IPAN 1970, ipan Ein Gedi (Israel), tlen mokaua ika occidente nechka mar Muerto, se keskij arqueólogos kipantijkej se amatlajkuiloli katli tlatlatoya. Kipantijkej kema tlaxauayayaj ipan se sinagoga tlen tlatlak kema ipan nopa pilaltepetsi nochi tlami tlatlak, uelis ipan siglo chikuasej, kema ya ualajtoya Jesús. Tlamitlatlatoya nopa amatlajkuiloli tlen eltoya mimiltik, yeka amo ueliyayaj kipouaj, uan papayakayaya kema kinekiyayaj kiixmelauasej. Uajka, ¿kenijkatsa uelki “kiixmelajkej” nopa amatlajkuiloli uan kiampa kipojkej tlen nopaya ijkuilijtoya? Kitekiuijkej se tlamantli tlen kinextia tlaixkopinkayomej ipan computadora uan kiampa kiitakej nochi tlen ijkuilijtoya iijtiko nopa amatlajkuiloli mimiltik.

Tlen ixneski ipan tlaixkopinkayomej kinextik eliyaya se keski versículos tlen ika peua pilamochtsi Levítico. Uan nojkia nesi Tetragrámaton, nopa naui letras tlen ika moijkuiloua toTeotsij itoka ipan hebreo. Katli kipantijkej moiljuiaj uelis moijkuilok ipan xiuitl 50 o uelis achtoui tlen xiuitl 400, kema ya ualajtoya Jesús. Yeka, ni amatlajkuiloli ipan hebreo nojkia tlauel ya uejkaj moijkuilok, teipa tlen nopa Amatlajkuiloli tlen kipantijkej ipan mar Muerto ipan Qumrán. Gil Zohar kiijkuilok ipan periódico The Jerusalem Post: “Kema ayamo ‘kiixmelauayayaj’ nopa amatlajkuiloli tlen kipantijkej ipan Ein Gedi, tlen kipia se kentsi tlen pilamochtsi Levítico, tijmatiyayaj nopa Amatlajkuiloli tlen kipantijkej ipan mar Muerto (kipia 2,000 xiuitl ika moijkuilok, kema nechka kisenkauaskiaj teokali) moitayaya se 1,000 xiuitl ika nopa Amatlajkuiloli tlen kiijkuilok Alepo (moijkuilok ipan siglo matlaktli)”. Ixtlamatinij kiijtouaj ni amatlajkuiloli tlen “kiixmelajkej” kinextia tlen kiijtoua nopa amatlajkuiloli Torá “amo mopatlatok maske panotok tlauel miak xiuitl uan maske mokuapolojkej katli kiixkopinkej”.