L-​Assirja fl-​Istorja tal-​Bibbja

Dan hu t-​tieni artiklu minn sensiela taʼ sebaʼ artikli wara xulxin fil-​ħarġa taʼ “Stenbaħ!” li jiddiskutu s-​sebaʼ qawwiet dinjin fl-​istorja tal-​Bibbja. L-​objettiv hu biex jintwera li l-​Bibbja hi taʼ min jafdaha u hi ispirata minn Alla u li l-​messaġġ tagħha hu wieħed taʼ tama, tama li se tintemm it-​tbatija kaġunata mill-​ħakma ħarxa taʼ bniedem fuq ieħor.

IN-​NIES tal-​Lvant Nofsani tal-​qedem għandhom mnejn kienu jitkexkxu meta sempliċement kienet tissemma l-​Assirja. Skont il-​ktieb Bibliku taʼ Ġona, meta dan il-​profeta ngħata inkarigu mingħand Alla biex jipprietka messaġġ taʼ ġudizzju fil-​belt kapitali tal-​Assirja, Ninwe, hu ħarab fid-​direzzjoni opposta! (Ġona 1:1-​3) Forsi għamel hekk minħabba r-​reputazzjoni tal-​Assirja li kienet tqanqal il-​biżaʼ.

Storja taʼ Min Jafdaha

Naħum, wieħed mill-​profeti tal-​Bibbja, iddeskriva lil Ninwe bħala “l-​bejta taʼ l-​iljuni” u “l-​belt li xxerred id-​demm.” Hu żied jgħid: “Il-​priża ma taqtaʼ qatt! Hemm il-​ħoss tal-​frosta u l-​ħoss tat-​tkarwit tar-​roti, u ż-​żiemel ilebbet u l-​karru jaqbeż. Ir-​rikkieb fuq iż-​żiemel, u l-​fjamma tas-​sejf, u d-​dija tal-​lanza, u l-​kotra tal-​maqtulin, u l-​gozz kbir taʼ katavri; u l-​iġsma mejtin ma jispiċċaw qatt.  Jibqgħu jitfixklu fl-​iġsma mejtin tagħhom.” (Naħum 2:11; 3:1-​3) Tikkonferma l-​istorja sekulari d-​deskrizzjoni Biblika tal-​Assirja tal-​qedem?

Il-​ktieb Light From the Ancient Past isejjaħ lill-​Assirja “l-​magna kiefra tal-​ġlied li l-​biżaʼ pjanat tagħha kien it-​terrur tal-​għedewwa tagħha.” Dan li ġej hu l-​mod kif wieħed sultan tal-​Assirja, Asurnasirpal II, ftaħar bil-​mod kif ittratta lil dawk li opponewh:

“Jien bnejt pilastru faċċata taʼ bieb il-​belt tiegħu, u slaħt lill-​irġiel ewlenin kollha li kienu rvellaw, u ksejt il-​pilastru bil-​ġilda tagħhom; bnejt ħajt madwar xi wħud u għalaqthom ġewwa l-​pilastru, lil xi wħud sammarthom fuq zkuk fuq il-​pilastru, . . . u qaċċatt id-​driegħ u r-​riġlejn tal-​uffiċjali, tal-​uffiċjali rjali li kienu rribellaw. . . . Lil ħafna lsiera minn fosthom ħraqthom bin-​nar, u lil ħafna ħadthom bħala lsiera ħajjin.” Meta xi arkeoloġi skavaw xi palazzi rjali tal-​Assirja, huma sabu ħitan imżejnin bi tpinġijiet taʼ kif kienu jittrattaw lill-​ilsiera b’mod orribbli.

Fis-​sena 740 Q.E.K., l-​Assirja għelbet lis-​Samarija, il-​belt kapitali tas-​saltna taʼ Iżrael fit-​Tramuntana, u ħadet lin-​nies tagħha fl-​eżilju. Tmien snin wara, l-​Assirja invadiet lil Ġuda. a (2 Slaten 18:13) Is-​sultan Assirjan Sennakerib insista li s-​sultan taʼ Ġuda, Ħeżekija, iħallas 30 talent tad-​deheb u 300 talent tal-​fidda. Ir-​rakkont tal-​Bibbja jgħid li dan il-​ħlas sar. Minkejja dan, Sennakerib insista li anki Ġerusalemm, il-​belt kapitali taʼ Ġuda, għandha ċċedi u tiġi taħt idejh mingħajr kundizzjoni.—2 Slaten 18:9-​17, 28-​31.

F’Ninwe, xi arkeoloġi sabu rakkont tal-​istess ġrajjiet fl-​annali taʼ Sennakerib. Fit-​test, li hu mnaqqax fuq priżma tal-​fuħħar b’sitt iġnub, is-​sultan Assirjan ftaħar: “Inkwantu għal Ħeżekija, il-​Lhudi, hu ma ssottomettiex ruħu għall-​madmad tiegħi, u jien assedjajt 46 mill-​bliet b’saħħithom tiegħu, lil fortizzi mdawrin b’ċint, u lil numru bla għadd taʼ rħula żgħar fil-​viċinanza tagħhom, u għelibthom . . . Lilu stess [lil Ħeżekija] għamiltu priġunier f’Ġerusalemm, ir-​residenza rjali tiegħu, bħal għasfur ġo gaġġa.” Sennakerib imbagħad isostni li Ħeżekija bagħatlu “30 talent tad-​deheb, 800 talent tal-​fidda, ħaġar prezzjuż, . . . (u) kull xorta taʼ teżori prezzjużi,” u b’hekk kabbar l-​għadd taʼ talenti tal-​fidda li fil-​fatt irċieva.

Però, innota li Sennakerib ma sostniex li għeleb lil Ġerusalemm. Infatti, ma jgħid xejn dwar it-​telfa kbira li l-​armata tiegħu sofriet permezz taʼ intervent divin. Skont il-​Bibbja, l-​anġlu t’Alla qatel 185,000 suldat Assirjan f’lejl wieħed. (2 Slaten 19:35, 36) L-​istudjuż Jack Finegan jgħid: “Madankollu, meta tqis kemm l-​iskrizzjonijiet tas-​slaten Assirjani huma mimlijin ftaħir, ma tantx tistaʼ tistenna li Sennakerib kien se jniżżel bil-​miktub telfa bħal din.”

Profeziji taʼ Min Jafdahom

Madwar mitt sena qabel il-​waqgħa tal-​Imperu Assirjan, Isaija ddikjara li Alla  Ġeħova kien se jitlob kont minn dawn il-​konkwistaturi kburin għall-​insolenza tagħhom lejn il-​poplu tiegħu. “Jien se nitlob kont mis-​sultan taʼ l-​Assirja minħabba l-​qalb insolenti tiegħu u għajnejh l-​imkabbrin għax jaħseb li hu xi ħaġa,” qal Ġeħova. (Isaija 10:12) Iktar minn hekk, Naħum, il-​profeta t’Alla, bassar li l-​belt taʼ Ninwe kienet se tiġi misruqa, li l-​bibien tagħha kienu se jinfetħu għall-​għedewwa tagħha, u li l-​gwardji tagħha kienu se jaħarbu. (Naħum 2:8, 9; 3:7, 13, 17, 19) Sofonija, wieħed mill-​profeti tal-​Bibbja, kiteb li l-​belt kienet se ssir “ħerba.”—Sofonija 2:13-​15.

Dawn il-​profeziji taʼ qerda twettqu fis-​sena 632 Q.E.K. Dan kien meta l-​belt taʼ Ninwe waqgħet f’idejn il-​Babiloniżi u l-​Medin li għaqqdu l-​forzi tagħhom flimkien, u ġabu lill-​Imperu Assirjan fi tmiem bla ġieħ. Kronaka Babiloniża taʼ din il-​ġrajja tgħid li l-​konkwistaturi “ġarrew il-​priża enormi tal-​belt u tat-​tempju” u li lil Ninwe għamluha “ħerba sħiħa.” Illum, il-​ħerba li darba kienet Ninwe hi karatterizzata minn bosta fdalijiet fuq ix-​xatt tal-​Lvant tax-​Xmara Tigri, faċċata tal-​belt taʼ Mosul, fl-​Iraq.

Il-​qerda tal-​Assirja kkontribwiet ukoll għat-​twettiq taʼ saħansitra profezija oħra tal-​Bibbja. Qabel, fis-​sena 740 Q.E.K., l-​Assirja kienet ħadet fl-​eżilju lis-​saltna tal-​għaxar tribujiet. Madwar l-​istess żmien li l-​Assirja għamlet dan, Isaija, wieħed mill-​profeti t’Alla, bassar li Ġeħova kien se ‘jkisser lill-​Assirjani,’ ‘jisħaqhom,’ u jieħu lill-​Iżraelin lura f’pajjiżhom. Isaija kiteb: “Biex mill-​Assirja, . . . jikseb lill-​fdal tal-​poplu tiegħu li jkun baqaʼ . . . , [u Alla] jiġborhom flimkien.” Dan hu eżattament dak li seħħ—madwar mitejn sena wara!—Isaija 11:11, 12; 14:25.

Wegħda li Tistaʼ Tafdaha

Ħafna qabel ma waqgħet il-​belt taʼ Ninwe, waqt li s-​slaten tagħha kienu għadhom ikexkxu lill-​għedewwa tagħhom, Isaija bassar il-​miġja taʼ ħakkiem differenti għall-​aħħar. Hu kiteb: “Twildilna tifel, ngħatalna iben; u l-​ħakma taʼ prinċep se tkun fuq spalltu. U ismu jissejjaħ . . . Prinċep tal-​Paċi. Għall-​kobor tal-​ħakma tiegħu bħala prinċep u għall-​paċi ma jkun hemm ebda tmiem, fuq it-​tron taʼ David u fuq saltnatu sabiex jistabbiliha fis-​sod u jsaħħaħha permezz tal-​ġustizzja u s-​sewwa, minn issa ’l quddiem u għal dejjem. L-​istess żelu taʼ Ġeħova taʼ l-​armati se jagħmel dan.”—Isaija 9:6, 7.

Ġesù Kristu, il-​“Prinċep tal-​Paċi,” se jaħkem fuq l-​art kollha. Salm 72:7, 8 jgħid: “Fi żmienu l-​ġust jinbet, u jkun hemm sliem kotran sa ma jintemm il-​qamar. Ikollu sudditi minn baħar sa baħar u mix-​Xmara [Ewfrat] sa truf l-​art.”

Permezz taʼ dan il-​“Prinċep tal-​Paċi” setgħan, Alla Ġeħova se jwettaq il-​wegħda li nsibu f’Salm 46:8, 9: “Ejjew, araw l-​attivitajiet taʼ Ġeħova, kif għamel affarijiet taʼ l-​istagħġib fuq l-​art. Qed iwaqqaf il-​gwerer sa tarf l-​art. Il-​qaws jaqsmu fi tnejn u l-​lanza jkissirha biċċiet; il-​karrijiet jaħraqhom fin-​nar.”

Bħala introduzzjoni għat-​twettiq taʼ din il-​profezija tal-​Bibbja, ix-​Xhieda taʼ Ġeħova qed iwettqu programm t’edukazzjoni mill-​Bibbja li jgħallem lin-​nies it-​triqat tal-​paċi, bħalma għamel Ġesù. Tabilħaqq, huwa Alla, mhux il-​bniedem, li se jwettaq il-​profezija tal-​Bibbja dokumentata f’Isaija 2:4: “Ikollhom jaħdmu sjufhom f’sikek tal-​moħriet u l-​lanez tagħhom fi skieken taż-​żabra. Ġens ma jerfax sejf kontra ġens, u ma jitħarrġux iktar għall-​gwerra.” B’kuntrast, illum, id-​dinja u l-​ħakkiema tagħha jonfqu triljuni taʼ ewro kull sena f’affarijiet li għandhom x’jaqsmu mal-​militar!

Storja u profeziji eżatti juru b’mod ċar li l-​Bibbja hi unika, u dawn juru lil dawk li sinċerament qed ifittxu l-​verità li hi tabilħaqq ktieb li jistħoqqlu nafdawh. Fl-​artiklu li jmiss f’din is-​sensiela se nikkunsidraw lil Babilonja tal-​qedem, il-​belt kapitali tat-​tielet imperu kbir tal-​istorja Biblika.

[Nota taʼ taħt]

[Mappa f’paġna 26]

(Għall-formazzjoni sħiħa tat-test, ara pubblikazzjoni)

L-​IMPERU ASSIRJAN

MEDJA

ASSIRJA

Khorsabad

Ninwe

Kalaħ

Assur

Babilonja

Tigri

Ewfrat

Il-​Baħar Mediterran (Il-​Baħar il-​Kbir)

Samarija

Ġerusalemm

EĠITTU

[Stampa f’paġna 26]

Barrin enormi b’ras taʼ bniedem u bil-​ġwienaħ kienu jgħassu l-​palazzi tas-​slaten Assirjani

[Stampa f’paġna 27]

Priżma li fiha l-​ftaħir taʼ Sennakerib dwar l-​invażjoni tiegħu taʼ Ġuda

[Stampa f’paġna 26, 27]

Skultura mnaqqxa fuq il-​ġebel li turi priġunieri jiġu misluħin ħajjin

[Sors tal-Istampa f’paġna 27]

Paġna 26, fuq, linja kronoloġika: Skultura Eġizzjana fuq ħajt u bust taʼ Neruni: Photograph taken by courtesy of the British Museum; Skultura Persjana fuq ħajt: Musée du Louvre, Paris; isfel, barri bil-​ġwienaħ u paġna 27, iż-​żewġ stampi: Photograph taken by courtesy of the British Museum