1. ¿Tlake panok pampa José iikniuaj tekokolijkej?

MASKE Jacob tlauel kinikneliyaya nochi ikoneuaj, ya kinextiyaya nelnelia tlauel kiikneliyaya José, katli kipixtoya 17 xiuitl. ¿Tlake kichijkej iikniuaj kema kiitakej nopa? Kikokolijkej José uan yeka teipa tlauel kikualankaitakej. Maske José amo tleno kinchiuilijtoya, iikniuaj kinamakakej kej se tlatekipanojketl uan kiiljuijkej inintata se tlapiali kimiktijtoya ikone, katli eliyaya kejuak iixteyol. Pampa tekokolijkej, ininchampoyouaj ayokmo kipixkej tlaseuilistli uan nelia tlauel kiyolkokojkej inintata (Gén. 37:3, 4, 27-34).

2. Kej kiijtoua Gálatas 5:19-21, ¿kenke tlauel amo kuali titekokolisej?

² Biblia kiijtoua kema se akajya tekokolia * nojkia kichiua se tlen nopa “fiero tlamantli [...] tlen kineki [i]tlakayo”, uan ni tlajtlakoli uelis kichiuas amo ma itsto kema tekichijtos toTeotsij iTlanauatijkayo (xijpoua Gálatas 5:19-21). Kema se akajya tekokolia, teipa tekualankaita, tlateuia uan mosisinia. Ni eyi tlamantli peua pampa tekokolia.

3. ¿Tlake moixtomas ipan ni tlamachtili?

³ Tlen kichijkej José iikniuaj kinextia kenijkatsa kema se akajya tekokolia, kichiua ininchampoyouaj ayokmo kuali ma itstokaj uan ayokmo ma kipiakaj tlaseuilistli. Maske tojuantij amo kema tijchiuaskiaj kej José iikniuaj, moneki tikilnamikisej tojuantij titlajtlakolejkej uan toyolo uelis techkajkayauas (Jer. 17:9). Yeka, uelis kemantika achi titekokoliaj.  Ma tikitakaj kenijkatsa uelis timotlalnamiktisej ika tlen kinpanok se keskij maseualmej, uan nojkia ma tikitakaj tlake tlamantli ueliskia kichiuas ma titekokolikaj. Teipa tikitasej tlake techpaleuis amo ma titekokolikaj uan kenijkatsa uelis titlapaleuisej ma onka tlaseuilistli.

4. ¿Kenke filisteaeuanij kikokolijkej Isaac?

⁴ Kema se akajya tlatominpia. Isaac tlauel tlatominpiayaya, uan yeka nopa filisteaeuanij kikokoliyayaj (Gén. 26:12-14). Pampa tlauel kikokoliyayaj, pejkej kitlalpachouaj nopa ameli kampa Isaac kikixtiyaya atl tlen ika kinamakayaya itlapialjuaj (Gén. 26:15, 16, 27). Miakej maseualmej nojkia kichiuaj kej filisteaeuanij uan kinkokoliaj maseualmej katli tlapijpiaj. Amo san kiixtokaj tlen inijuantij kipiaj, nojkia kinekij ayokmo ma tlapijpiakaj.

5. ¿Kenke tlayakananij kikokolijkej Jesús?

⁵ Kema se akajya tlauel kipatiitaj. Judíos inintlayakankauaj kikokolijkej Jesús pampa maseualmej tlauel kipatiitayayaj (Mat. 7:28, 29). Maske toTeotsij kiualtitlantoya Jesús uan tlamachtiyaya tlen melauak, nopa tlayakananij kiistlakauijkej Jesús pampa amo kinekiyayaj kuali ma kiitakaj (Mar. 15:10; Juan 11:47, 48; 12:12, 13, 19). ¿Tlake techmachtia? Moneki tijchiuasej kampeka amo tijkokolisej se akajya katli tlauel kipatiitaj ipan tlanechikoli pampa kinextia kuajkuali tlamantli. Kualtiaskia tijchiuasej kampeka nojkia tijnextisej nopa kuajkuali tlamantli (1 Cor. 11:1; 3 Juan 11).

6. ¿Kenijkatsa Diótrefes kinextik tekokoliyaya?

⁶ Kema se akajya kitekimakaj ipan tlanechikoli. Ipan achtoui siglo, Diótrefes kinkokoliyaya katli kiyakanayayaj toTeotsij itlanechikol. Ya ‘kipaktiyaya tlayakanas’, yeka pejki kiniljuia toikniuaj tlamantli tlen amo melauak pampa kinekiyaya kiistlakauis apóstol Juan uan sekinok tlayakananij (3 Juan 9, 10). Maske uelis amo tijchiuasej kej Diótrefes, uelis kena peuas tijkokolisej se toikni katli kiselik se tekitl tlen tojuantij tijnekiyayaj. Uan nojua tlauel tijkokolisej tlaj timoiljuiaj san tojuantij uelis kuali tijchiuasej nopa tekitl.

7. ¿Tlake pano kema titekokoliaj?

⁷ Kema se kuamekatl yoli kampa tijtoktokej se xochitl, peua moskaltia uan kiuijkoma, uan teipa kiuatsa. Nojkia kiampa pano kema titekokoliaj. Uan nojua tlauel moskaltia kema tijtlasomatij se tlenijki, kema timoueyimatij uan kema timoiljuiaj san ipan tlen tojuantij tijnekij. Kema titekokoliaj ayokmo ueli tijnextiaj kuajkuali tlamantli, kej tlaiknelili. Nojkia amo titetlasojtlaj uan amo titechiuiliaj tlen kuali. Yeka, kema ipan toyolo peuas titekokolisej, moneki nimantsi kejuak tijuiuitlasej sanse kej tijchiuaskiaj ika nopa kuamekatl. ¿Tlake techpaleuis amo ma titekokolikaj?

8. ¿Tlake techpaleuis amo titekokolisej?

⁸ Uelis ayokmo titekokolisej tlaj timoechkapantlalisej uan tlaj tijpatiitasej uan tiyolpakisej san ika tlen tijpiaj. Kiampa ipan toyolo amo peuas titekokolisej. Tlaj timoechkapantlaliaj uajka amo timoiljuisej tlauel topati yon timoiljuisej tojuantij kena kinamiki tijpiasej se keski tlamantli uan sekinok amo (Gál. 6:3, 4). Katli yolpaki san ika tlen kipia amo kitlachilia iteki ika tlen kichiuaj sekinok (1 Tim. 6:7, 8). Katli moechkapantlalia uan kipatiita tlen kipia, yolpaki kema seyok kiselia se tlenijki.

9. Kej kiijtoua Gálatas 5:16 uan Filipenses 2:3, 4, ¿kenijkatsa techpaleuis toTeotsij itonal?

⁹ Moneki tijpiasej toTeotsij itonal, nopa techpaleuis amo ma titekokolikaj uan uelis tijnextisej timoechkapantlaliaj uan tijpatiitaj  tlen tijpiaj (xijpoua Gálatas 5:16; Filipenses 2:3, 4). ToTeotsij itonal techpaleuia ma tikitakaj tlake timoiljuiaj uan kenke tijnekij tijchiuasej o tijpiasej se tlenijki. Tlaj timoiljuiaj uan tijyolmatij tlen amo kuali, Jehová uelis techpaleuis ma tijpatlakaj ika tlen kena techpaleuis (Sal. 26:2; 51:10). Ma tikitakaj tlen kinpanok Moisés uan apóstol Pablo, katli kichijkej kampeka amo tekokolisej.

10. ¿Tlake tlamantli kinextik Moisés amo tekokoliyaya? (Xikita tlaixkopinkayotl ipan ipantsajka).

¹⁰ Maske Moisés kimakatoyaj miak tlanauatili ipan toTeotsij ialtepe, amo kema moiljuik san ya kinamikiyaya kipias nopa tekitl. Se tonali, Jehová kikuilik se kentsi itonal tlen kimakatoya uan kinmakak sekinok ueuejtlakamej katli itstoyaj nechka nopa yoyonkali kampa tlaueyichiuayayaj. Teipa, Moisés kimatki omej ueuejtlakamej katli amo yajtoyaj kampa kiniljuijkej nojkia kiselijkej toTeotsij itonal uan kamanaltiyayaj kej tlajtolpanextianij. ¿Tlake kichijki Moisés kema Josué kiiljuik ma kintlakaualti? Amo kinkokolik nopa tlakamej katli Jehová kintekimakak, ya yolpajki pampa nojkia pejkej tlajtolpanextiaj (Núm. 11:24-29). ¿Tlake techmachtia tlen Moisés kichijki?

11. ¿Kenijkatsa ueuejtlakamej uelis kichiuasej kej Moisés?

¹¹ Ma timoiljuikaj ipan se ueuejtlakatl katli tlauel kipatiita kichiuas se tekitl ipan tlanechikoli, kej kiyakanas tlamachtili ika pilamochtsi Tlen Tematiltia. ¿Tlake kichiuaskia tlaj kiiljuiskiaj ma kinextili seyok toikni kenijkatsa kiyakanas nopa tlamachtili, pampa teipa yaya kiyakanas? Tlaj moechkapantlalia kej Moisés, amo moiljuis kitekikixtilisej. Ika miak pakilistli kichiuas tlen kiiljuiaj.

12. ¿Kenijkatsa miakej toikniuaj kinextiaj moechkapantlaliaj uan yolpakij ika nopa tekitl tlen nama kipiaj?

¹² Ma tikitakaj nama tlake panotok ika toikniuaj katli ya uejueyij. Tlauel miak xiuitl, inijuantij elij katli kinyakanaj sekinok ueuejtlakamej. Uan kema kipiaj 80 xiuitl, kikauaj nopa tekitl ika pakili. Uan katli kipaxalouaj tlanechikoli kinextiaj moechkapantlaliaj kema kikauaj ininteki kema kiaxitiaj 70 xiuitl uan kiseliaj ika pakili seyok tekitl. Nojkia, ipan se keski xiuitl tlen panotok, miakej toikniuaj ayokmo tlatekipanouaj Betel pampa kinmakakej seyok tekitl. Nochi inijuantij, tlakamej uan siuamej, amo kinkokoliaj katli nama kichiuaj nopa tekitl tlen inijuantij kichiuayayaj.

13. ¿Kenke Pablo ueltoskia kinkokolis nopa 12 apóstoles?

¹³ Nojkia tijyekouaj miak tlamantli tlen apóstol Pablo, katli moechkapantlaliyaya uan yolpakiyaya ika nopa tekitl tlen kichiuayaya. Amo kema kikajki ipan iyolo ma peua tekokoli. Maske kichijki kampeka kuali tlatekipanos, ya kinextik moechkapantlaliyaya kema kiijtok: “Na [...] tlen más pilsiltsi tlen nochi itlayolmelajkauaj [o apóstoles] uan axkinamiki para nechtokaxtisej niitlayolmelajka toTeko” (1 Cor. 15:9, 10). Nopa 12 apóstoles nentinenkej iuaya Jesús kema nojua itstoya ipan Tlaltipaktli, uan Pablo mochijki Cristo itokilijka kema Jesús ya moyolkuitoya. Maske teipa kitekimakakej kej apóstol katli tlajtolmoyauaskia ipan sekinok altepemej, ya amo kema elki tlen nopa 12 apóstoles (Rom. 11:13; Hech. 1: 21-26). Pablo yolpakiyaya ika nopa tekitl tlen kimakatoyaj uan amo kema kinkokolik nopa 12 tlakamej katli kuali mouikakej iuaya Jesús.

14. ¿Tlake tijchiuasej tlaj timoechkapantlaliaj uan tiyolpakij ika tlen tijpiaj?

¹⁴ Tlaj timoechkapantlaliaj uan tiyolpakij ika nopa tekitl tlen tijpiaj, tielisej kej Pablo uan tikintlepanitasej toikniuaj katli Jehová kinmakatok tlanauatili (Hech. 21:20-26). Ya kintlalijtok ueuejtlakamej ma kiyakanakaj tlanechikoli. Uan maske tlajtlakolejkej,  Jehová kinita kej “regalos” tlen ya techmakatok (Efes. 4:8, 11). Kema tikintlepanitaj uan tijchiuaj tlen technauatiaj, tijnextiaj timoechkapantlaliaj uan tielij Jehová iuampoyouaj, kiampa tiitstokej ika tlaseuilistli ininuaya toikniuaj.

15. ¿Tlake moneki tijchiuasej uan kiampa amo titekokolisej?

¹⁵ Amo onkas tlaseuilistli tlaj se akajya tekokolis. Yeka, moneki tijkixtisej tlen toyolo nopa tlamantli tlen amo kuali uan amo tijchiuasej sekinok nojkia ma tekokolikaj. Tlaj tijchiuasej ni ome tlamantli, uajka tijnextisej tijneltokaj tlen Jehová technauatia, pampa tijchiuasej “nochi tlen moneki para tiitstosej ika yejyektsi ika sekinok” uan timopaleuisej “ma tiitstokaj más titemachmej ipan toTeko” (Rom. 14:19). ¿Kenijkatsa uelis tikinpaleuisej sekinok amo ma tekokolikaj, uan kenijkatsa titlapaleuisej ma onka tlaseuilistli?

16. ¿Kenijkatsa uelis tikinpaleuisej sekinok amo ma tekokolikaj?

¹⁶ Tlen tijchiuaj uan tlen timoiljuiaj uelis kinyololinis sekinok nojkia kiampa ma kichiuakaj o ma moiljuikaj. Katli amo kitekipanouaj toTeotsij kinekij “ma timoueyimatikaj ika tlen tijpiaj” (1 Juan 2:16). Ni tlamantli kichiua miakej ma tekokolikaj. ¿Kenijkatsa uelis tikinpaleuisej sekinok amo ma tekokolikaj? Amo ma tikijtojtinemikaj tlake tlamantli tijpiaj o tlake tijkouasej. Nojkia, moneki timoechkapantlalisej uan amo tikijtojtinemisej  tlake tekitl tijselijtokej ipan tlanechikoli. Tlaj tikijtojtinemij tlen tijpiaj uan tlen tijchiuaj, kichiuas sekinok ma tekokolikaj. Uan kema tikitaj kenijkatsa sekinok kuali kichiuaj se tlenijki uan tikinpatiitaj, uajka tikinpaleuiaj kuali ma kiyolmatikaj, ma onka tlaseuilistli uan ma itstokaj sansejko ipan tlanechikoli.

17. ¿Tlake uelkej kichijkej José ininikniuaj, uan kenke?

¹⁷ Tlaj titekokoliaj, kena uelis timoyolpatlasej. Sampa ma tikitakaj tlen panok ika José iikniuaj. Kema panotoya se keski xiuitl, sampa mopantijkej iuaya José ipan Egipto. Ya amo nima kiniljuik ajkia eliyaya pampa kinejki kiitas tlaj iikniuaj moyolpatlatoyaj. Maske tlanauatik ma kintlamakakaj nochi iikniuaj, tlanauatik san Benjamín, katli eliyaya teipaejketl, ma kimakakaj miak tlakualistli (Gén. 43:33, 34). Iikniuaj amo kikokolijkej Benjamín yon se kentsi, inijuantij kinextijkej kintekipachouayaya Benjamín uan inintata Jacob (Gén. 44:30-34). José iikniuaj ayokmo tekokolijkej, uan yeka teipa ininchampoyouaj sampa itstoyaj ika tlaseuilistli (Gén. 45:4, 15). Yeka, tlaj tijchiuasej kampeka ayokmo titekokolisej yon se kentsi ipan toyolo, titlapaleuisej ma onka tlaseuilistli ipan tochaj uan ipan tlanechikoli.

18. Kej kiijtoua Santiago 3:17, 18, ¿tlake panos tlaj titlapaleuiaj ma onka tlaseuilistli?

¹⁸ Jehová amo kineki ma titekokolikaj yon se kentsi; ya kineki ma titlapaleuikaj ma onka tlaseuilistli. Yeka, moneki tijchiuasej se ueyi kampeka, pampa kej tikitstokej ipan ni tlamachtili, nochi titekokoliaj (Sant. 4:5). Nojkia, tiitstokej kampa nochi maseualmej tlauel tekokoliaj. Maske inijuantij kiampa kichiuaj, tojuantij amo titekokolisej yon se kentsi tlaj timoechkapantlalisej uan titetlaskamatisej, uan nojkia tlaj tiyolpakisej san ika tlen tijpiaj o tijchiuaj. Kiampa titlapaleuisej ma onka tlaseuilistli uan nochi ma kinextikaj kuajkuali tlamantli kej tijyekojtokej ipan ni tlamachtili (xijpoua Santiago 3:17, 18).