ശിലോ​ഹാ​മി​ലെ ഗോപു​രം വീണ്‌: തന്റെ വാക്കു​കൾക്കു പിൻബ​ല​മേ​കാൻ യേശു പറഞ്ഞ ഈ സംഭവം, സമീപ​കാ​ലത്ത്‌ നടന്ന ഒരു ദുരന്ത​മോ കുറഞ്ഞ​പക്ഷം അപ്പോ​ഴും ആളുക​ളു​ടെ ഓർമ​യിൽ തങ്ങിനിന്ന ഒരു സംഭവ​മോ ആയിരി​ക്കാം. സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ തെക്കു​കി​ഴക്കൻ യരുശ​ലേ​മി​ലെ ശിലോ​ഹാം കുളത്തിന്‌ അടുത്താ​യി​രു​ന്നു ശിലോ​ഹാ​മി​ലെ ഈ ഗോപു​രം.​—അനു. ബി12-ലെ “യരുശ​ലേ​മും സമീപ​പ്ര​ദേ​ശ​വും” എന്ന ഭൂപടം കാണുക.

മുന്തി​രി​ത്തോ​ട്ട​ത്തിൽ ഒരു അത്തി നട്ടിരു​ന്നു: മുന്തി​രി​ത്തോ​ട്ട​ത്തിൽ അത്തിമ​ര​ങ്ങ​ളും ഒലിവു​മ​ര​ങ്ങ​ളും നടുന്നത്‌ അന്നു സാധാ​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ, ഒരു വർഷം മുന്തി​രി​യു​ടെ വിളവ്‌ മോശ​മാ​യാ​ലും അത്തിയിൽനി​ന്നും ഒലിവിൽനി​ന്നും കുറ​ച്ചെ​ങ്കി​ലും വരുമാ​നം കിട്ടു​മാ​യി​രു​ന്നു.

മൂന്നു വർഷം: കൊമ്പ്‌ നട്ട്‌ കിളിർപ്പി​ക്കുന്ന അത്തിമ​ര​ത്തിൽ സാധാ​ര​ണ​യാ​യി രണ്ടോ മൂന്നോ വർഷത്തി​നു​ള്ളിൽത്തന്നെ കുറ​ച്ചെ​ങ്കി​ലും കായ്‌കൾ ഉണ്ടാകും. ഈ ദൃഷ്ടാന്തം പറഞ്ഞ സമയമാ​യ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും യേശു ശുശ്രൂഷ തുടങ്ങി​യിട്ട്‌ ഏതാണ്ട്‌ മൂന്നു വർഷമാ​യി​രു​ന്നു. ഇതി​നോ​ടുള്ള താരത​മ്യ​ത്തി​ലാ​യി​രി​ക്കാം യേശു ദൃഷ്ടാ​ന്ത​ത്തിൽ മൂന്നു വർഷ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറഞ്ഞത്‌. ഏതാണ്ട്‌ മൂന്നു വർഷമാ​യി ജൂതന്മാ​രെ വിശ്വാ​സ​മു​ള്ള​വ​രാ​ക്കാ​നുള്ള ശ്രമത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു യേശു. എങ്കിലും യേശു ചെയ്‌ത ആ ആലങ്കാ​രിക കൃഷി​പ്പ​ണി​യു​ടെ ഫലമായി ശിഷ്യ​രാ​യി​ത്തീർന്നത്‌ ഏതാനും പേർ മാത്ര​മാണ്‌. ഇപ്പോൾ ശുശ്രൂ​ഷ​യു​ടെ നാലാം വർഷത്തിൽ യേശു തന്റെ പ്രവർത്തനം ഊർജി​ത​മാ​ക്കു​ന്നു. യഹൂദ്യ​യി​ലും പെരി​യ​യി​ലും പ്രസംഗ-പഠിപ്പി​ക്കൽ വേല നടത്തി​ക്കൊണ്ട്‌ യേശു യഹൂദ​ജ​ന​ത​യെന്ന അത്തിമ​ര​ത്തി​നു ചുറ്റും ആലങ്കാ​രി​ക​മാ​യി കിളച്ച്‌, വളമിട്ടു. എങ്കിലും അതി​നോ​ടു പ്രതി​ക​രിച്ച ജൂതന്മാർ വളരെ കുറച്ചു മാത്ര​മാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ ഒരു ജനതയെന്ന നിലയിൽ അവർ നാശ​യോ​ഗ്യ​രാ​യി.

ഭൂതം ബാധി​ച്ച​തു​കൊണ്ട്‌: അഥവാ “വൈക​ല്യം വരുത്തുന്ന ഭൂതം ബാധി​ച്ച​തു​കൊണ്ട്‌.” സാത്താൻ ആ സ്‌ത്രീ​യെ ‘ബന്ധനത്തിൽ വെച്ചി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു’ എന്നാണു ലൂക്ക 13:16-ൽ യേശു പറഞ്ഞത്‌.

കടുകു​മണി: ഇസ്രാ​യേ​ലി​ലെ​ങ്ങും പലതരം കടുകു​ചെ​ടി​കൾ ധാരാ​ള​മാ​യി കാണാം. സാധാ​ര​ണ​യാ​യി കൃഷി ചെയ്യുന്ന ഇനം, കറുത്ത കടുകാണ്‌ (ബ്രാസിക്ക നൈഗ്ര). വെറും 1-1.6 മി.മീ. വ്യാസ​വും 1 മി.ഗ്രാം ഭാരവും ഉള്ള, താരത​മ്യേന ചെറിയ ഈ വിത്തിൽനിന്ന്‌ കാഴ്‌ച​യ്‌ക്കു മരം​പോ​ലി​രി​ക്കുന്ന ഒരു ചെടി വളരുന്നു. ചിലയി​നം കടുകു​ചെ​ടി​കൾ 4.5 മീ. (15 അടി) വരെ ഉയരത്തിൽ വളരാറുണ്ട്‌. ‘വിത്തു​ക​ളിൽവെച്ച്‌ ഏറ്റവും ചെറുത്‌’ എന്നു മത്ത 13:32-ലും മർ 4:31-ലും വിളി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന കടുകു​മ​ണി​യെ ജൂതഭാ​ഷ​യി​ലെ പുരാ​ത​ന​ലി​ഖി​ത​ങ്ങ​ളിൽ, ഒരു വസ്‌തു തീരെ ചെറു​താ​ണെന്നു കാണി​ക്കാ​നുള്ള അലങ്കാ​ര​പ്ര​യോ​ഗ​മാ​യി ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഇന്ന്‌ അതിലും വലുപ്പം കുറഞ്ഞ വിത്തു​ക​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ നമുക്ക്‌ അറിയാ​മെ​ങ്കി​ലും തെളി​വ​നു​സ​രിച്ച്‌ യേശുവിന്റെ കാലത്ത്‌ ഇസ്രാ​യേ​ല്യർ കൃഷി​ചെ​യ്‌തി​രുന്ന വിത്തു​ക​ളിൽ ഏറ്റവും ചെറു​താ​യി​രു​ന്നു ഇവ.

പറ: മത്ത 13:33-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

കുറച്ച്‌ ആളുകളേ രക്ഷപ്പെ​ടു​ക​യു​ള്ളോ: അന്തിമ​മാ​യി എത്ര പേർക്കു രക്ഷ കിട്ടു​മെ​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പുരാ​ത​ന​കാ​ലത്തെ ജൂതമ​ത​നേ​താ​ക്ക​ന്മാർക്കി​ട​യിൽ ചൂടു​പി​ടിച്ച തർക്കങ്ങൾ നടന്നി​രു​ന്നു. രക്ഷപ്പെ​ടു​ന്ന​വ​രു​ടെ സംഖ്യ കൃത്യ​മാ​യി കണക്കു​കൂ​ട്ടി​യെ​ടു​ക്കാൻ തുനി​ഞ്ഞി​റ​ങ്ങിയ ചില നിഗൂ​ഢ​പ്ര​സ്ഥാ​ന​ങ്ങൾപോ​ലും പിൽക്കാ​ലത്ത്‌ രൂപം​കൊ​ണ്ടു. അതിനാ​യി വിവിധ വിശു​ദ്ധ​ലി​ഖി​ത​ങ്ങ​ളി​ലെ ഓരോ അക്ഷരത്തി​നും സംഖ്യാ​മൂ​ല്യം കല്‌പിച്ച്‌ അവർ ചില കണക്കു​കൂ​ട്ട​ലു​ക​ളും നടത്തി​യി​രു​ന്നു. ദൈവ​ത്തി​ന്റെ ന്യായ​വി​ധി​യെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള ഈ ചോദ്യം അദ്ദേഹം വളരെ ജിജ്ഞാ​സ​യോ​ടെ, വിശാ​ല​മായ ഒരർഥ​ത്തിൽ ചോദി​ച്ച​താ​ണെ​ങ്കി​ലും യേശു​വി​ന്റെ ഉത്തരം ഓരോ മനുഷ്യ​ന്റെ​യും വ്യക്തി​പ​ര​മായ ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​ത്തി​ലേ​ക്കാ​ണു വിരൽ ചൂണ്ടി​യത്‌.

കഠിന​ശ്രമം ചെയ്യുക: അഥവാ, “പോരാ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കുക.” ഇടുക്കു​വാ​തി​ലി​ലൂ​ടെ അകത്ത്‌ കടക്കാൻ നമ്മൾ അത്യു​ത്സാ​ഹ​ത്തോ​ടെ, മനസ്സ്‌ അർപ്പിച്ച്‌ പ്രവർത്തി​ക്കണം എന്ന്‌ ഊന്നി​പ്പ​റ​യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു യേശു ഇവിടെ. മേൽപ്പറഞ്ഞ പദപ്ര​യോ​ഗത്തെ, “കഴിവിന്റെ പരമാ​വധി ശ്രമി​ക്കുക; കഴിയു​ന്ന​തെ​ല്ലാം ചെയ്യുക” എന്നൊക്കെ ഈ വാക്യ​ത്തിൽ പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്താ​മെന്നു ചില ആധികാ​രി​ക​ഗ്ര​ന്ഥങ്ങൾ പറയുന്നു. ഇവിടെ കാണുന്ന അഗോ​നി​സൊ​മായ്‌ എന്ന ഗ്രീക്കു​ക്രി​യ​യു​മാ​യി ബന്ധമുള്ള അഗോൻ എന്ന ഗ്രീക്ക്‌ നാമപദം പലപ്പോ​ഴും കായി​ക​മ​ത്സ​ര​ങ്ങളെ കുറി​ക്കാ​നാണ്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. എബ്ര 12:1-ൽ ഈ നാമപദം ജീവനു​വേ​ണ്ടി​യുള്ള ക്രിസ്‌തീയ ‘ഓട്ടമ​ത്സ​രത്തെ’ കുറി​ക്കാൻ ആലങ്കാ​രി​കാർഥ​ത്തിൽ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​താ​യി കാണാം. അതിനെ കുറെ​ക്കൂ​ടെ വിശാ​ല​മായ അർഥത്തിൽ, “പോരാ​ട്ടം” എന്നും പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. (ഫിലി 1:30; കൊലോ 2:1; 1തിമ 6:12; 2തിമ 4:7) ലൂക്ക 13:24-ൽ കാണുന്ന ഗ്രീക്കു​ക്രി​യ​യു​ടെ വിവി​ധ​രൂ​പ​ങ്ങളെ, ‘മത്സരത്തിൽ പങ്കെടു​ക്കുക’ (1കൊ 9:25), “കഠിന​മാ​യി അധ്വാ​നി​ക്കുക” (കൊലോ 1:29), “തീവ്ര​മാ​യി (പ്രവർത്തി​ക്കുക)” (കൊലോ 4:12), “യത്‌നി​ക്കുക” (1തിമ 4:10), “പൊരു​തുക” (1തിമ 6:12) എന്നെല്ലാം പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. ഇതു കായി​ക​മ​ത്സ​ര​ങ്ങ​ളു​മാ​യി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു പദപ്ര​യോ​ഗ​മാ​യ​തു​കൊണ്ട്‌ യേശു ഇവിടെ നമ്മളെ പ്രോ​ത്സാ​ഹി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌, സമ്മാനം നേടാൻ കൈയും മെയ്യും മറന്ന്‌, സർവശ​ക്തി​യു​മെ​ടുത്ത്‌ മുന്നേ​റുന്ന ഒരു കായി​ക​താ​ര​ത്തെ​പ്പോ​ലെ പരി​ശ്ര​മി​ക്കാ​നാ​ണെന്നു ചിലർ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു.

പ്രധാ​ന​തെ​രു​വു​കൾ: അഥവാ “വിശാ​ല​മായ തെരു​വു​കൾ.” ഇവിടെ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന ഗ്രീക്കു​പദം ഒരു നഗരത്തി​ലെ പ്രധാ​ന​വീ​ഥി​ക​ളെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്നത്‌. നഗരത്തി​ലെ ചില പ്രധാ​ന​സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളിൽ അത്തരം വഴികൾക്കു വീതി കൂടു​ത​ലാ​യി​രി​ക്കും. ആ ഭാഗങ്ങൾ പൊതു​ച​ത്വ​ര​ങ്ങ​ളാ​യി ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നു. നഗരത്തി​ലെ ‘പ്രധാ​ന​തെ​രു​വു​കൾ’ ഇങ്ങനെ​യാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ഒന്നാം നൂറ്റാ​ണ്ടി​ലെ നഗരങ്ങ​ളി​ലും പട്ടണങ്ങ​ളി​ലും പൊതു​വേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നത്‌ വളഞ്ഞു​പു​ളഞ്ഞ, ഇടുങ്ങിയ തെരു​വു​ക​ളാണ്‌.

നിരാ​ശ​യോ​ടെ പല്ലിറു​മ്മും: അഥവാ “പല്ലുക​ടി​ക്കും.” ഈ പ്രയോ​ഗ​ത്തി​നു സങ്കട​ത്തെ​യും നിരാ​ശ​യെ​യും ദേഷ്യ​ത്തെ​യും ഒക്കെ സൂചി​പ്പി​ക്കാ​നാ​കും. അതു വാക്കു​ക​ളി​ലൂ​ടെ​യും അക്രമാ​സ​ക്ത​മായ പെരു​മാ​റ്റ​ത്തി​ലൂ​ടെ​യും പുറത്തു​വ​രു​ക​യും ചെയ്‌തേ​ക്കാം.

കിഴക്കു​നി​ന്നും പടിഞ്ഞാ​റു​നി​ന്നും വടക്കു​നി​ന്നും തെക്കു​നി​ന്നും: നാലു ദിശക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചും പറഞ്ഞ​പ്പോൾ യേശു ഉദ്ദേശി​ച്ചത്‌ ഈ ഭൂമി മുഴു​വ​നു​മാണ്‌. മറ്റു വാക്കു​ക​ളിൽ പറഞ്ഞാൽ, എല്ലാ ജനതക​ളി​ലും​പെട്ട ആളുകൾക്ക്‌ ഇതിനുള്ള അവസരം കിട്ടു​മാ​യി​രു​ന്നു.

വിരുന്നിന്‌ ഇരിക്കും: മത്ത 8:11-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

ഹെരോദ്‌: അതായത്‌ ഹെരോദ്‌ അന്തിപ്പാസ്‌, മഹാനായ ഹെരോദിന്റെ മകൻ.​—പദാവലി കാണുക.

ആ കുറുക്കൻ: സൂത്ര​ശാ​ലി​യെ​ന്നും കൗശല​ക്കാ​ര​നെ​ന്നും അറിയ​പ്പെ​ടുന്ന ഒരു മൃഗമാ​ണു കുറുക്കൻ. ഹെരോ​ദി​നെ കുറുക്കൻ എന്നു വിളി​ച്ച​പ്പോൾ യേശു​വി​ന്റെ മനസ്സി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നത്‌ ഈ സ്വഭാ​വ​വി​ശേ​ഷ​ത​ക​ളാ​കാം. യേശു ഹെരോ​ദി​നെ അങ്ങനെ വിളി​ച്ചത്‌ അയാൾ സൂത്ര​ശാ​ലി​യും ദുർബ​ല​നും നിസ്സാ​ര​നും ആണെന്നു സൂചി​പ്പി​ക്കാ​നാ​യി​രി​ക്കാം എന്നു ചില പണ്ഡിത​ന്മാർ അഭി​പ്രാ​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. താരത​മ്യേന ദുർബ​ല​രെ​ങ്കി​ലും (നെഹ 4:3 താരത​മ്യം ചെയ്യുക.) കുടി​ല​ബു​ദ്ധി​ക്കാ​രും അവസര​വാ​ദി​ക​ളും ആയവരെ കുറി​ക്കാൻ കുറുക്കൻ എന്ന പദപ്ര​യോ​ഗം ജൂതസാ​ഹി​ത്യ​ത്തിൽ ആലങ്കാ​രി​ക​മാ​യി ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നു. അതേസ​മയം ധൈര്യ​വും ശക്തിയും മഹത്ത്വ​വും ഉള്ള ഭരണാ​ധി​കാ​രി​കളെ ശക്തനായ സിംഹ​ത്തോ​ടാ​ണു താരത​മ്യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്നത്‌. (സുഭ 28:1; യിര 50:17; യഹ 32:2 എന്നിവ താരത​മ്യം ചെയ്യുക.) ആ പണ്ഡിത​ന്മാ​രു​ടെ അഭി​പ്രാ​യം ശരി​യെ​ങ്കിൽ ഹെരോ​ദി​നെ കുറുക്കൻ എന്ന്‌ അഭിസം​ബോ​ധന ചെയ്‌ത​പ്പോൾ യേശു അയാളെ സൂത്ര​ശാ​ലി​യും അഹംഭാ​വി​യും ആയ ഭരണാ​ധി​കാ​രി​യെ​ന്നും ദൈവ​ദൃ​ഷ്ടി​യിൽ നിസ്സാ​ര​നെ​ന്നും വിളി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. യരുശ​ലേ​മി​ലേ​ക്കുള്ള യാത്ര​യ്‌ക്കി​ടെ യേശു ഹെരോ​ദി​ന്റെ ഭരണ​പ്ര​ദേ​ശ​മായ പെരി​യ​യി​ലൂ​ടെ കടന്നു​പോ​യ​പ്പോ​ഴാ​യി​രി​ക്കാം ഹെരോദ്‌ യേശു​വി​നെ കൊല്ലാൻ നോക്കു​ന്നെന്നു പരീശ​ന്മാർ പറഞ്ഞത്‌. യേശു അതു കേട്ട്‌ പേടിച്ച്‌ ആ പ്രദേശം വിട്ടു​പോ​കു​മെന്നു കണക്കു​കൂ​ട്ടി, തന്ത്രശാ​ലി​യായ ഹെരോ​ദു​തന്നെ ഈ വാർത്ത പ്രചരി​പ്പി​ച്ച​താ​കാം. യേശു​വി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചും യേശു​വി​ന്റെ ശുശ്രൂ​ഷ​യെ​ക്കു​റി​ച്ചും കേട്ട്‌ ഹെരോദ്‌ ആകെ അസ്വസ്ഥ​നാ​യി​രു​ന്നെന്നു വേണം കരുതാൻ. മുമ്പൊ​രി​ക്കൽ ഭാര്യ​യു​ടെ ഇഷ്ടത്തിനു വഴങ്ങി സ്‌നാ​പ​ക​യോ​ഹ​ന്നാ​നെ വധിച്ച ഹെരോ​ദിന്‌ ദൈവ​ത്തി​ന്റെ മറ്റൊരു പ്രവാ​ച​ക​നെ​ക്കൂ​ടെ കൊല്ലാൻ ഭയമാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്കാം.​—മത്ത 14:1, 2; മർ 6:16.

ഇന്നും നാളെ​യും . . . മൂന്നാം ദിവസ​മാ​കു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും എനിക്കു ചെയ്യാ​നു​ള്ളതു തീർന്നി​രി​ക്കും: സമയ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ യേശു പറഞ്ഞ ഇക്കാര്യം അക്ഷരാർഥ​ത്തിൽ എടു​ക്കേ​ണ്ടതല്ല. പകരം തനിക്ക്‌ യരുശ​ലേ​മി​ലേക്കു പോകാൻ കുറച്ച്‌ സമയമേ അവശേ​ഷി​ക്കു​ന്നു​ള്ളൂ എന്നു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു യേശു. അവി​ടെ​വെച്ച്‌ യേശു മരിക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. ഇനി, മിശിഹ എന്ന നിലയിൽ താൻ ചെയ്യേണ്ട കാര്യങ്ങൾ നിശ്ചയി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്നും ആ ശുശ്രൂ​ഷയെ വെട്ടി​ച്ചു​രു​ക്കാ​നോ നിയ​ന്ത്രി​ക്കാ​നോ അതിന്റെ ഗതി മാറ്റാ​നോ ഏതെങ്കി​ലും ലൗകി​ക​ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​യു​ടെ രാഷ്‌ട്രീ​യ​ല​ക്ഷ്യ​ങ്ങൾക്കാ​കി​ല്ലെ​ന്നും ഉള്ള സൂചന​യും യേശു​വി​ന്റെ വാക്കു​ക​ളി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്കാം.

യരുശ​ലേ​മി​നു പുറത്തു​വെച്ച്‌ . . . കൊല്ല​പ്പെ​ട​രു​ത​ല്ലോ: അഥവാ “യരുശ​ലേ​മി​നു പുറത്തു​വെച്ച്‌ . . . കൊല്ല​പ്പെ​ടുന്ന കാര്യം അചിന്ത​നീ​യ​മാണ്‌.” മിശിഹ യരുശ​ലേ​മിൽവെ​ച്ചാ​യി​രി​ക്കും മരിക്കുക എന്നു തെളി​ച്ചു​പ​റ​യുന്ന ബൈബിൾ പ്രവച​ന​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും ഇല്ലെങ്കി​ലും സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ ദാനി​യേൽ 9:24-26 അങ്ങനെ​യൊ​രു ആശയത്തി​ലേ​ക്കാ​ണു വിരൽ ചൂണ്ടു​ന്നത്‌. കൂടാതെ ജൂതന്മാർ ഒരു പ്രവാ​ച​കനെ, പ്രത്യേ​കിച്ച്‌ മിശി​ഹയെ, വധിക്കു​ന്നെ​ങ്കിൽ സ്വാഭാ​വി​ക​മാ​യും അത്‌ ആ നഗരത്തിൽവെച്ച്‌ ആയിരി​ക്കും. 71 അംഗങ്ങ​ളുള്ള പരമോ​ന്ന​ത​നീ​തി​പീ​ഠം, അഥവാ സൻഹെ​ദ്രിൻ കൂടി​യി​രു​ന്നത്‌ യരുശ​ലേ​മി​ലാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ കള്ളപ്ര​വാ​ച​ക​നെന്ന ആരോ​പണം നേരി​ടുന്ന ഒരാളെ അവി​ടെ​വെ​ച്ചാ​യി​രി​ക്കും വിചാരണ ചെയ്യുക. ഇനി, ദൈവ​ത്തി​നു പതിവാ​യി ബലികൾ അർപ്പി​ച്ചി​രു​ന്ന​തും പെസഹാ​ക്കു​ഞ്ഞാ​ടി​നെ അറുത്തി​രു​ന്ന​തും യരുശ​ലേ​മിൽവെ​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു എന്ന വസ്‌തു​ത​യും യേശുവിന്റെ മനസ്സി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്കാം. ഒടുവിൽ എല്ലാം യേശു പറഞ്ഞതു​പോ​ലെ​തന്നെ സംഭവി​ച്ചു. യേശു​വി​നെ യരുശ​ലേ​മി​ലെ സൻഹെ​ദ്രി​നു മുന്നിൽ ഹാജരാ​ക്കി മരണശി​ക്ഷ​യ്‌ക്കു വിധിച്ചു. യേശു ‘പെസഹാ​ക്കു​ഞ്ഞാ​ടാ​യി’ മരിച്ച​തും യരുശ​ലേ​മിൽവെച്ച്‌, അതിന്റെ നഗരമ​തി​ലു​ക​ളിൽനിന്ന്‌ അധികം അകലെ​യ​ല്ലാത്ത ഒരു സ്ഥലത്തു​വെച്ച്‌, ആയിരു​ന്നു.​—1കൊ 5:7.

യരുശ​ലേമേ, യരുശ​ലേമേ: തന്റെ ഭൗമി​ക​ശു​ശ്രൂ​ഷ​യു​ടെ അവസാ​നത്തെ ആഴ്‌ച, നീസാൻ 11-ാം തീയതി യരുശ​ലേ​മിൽവെച്ച്‌ യേശു സമാന​മായ ഒരു പ്രസ്‌താ​വന നടത്തി​യ​താ​യി മത്ത 23:37-ൽ കാണാം. എന്നാൽ മുമ്പ്‌, മറ്റൊരു സന്ദർഭ​ത്തിൽ പെരി​യ​യിൽവെച്ച്‌ യേശു പറഞ്ഞ വാക്കു​ക​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചാണ്‌ ഇവിടെ പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.​—അനു. എ7 കാണുക.

ഭവനം: അതായത്‌, ദേവാ​ലയം.

യഹോ​വ​യു​ടെ: ഇതു സങ്ക 118:26-ൽനിന്നുള്ള ഉദ്ധരണി​യാണ്‌. അതിന്റെ മൂല എബ്രാ​യ​പാ​ഠ​ത്തിൽ ദൈവത്തിന്റെ പേരിനെ പ്രതി​നി​ധാ​നം ചെയ്യുന്ന നാല്‌ എബ്രാ​യ​വ്യ​ഞ്‌ജ​നാ​ക്ഷ​രങ്ങൾ (അതിന്റെ ലിപ്യ​ന്ത​രണം യ്‌ഹ്‌വ്‌ഹ്‌ എന്നാണ്‌.) കാണാം.​—അനു. സി കാണുക.