായിരുന്നെന്നു പറയുന്ന യോഹ 19:14-16-ഉം തമ്മിൽ പൊരുത്തക്കേടുള്ളതായി ചിലർ കരുതുന്നു. ഇങ്ങനെയൊരു വ്യത്യാസം കാണുന്നതിന്റെ കാരണം തിരുവെഴുത്തുകൾ മുഴുവനായി വിശദീകരിക്കുന്നില്ലെങ്കിലും കണക്കിലെടുക്കേണ്ട ചില വസ്‌തുതകൾ ഇവയാണ്‌: യേശുവിന്റെ ഭൗമികജീവിതത്തിന്റെ അവസാനദിവസത്തെ സംഭവങ്ങൾ വിവരിക്കുമ്പോൾ സമയത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ പൊതുവേ സുവിശേഷയെഴുത്തുകാരെല്ലാം യോജിപ്പിലാണ്‌. പുരോഹിതന്മാരും മൂപ്പന്മാരും അതിരാവിലെ കൂടിവന്നതായും തുടർന്ന്‌ യേശുവിനെ റോമൻ ഗവർണറായ പൊന്തിയൊസ്‌ പീലാത്തൊസിന്റെ അടുത്തേക്കു കൊണ്ടുപോയതായും നാലു സുവിശേഷവിവരണങ്ങളും സൂചിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്‌. (മത്ത 27:1, 2; മർ 15:1; ലൂക്ക 22:66–23:1; യോഹ 18:28) യേശു സ്‌തംഭത്തിൽ കിടക്കുന്ന സമയത്ത്‌ “ആറാം മണിമുതൽ ഒൻപതാം മണിവരെ” നാട്ടിലെങ്ങും ഇരുട്ടു പരന്നതായി മത്തായി, മർക്കോസ്‌, ലൂക്കോസ്‌ എന്നിവരെല്ലാം രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുമുണ്ട്‌. (മത്ത 27:45, 46; മർ 15:33, 34; ലൂക്ക 23:44) യേശുക്രിസ്‌തു വധിക്കപ്പെട്ട സമയം കണക്കാക്കുമ്പോൾ പിൻവരുന്ന വസ്‌തുത പരിഗണിക്കേണ്ടതാണ്‌: ചിലർ ചാട്ടയടിയെ വധനിർവഹണത്തിന്റെ ഭാഗമായാണു കണ്ടിരുന്നത്‌. ചിലപ്പോഴൊക്കെ ചാട്ടയടിയുടെ കാഠിന്യം കാരണം ആളുകൾ മരിക്കുകപോലും ചെയ്‌തിരുന്നു. യേശുവിനേറ്റ ചാട്ടയടിയും കഠിനമായിരുന്നു. അതുകൊണ്ടാണ്‌ ആദ്യം യേശുതന്നെ ദണ്ഡനസ്‌തംഭം ചുമന്നെങ്കിലും പിന്നീടു മറ്റൊരാൾ അതു ചുമക്കേണ്ടതായി വന്നത്‌. (ലൂക്ക 23:26; യോഹ 19:17) ചാട്ടയടി വധനിർവഹണത്തിന്റെ ആദ്യപടിയായി കണക്കാക്കുന്നതിനെ മത്ത 27:26-ഉം മർ 15:15-ഉം പിന്താങ്ങുന്നു. കാരണം അവിടെ ചാട്ടയടിയും സ്‌തംഭത്തിലേറ്റി കൊല്ലുന്നതും ഒരുമിച്ചാണു പറഞ്ഞിരിക്കുന്നത്‌. എന്നാൽ ചാട്ടയടി കഴിഞ്ഞ്‌ കുറെയധികം സമയം കഴിഞ്ഞിട്ടായിരിക്കാം യേശുവിനെ ദണ്ഡനസ്‌തംഭത്തിൽ തറച്ചത്‌. എന്തായാലും വധനിർവഹണത്തിന്റെ തുടക്കം കണക്കാക്കുന്നതിനെപ്പറ്റി ആളുകളുടെ അഭിപ്രായങ്ങൾ പലതായിരുന്നതുകൊണ്ട്‌ യേശുവിനെ സ്‌തംഭത്തിലേറ്റി വധിച്ച സമയത്തെക്കുറിച്ചും അവർക്കു വ്യത്യസ്‌തമായ അഭിപ്രായങ്ങളായിരുന്നിരിക്കാം. ഉദാഹരണത്തിന്‌, യേശുവിനെ സ്‌തംഭത്തിൽ തറച്ചതു മൂന്നാം മണിക്കാണെന്നു മർക്കോസ്‌ പറയുന്നെങ്കിലും അതേ വിവരണത്തിൽ “ഇത്ര വേഗം യേശു മരിച്ചോ” എന്നു പീലാത്തോസ്‌ അത്ഭുതപ്പെട്ടതായി കാണുന്നതു കാഴ്‌ചപ്പാടിലെ ഈ വ്യത്യാസംകൊണ്ടായിരിക്കാം. (മർ 15:44) ഇനി, രാത്രിയെ മൂന്നു മണിക്കൂർ വീതമുള്ള നാലു ഭാഗമായി തിരിച്ചിരുന്നതുപോലെതന്നെ പകലിനെയും നാലായി തിരിക്കുന്ന രീതി ബൈബിളെഴുത്തുകാർ പൊതുവേ പിൻപറ്റിയിരുന്നു. ഇതുകൊണ്ടാണു രാവിലെ ഏകദേശം 6 മണി മുതലുള്ള (സൂര്യോദയംമുതലുള്ള) പകൽസമയത്തെ കുറിക്കാൻ മൂന്നാം മണി, ആറാം മണി, ഒൻപതാം മണി എന്നീ പദപ്രയോഗങ്ങൾ കൂടെക്കൂടെ ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നത്‌. (മത്ത 20:1-5; യോഹ 4:6; പ്രവൃ 2:15; 3:1; 10:3, 9, 30) ഇനി, അക്കാലത്ത്‌ പൊതുവേ ആളുകളുടെ കൈവശം കൃത്യസമയം കാണിക്കുന്ന ഘടികാരങ്ങളില്ലായിരുന്നു. അതുകൊണ്ടാണു സമയത്തെക്കുറിച്ച്‌ പറയേണ്ടിവരുന്ന മിക്ക സാഹചര്യങ്ങളിലും യോഹ 19:14-ൽ കാണുന്നതുപോലെ “ഏകദേശം” എന്ന പദം ചേർത്തിരിക്കുന്നത്‌. (മത്ത 27:46; ലൂക്ക 23:44; യോഹ 4:6; പ്രവൃ 10:3, 9) ചുരുക്കത്തിൽ: സ്‌തംഭത്തിൽ തറയ്‌ക്കുന്നതിനെ മാത്രം വധനിർവഹണമായി യോഹന്നാൻ കണക്കാക്കിയപ്പോൾ വധനിർവഹണത്തിൽ ചാട്ടയടിയും സ്‌തംഭത്തിൽ തറയ്‌ക്കലും ഉൾപ്പെടുന്നതായി മർക്കോസ്‌ കണക്കാക്കിയിരിക്കാം. അതുവെച്ച്‌ മർക്കോസ്‌ വധനിർവഹണത്തെ പകൽ മൂന്നാം മണിക്കു തുടങ്ങുന്ന മൂന്നു-മണിക്കൂർ വിഭാഗത്തിൽപ്പെടുത്തുകയും യോഹന്നാൻ ഇതിനെ പകൽ ആറാം മണിക്കു തുടങ്ങുന്ന മൂന്നു-മണിക്കൂർ വിഭാഗത്തിൽപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്‌തതാകാം. യോഹന്നാനാകട്ടെ അതോടൊപ്പം “ഏകദേശം” എന്ന പദവും ചേർത്തിട്ടുണ്ട്‌. രണ്ടു സുവിശേഷവിവരണങ്ങൾ തമ്മിൽ സമയത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ വ്യത്യാസം വരാനുള്ള കാരണങ്ങൾ ഇവയായിരിക്കാം. മർക്കോസ്‌ രേഖപ്പെടുത്തിയതിൽനിന്ന്‌ വ്യത്യസ്‌തമായ ഒരു സമയമാണു പതിറ്റാണ്ടുകൾക്കു ശേഷം യോഹന്നാൻ തന്റെ സുവിശേഷത്തിൽ രേഖപ്പെടുത്തിയത്‌ എന്നു പ്രത്യക്ഷത്തിൽ തോന്നിയേക്കാമെങ്കിലും അതു സൂചിപ്പിക്കുന്നതു യോഹന്നാൻ കണ്ണുമടച്ച്‌ മർക്കോസിന്റെ വിവരണം പകർത്തുകയായിരുന്നില്ല എന്നാണ്‌.

കവർച്ചക്കാർ: മത്ത 27:38-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

പിൽക്കാലത്തെ ഏതാനും ചില കൈയെഴുത്തുപ്രതികളിൽ ഇവിടെ ഈ വാക്കുകൾ കാണാം: “‘അവനെ നിയമലംഘകരുടെ കൂട്ടത്തിൽ എണ്ണി’ എന്ന തിരുവെഴുത്തു നിവൃത്തിയായി.” ഇത്‌ യശ 53:12-ന്റെ ഭാഗികമായ ഉദ്ധരണിയാണ്‌. എന്നാൽ ഏറ്റവും കാലപ്പഴക്കമുള്ളതും ഏറെ വിശ്വാസയോഗ്യവും ആയ കൈയെഴുത്തുപ്രതികളിൽ ഈ വാക്കുകൾ കാണുന്നില്ല. അതു സൂചിപ്പിക്കുന്നത്‌, മർക്കോസ്‌ സുവിശേഷം എഴുതിയപ്പോൾ ഈ വാക്കുകൾ അതിൽ ഇല്ലായിരുന്നു എന്നാണ്‌. എങ്കിലും സമാനമായ വാക്കുകൾ ലൂക്ക 22:37-ൽ കാണാം. അതാകട്ടെ ദൈവപ്രചോദിതമായി രേഖപ്പെടുത്തിയ തിരുവെഴുത്തുകളുടെ ഭാഗമാണുതാനും. ലൂക്കോസിന്റെ വിവരണത്തിലെ ആ വാക്കുകൾ ഒരു പകർപ്പെഴുത്തുകാരൻ മർക്കോസിന്റെ വിവരണത്തിലേക്കു കടമെടുത്തതാകാം എന്നാണു ചിലരുടെ അഭിപ്രായം.​—അനു. എ3 കാണുക.

തലകുലുക്കിക്കൊണ്ട്‌: മത്ത 27:39-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

ദണ്ഡനസ്‌തംഭം: മത്ത 27:32-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

ദണ്ഡനസ്‌തംഭം: മത്ത 27:32-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

ആറാം മണി: അതായത്‌, ഉച്ചയ്‌ക്ക്‌ ഏകദേശം 12 മണി.​—മത്ത 20:3-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

ഒൻപതാം മണി: അതായത്‌, ഉച്ച കഴിഞ്ഞ്‌ ഏകദേശം 3 മണി.​—മത്ത 20:3-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

ഇരുട്ട്‌: ലൂക്കോസിന്റെ സമാന്തരവിവരണത്തിൽ “സൂര്യപ്രകാശം മങ്ങിപ്പോയി” എന്നൊരു വിശദാംശവും ഇതോടൊപ്പം ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്‌. (ലൂക്ക 23:44, 45) ഇത്‌ എന്തായാലും സൂര്യഗ്രഹണംകൊണ്ടുണ്ടായ ഇരുട്ടല്ല, മറിച്ച്‌ ദൈവത്തിന്റെ ഒരു അത്ഭുതമായിരുന്നു. കാരണം സാധാരണയായി സൂര്യഗ്രഹണം ഉണ്ടാകുന്നതു അമാവാസിയുടെ സമയത്താണ്‌. എന്നാൽ ഇതു പെസഹയുടെ കാലമായതുകൊണ്ട്‌ പൂർണചന്ദ്രനെ കാണുന്ന സമയമായിരുന്നു. ഇനി, പൂർണസൂര്യഗ്രഹണംപോലും ഏറിയാൽ എട്ടു മിനിട്ടിൽ താഴെ മാത്രമേ നീണ്ടുനിൽക്കൂ. എന്നാൽ ഇവിടെ ഇരുട്ടു മൂന്നു മണിക്കൂർ നീണ്ടുനിന്നു.

ഏലീ, ഏലീ, ലമാ ശബക്താനീ: മത്ത 27:46-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

എന്റെ ദൈവമേ, എന്റെ ദൈവമേ: മത്ത 27:46-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

ഏലിയ: “എന്റെ ദൈവം യഹോവയാണ്‌ ” എന്ന്‌ അർഥമുള്ള ഒരു എബ്രായപേരിൽനിന്ന്‌ വന്നത്‌.

പുളിച്ച വീഞ്ഞ്‌: മത്ത 27:48-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

ഈറ്റത്തണ്ട്‌: മത്ത 27:48-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

ജീവൻ വെടിഞ്ഞു: അഥവാ “അന്ത്യശ്വാസം വലിച്ചു.”​—മത്ത 27:50-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

വിശുദ്ധമന്ദിരം: മത്ത 27:51-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

തിരശ്ശീല: മത്ത 27:51-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

സൈനികോദ്യോഗസ്ഥൻ: അഥവാ “ശതാധിപൻ.” അതായത്‌ റോമൻ സൈന്യത്തിലെ ഏകദേശം 100 പടയാളികളുടെ മേധാവി. പീലാത്തൊസ്‌ യേശുവിനെ വിചാരണ ചെയ്യുന്ന സമയത്ത്‌ ഈ ഉന്നതോദ്യോഗസ്ഥൻ അവിടെയുണ്ടായിരുന്നിരിക്കാം. അതുകൊണ്ടുതന്നെ യേശു ദൈവപുത്രനാണെന്ന്‌ അവകാശപ്പെട്ടതായി ജൂതന്മാർ പറഞ്ഞത്‌ അദ്ദേഹം കേട്ടിരിക്കാനിടയുണ്ട്‌. (മർ 15:16; യോഹ 19:7) കെൻടൂറിയൊൻ എന്ന ഗ്രീക്കുപദമാണു മർക്കോസ്‌ ഇവിടെ ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നത്‌. ലത്തീനിൽനിന്ന്‌ കടമെടുത്തിരിക്കുന്ന ഈ പദം മർ 15:44, 45-ലും കാണാം.​—“മർക്കോസ്‌​—ആമുഖം” എന്നതും മർ 6:​27; യോഹ 19:20 എന്നിവയുടെ പഠനക്കുറിപ്പുകളും കാണുക.

മഗ്‌ദലക്കാരി മറിയ: മത്ത 27:56-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

ചെറിയ യാക്കോബ്‌: യേശുവിന്റെ അപ്പോസ്‌തലന്മാരിൽ ഒരാളായ ഇദ്ദേഹം അൽഫായിയുടെ മകനാണ്‌. (മത്ത 10:2, 3; മർ 3:18; ലൂക്ക 6:15; പ്രവൃ 1:13) ഇദ്ദേഹത്തിനു യേശുവിന്റെ മറ്റൊരു അപ്പോസ്‌തലനായ യാക്കോബിന്റെ (സെബദിയുടെ മകൻ) അത്രയും പ്രായമോ ഉയരമോ ഇല്ലായിരുന്നതുകൊണ്ടാകാം ഇദ്ദേഹത്തെ “ചെറിയ” യാക്കോബ്‌ എന്നു വിളിച്ചിരുന്നത്‌.

യോസെ: “യാഹ്‌ ചേർക്കട്ടെ (വർധിപ്പിക്കട്ടെ); യാഹ്‌ ചേർത്തു (വർധിപ്പിച്ചു)” എന്നൊക്കെ അർഥമുള്ള യോസിഫ്യ എന്ന എബ്രായപേരിന്റെ ഹ്രസ്വരൂപം. ചുരുക്കം ചില കൈയെഴുത്തുപ്രതികളിൽ ഇവിടെ “യോസേഫ്‌ ” എന്നാണു കാണുന്നതെങ്കിലും മിക്ക പുരാതന കൈയെഴുത്തുപ്രതികളിലും “യോസെ” എന്നാണു കാണുന്നത്‌.​—മത്ത 27:56-ലെ സമാന്തരവിവരണം താരതമ്യം ചെയ്യുക.

ശലോമ: സാധ്യതയനുസരിച്ച്‌ “സമാധാനം” എന്ന്‌ അർഥമുള്ള എബ്രായപദത്തിൽനിന്ന്‌ വന്നത്‌. യേശുവിന്റെ ഒരു ശിഷ്യയായിരുന്നു ശലോമ. മത്ത 27:56-നെ മർ 3:17; 15:40 എന്നിവയുമായി താരതമ്യം ചെയ്യുമ്പോൾ അപ്പോസ്‌തലന്മാരായ യാക്കോബിന്റെയും യോഹന്നാന്റെയും അമ്മയായിരിക്കാം ശലോമ എന്നതിന്റെ സൂചന ലഭിക്കുന്നു. കാരണം മത്തായി ആ സ്‌ത്രീയെക്കുറിച്ച്‌ “സെബെദിപുത്രന്മാരുടെ അമ്മ” എന്നു പറയുമ്പോൾ മർക്കോസ്‌ അവരെ “ശലോമ” എന്നാണു വിളിച്ചിരിക്കുന്നത്‌. ഇനി ഈ വാക്യത്തെ യോഹ 19:25-മായി താരതമ്യം ചെയ്യുമ്പോൾ, ശലോമ യേശുവിന്റെ അമ്മയായ മറിയയുടെ സ്വന്തം സഹോദരിയായിരിക്കാം എന്നൊരു സൂചനയും കിട്ടുന്നു. അങ്ങനെയാണെങ്കിൽ യാക്കോബും യോഹന്നാനും യേശുവിന്റെ അടുത്ത ബന്ധുക്കളാണ്‌. ഇനി, യേശുവിനെ അനുഗമിക്കുകയും സ്വന്തം സ്വത്തുക്കൾകൊണ്ട്‌ യേശുവിനെ ശുശ്രൂഷിക്കുകയും ചെയ്‌ത സ്‌ത്രീകളുടെ കൂട്ടത്തിൽ ശലോമയും ഉണ്ടായിരുന്നെന്ന്‌ മത്ത 27:55, 56; മർ 15:41; ലൂക്ക 8:3 എന്നീ വാക്യങ്ങൾ കാണിക്കുന്നു.

ഒരുക്കനാൾ: തെളിവനുസരിച്ച്‌ മർക്കോസ്‌ ഇത്‌ എഴുതിയതു മുഖ്യമായും ജൂതന്മാരല്ലാത്ത വായനക്കാരെ മനസ്സിൽക്കണ്ടായതുകൊണ്ട്‌ ഒരുക്കനാൾ ശബത്തിന്റെ തലേദിവസമാണെന്ന വിശദീകരണവുംകൂടെ ഇതിൽ ചേർത്തിരിക്കുന്നു. മറ്റു സുവിശേഷവിവരണങ്ങളിലൊന്നും കാണാത്ത ഒരു വിശദീകരണമാണ്‌ ഇത്‌. (മത്ത 27:62; ലൂക്ക 23:54; യോഹ 19:31) ഈ ദിവസം ജൂതന്മാർ ശബത്തിനുവേണ്ടിയുള്ള ഒരുക്കങ്ങൾ നടത്തിയിരുന്നു. ശബത്തുദിവസംകൂടി കണക്കാക്കി കൂടുതൽ ഭക്ഷണം ഉണ്ടാക്കുക, ശബത്ത്‌ കഴിയുന്നതുവരെ മാറ്റിവെക്കാൻ പറ്റാത്ത ജോലികൾ ചെയ്‌തുതീർക്കുക എന്നിവയെല്ലാം അതിന്റെ ഭാഗമായിരുന്നു. ഇത്തവണ നീസാൻ 14 ആയിരുന്നു ആ ഒരുക്കനാൾ.​—പദാവലി കാണുക.

അരിമഥ്യ: മത്ത 27:57-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

യോസേഫ്‌: യോസേഫിനെക്കുറിച്ച്‌ ഓരോ സുവിശേഷയെഴുത്തുകാരനും നൽകുന്ന വിശദാംശങ്ങൾ വ്യത്യസ്‌തമാണ്‌. അവരുടെ ഓരോരുത്തരുടെയും പശ്ചാത്തലം അതിനെ സ്വാധീനിച്ചിരിക്കുന്നതായി കാണാം. ഉദാഹരണത്തിന്‌, നികുതിപിരിവുകാരനായ മത്തായി, യോസേഫ്‌ ധനികനാണെന്നു രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു; റോമാക്കാർക്കുവേണ്ടി എഴുതിയ മർക്കോസ്‌ ആകട്ടെ, ദൈവരാജ്യത്തിനുവേണ്ടി കാത്തിരുന്ന ആളായ യോസേഫ്‌ ‘ന്യായാധിപസഭയിലെ ബഹുമാന്യനായ ഒരു അംഗമാണ്‌ ’ എന്നു പറയുന്നു; മനസ്സലിവുള്ള വൈദ്യനായ ലൂക്കോസ്‌ എഴുതിയത്‌ യോസേഫ്‌ യേശുവിന്‌ എതിരെയുള്ള ന്യായാധിപസഭയുടെ തീരുമാനത്തെ അനുകൂലിക്കാഞ്ഞ, ‘നല്ലവനും നീതിമാനും’ ആയ ഒരാളാണെന്നാണ്‌; യോസേഫ്‌ “ജൂതന്മാരെ പേടിച്ച്‌ യേശുവിന്റെ ഒരു രഹസ്യശിഷ്യനായി കഴിഞ്ഞിരുന്ന” ആളാണെന്നു പറഞ്ഞിരിക്കുന്നതു യോഹന്നാൻ മാത്രമാണ്‌.​—മത്ത 27:57-60; മർ 15:43-46; ലൂക്ക 23:50-53; യോഹ 19:38-42.

ന്യായാധിപസഭയിലെ . . . അംഗം: അഥവാ “കൗൺസിലർ.” അതായത്‌, ജൂതന്മാരുടെ പരമോന്നതകോടതിയായ സൻഹെദ്രിനിലെ ഒരംഗം. ആ കോടതി യരുശലേമിലായിരുന്നു.​—മത്ത 26:59-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പും പദാവലിയിൽ “സൻഹെദ്രിൻ” എന്നതും കാണുക.

കല്ലറ: മത്ത 27:60-ന്റെ പഠനക്കുറിപ്പു കാണുക.

ഒരു കല്ല്‌: സാധ്യതയനുസരിച്ച്‌ ഇതിനു വൃത്താകൃതിയായിരുന്നു. കാരണം ഈ വാക്യത്തിൽ ‘കല്ല്‌ ഉരുട്ടിവെച്ചു’ എന്നും മർ 16:4-ൽ യേശുവിന്റെ പുനരുത്ഥാനത്തെക്കുറിച്ച്‌ പറഞ്ഞിരിക്കുന്നിടത്ത്‌ “കല്ല്‌ ഉരുട്ടിമാറ്റി” എന്നും കാണുന്നു. ഇതിന്‌ ഒരുപക്ഷേ ഒരു ടണ്ണോ അതിൽ കൂടുതലോ ഭാരം വരുമായിരുന്നു. മത്തായിയുടെ വിവരണത്തിൽ ഇതിനെ “വലിയ കല്ല്‌ ” എന്നു വിശേഷിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്‌.​—മത്ത 27:60.