Blessing * kiluijkaj ke ijkuak ajsiskia ompa Europa tekitiskia kampa kitekij tsonti. Sayoj ke majtakti tonalmej satepan ke miakpa kitelmaakej uan kiluijkej ke kinchiuiliskiaj teisa ichankauan, kichikaujkauijkej maj tekiti kemej siuaauilnenkej.

Itech se youal monekia kitanis kemej 200 uan 300 euros uan ika kiixtauas 40,000 euros * tein kitauikiliaya siuat akin kinixyekanaya siuamej akin tekitiaj kemej siuaauilneminij. Blessing kijtoua: “Miakpa niknemilij nicholos, sayoj ke nimouia maj teisa kinchiuilianij nochankauan. Amo nikmatia toni nikchiuas”. Tein kipanok Blessing no kinpanoua kemej naui millones noyampa taltikpak akin kinchikaujkauiaj maj auilnemikan.

Kemej naui mil xiujmej achto, seki takamej kinamakakej kemej takeual ininikniuj, akin katka semi telpochok. Nejin telpoch, akin motokaytiaya José, mochiuak inintakeual se kalyetouanij ueyichiuanimej ompa Egipto. Sayoj ke amo kipanok kemej Blessing, yekinika iteko José amo kitajyouiltij. Sayoj ke ijkuak José kiixtopeuak isiuauj iteko akin kinekia iuan auilnemis, siuat kiteluilij ke kitemoj ika mauiltis. Yejua ika José kitsakkej uan kiilpijkej ika tepos (Génesis 39:1-20; Salmo 105:17, 18).

José katka se takeual akin kitajyouiltijkej ne uejkauj uan Blessing itech nejin tonalmej. Sayoj ke omen kinpanok se taman tein ipa mochiujtiualani; kinnamakaskej taltikpakneminij kemej yeskia se taman tein ika kitemouaj sayoj motomintiskej.

Neteuilismej tapaleuiayaj maj altepemej moaxkatilikan takeualmej. Moijtoua ke ijkuak tateuitoj ompa Canaán, faraón Tutmosis III akin tekiuajtia Egipto, kinuikak 90,000 kemej takeualmej, akin kinchikaujkauijkej maj kichijchiuakan templos, maj kiojtikan at uan maj tekitikan itech minas.

 Keman romanos taixyekantoyaj, tel miakej kinuikayaj kemej takeualmej ijkuak kichiuayaj neteuilismej uan kemansa nejon kichiuaya maj onka neteuilis. Moixejekoua ke itech yekinika siglo, kemej tajko xolal ompa Roma katkaj takeualmej. Miakej takeualmej egipcios uan romanos kinteltekitiltijkej. Yejua ika se takeual akin kiteltekitiltiayaj itech minas ompa Roma sayoj nemia kemej 30 xiujmej.

Ijkon kemej panokej tonalmej, amo moyektalij nejon kuejmol. Itech siglo dieciséis uan diecinueve, miakej kitaniaj miak tomin keman kinnamakayaj takeualmej ompa África uan América. UNESCO kitematiltij ke xa kemej 25 uan hasta 30 millones takamej, siuamej uan konemej kinkitskijkej uan kinnamakakej. Kiixejekouaj ke miak miles momikilijkej keman kipanauijkej ueyiat Atlántico. Olaudah Equiano, se takeual akin momakixtij, kijtoj: “Senkis amo se kixikouaya se kiitas keniuj siuamej tayokolchokayaj uan keniuj tsajtsiaj akin momikilijtoyajya”.

Tetayokoltij tikijtoskej ke amo sayoj ne uejkauj kinteltekitiltiayaj takeualmej. Itech oficinas kampa kiitaj maj mopoujkaitakan takeualmej noyampa taltikpak, kitematiltij ke itech totonaluan kemej 21 millones kinchikaujkauiaj maj tekitikan uan semi tepitsin kintaxtauiaj oso nion teyi. Axkan nejon takeualmej kintekitiltiaj itech minas, kampa tajtsomaj, kampa kichijchiuaj ladrillos, kampa auilnemij uan ininkalijtik oksekin. Maski tekiuanij kitatsakuiltiaj nejon taman, moita ke okachi miakej kinchikaujkauiaj maj ijkon tekitikan.

Kemej miakej takeualmej amo kixikouayajok tein kinchiuiliayaj kitemojkej mopaleuiskej. Itech yekinika siglo achto itech totonaluan, se tateuijkej tein motokaytiaya Espartaco kinixyekanak kemej cien mil takeualmej keman kiixnamikkej Roma, sayoj ke amo tatankej. Itech siglo dieciocho, takeualmej akin nemiaj ompa La Española peuak kinixnamikij inintekouan. Kemej kinteltajyouiltijkej keman kitokayaj ouat, kichiuak maj onka se neteuilis itech altepet tein uejkauak trece xiujmej uan tapaleuij maj Haití iselti moixyekana itech xiuit 1804.

Tel miakej kimatij keman israelitas kinmakixtijkej ompa Egipto kampa kinteltekitiltiayaj. Eyi millones, nochi se altepet kinmakixtijkej ompa Egipto kampa kinteltajyouiltiayaj. Tein melauj, monekia maj aksa kinmakixtiani porin Biblia kijtoua ke egipcios kinchikaujkauiayaj ika “miak taman tekit” uan katkaj “takeualmej” akin kintajyouiltiayaj (Éxodo 1:11-14). Se faraón hasta tanauatij maj kinmiktianij konemej  porin nejon kichiuaskia maj amo momiakilikanok israelitas (Éxodo 1:8-22).

Tein kinpanok israelitas semi taman porin yejua Dios akin kinmakixtij. Yejuatsin kiluij Moisés: “Kuali nikmati tekokojkayot tein kijyouijtokej. Uan nipantemoti nikinmakixtitiuj” (Éxodo 3:7, 8). Hasta axkan, judíos akin moajsij semanauak taltikpak xijxiujtika kichiuaj Pascua tein ika kielnamikij nejon nemakixtilis (Éxodo 12:14).

Biblia kijtoua: “Jiova toDios amo kipia nion tepitsin tein amo melauak”. Uan no, kiyekijtoua ke yejuatsin amo mopatani (2 Crónicas 19:7; Malaquías 3:6). Dios kiualtitanik Jesús ‘maj kinmatilti se nemakixtilis akin tsaktokej [...] uan maj kinmakixti akin tajyouijtokej’ (Lucas 4:18, TNM). Nejin amo kijtosneki ke Jesús ualaj nikan taltikpak kinmakixtiko akin kinteltekitiltiaj, ta ualaj techmakixtiko itech tajtakol uan mikilis. Jesús kijtoj: “Yek melau Tajtoltsin, yejua ne namechtojtomatiu” (Juan 8:32). Tamachtilis tein melauak tein ika tajtoj Jesús kisentoka temakixtia itech miak taman (xikonita recuadro “ Kiselij okse taman nemakixtilis”).

Sayoj ke, Dios kemaj kinpaleuij José uan Blessing maj momakixtianij maski taman kemej kichiuak. Itech amatajkuilol Génesis, capítulos 39 hasta 41 uelis tikonixtajtoltis tein kipanok José. Uan kemej tikitaskej, no semi se kimoujkaita kemej kimakixtijkej Blessing.

Satepan ke tekiuanij kikixtijkej itech se altepet tein poui Europa, Blessing yajki España. Ompa kinixmatik itaixpantijkauan Jiova uan peuak momachtia Biblia iniuan. Senkis kiixtalij kipatas inemilis, yejua ika kitemoj se tekit uan kiluij siuat akin kinixyekanaya siuamej akin tekitiaj kemej siuaauilneminij maj kitemoltiliani tein mejmetstika monekia kiixtauilis. Se tonal, nejon siuat kinotsak ika teléfono. Kiluij ke amo teyi kitauikiliayaok uan maj kitapojpoluiani. ¿Toni panoka? Yejua no peujka momachtia Biblia iniuan itaixpantijkauan Jiova. Blessing kijtoua: “Tamachtilis tein melauak mitsmakixtia kemej nion tiknemilia”.

Jiova tajyouiaya keman kiitaya keniuj egipcios kitajyouiltiayaj ixolal uan tikyekmatij ke no ijkon momachilia keman kiita teikamauiltilis tein axkan mochiua. Tein melauj, semi moneki maj mopata nochi, ta sayoj ijkon amo akin kiteltekitiltiskejok uan yejua nejon tein Dios motenkaua kichiuas. Biblia kijtoua ke onkas se “yankuik iluikak uan se yankuik taltikpak tein tikchiaj ijkon kemej motenkauak, uan inintech sayoj onkas tein melauak” (2 Pedro 3:13, TNM).