1, 2. 1) ¿Toni tein amo kuali mochiujtoya itech nechikol tein moajsia Colosas? 2) ¿Toni Pablo kinyolmajxitij tokniuan akin nemiaj Colosas?

ITECH yekinika siglo, sekin akin pouiaj itech nechikol tein moajsia Colosas kichiujtoyaj maj tokniuan moxexelouanij porin kiyekijtouayaj ke monekia kitakamatiskej Tanauatil tein kiselijka Moisés. Oksekin kijtouayaj ke amo kuali katka maj moyolpaktiskiaj itech ininnemilis. Kemej tatitanil Pablo kinekia kinpaleuis tokniuan maj amo kiseliskiaj nejon tamachtilismej tein amo melaujkej, kinijkuilouilij se amat kampa kinnejmachtij: “Ximoyekpiakan [...] ma amo aken namechkajkayaua ika tamachilis [...] [uan] tajtolteuilis ten amo teyi ika namechpaleuis. Porin ne takajkayauani amo motachikauilijtinemij tech Cristo. Ta [...] sayo tech miak tataman taneltokalis den uejkaukayome” (Col. 2:8).

² Komo nejon tokniuan taixpejpenalmej kitojtokaskiaj “tamachilisme tenika moyekanaj in taltikpakuani” kiixtopeuaskiaj tatiochiualis tein kipiayaj maj mochiuanij ikoneuan Dios (Col. 2:20-23). Kemej Pablo kinekia kinpaleuis maj kiyekpianij ininkuali uikalis iuan Dios, tein tel okachi kuali tein kipiayaj, kinyolmajxitij nejin: “Xikitstiyakan [...] ten ualeutok ne eluiyaktsinko. Uan amo [...] ten poutinemij nikan taltikpak” (Col. 3:2). Kemaj, iikniuan  Cristo monekia kiitstiyaskej nechialis ‘ten Dios kinpixtolijtok ya nepa eluiyaktsinko’ (Col. 1:4, 5).

3. 1) ¿Toni nechialis kipiaj tokniuan taixpejpenalmej? 2) ¿Toni netajtanilmej tikitaskej itech nejin tamachtilis?

³ Axkan tokniuan taixpejpenalmej no kiitstiyouij iTekiuajyo Dios tein moajsi iluikak uan nechialis tein kipiaj ‘iuan Cristo kisenselitiue ne tetayokolil’ (Rom. 8:14-17). Sayoj ke ¿toni uelis tikijtoskej ika ‘okseki ichkamej’, tein kijtosneki, akin kichiaj nemiskej nikan taltikpak? ¿No kinpaleuia itajtoluan Pablo? ¿Keniuj uelis kiitstiyaskej “ten ualeutok ne eluiyaktsinko”? (Juan 10:16.) Abrahán uan Moisés katkaj ome itekitikauan Dios akin nochipa “kitstiyajkej [...] ten ualeutok ne eluiyaktsinko”, maski kemansa kipanokej ouijkayomej. ¿Toni techmachtia ininneskayo?

4. ¿Keniuj okseki ichkamej uelis kiitstiyaskej tein ualeujtok iluikak?

⁴ Maski okseki ichkamej amo kichiaj yaskej iluikak, no uelis kiitstiyaskej tein ualeujtok iluikak. ¿Keniuj? Komo kitayekanaltiaj Jiova uan iTekiuajyo itech ininnemilis (Luc. 10:25-27). Ijkon kichiuak Cristo, uan tejuan no ijkon moneki tikchiuaskej (1 Ped. 2:21). Kemej kinpanok tokniuan itech yekinika siglo, tejuan no techyoualouaj akin tamachtiaj tein amo melauak, akin kinejnekij motomintiskej uan akin kimoyauaj tanemililmej tein poui nikan taltikpak kampa Satanás taixyekantok (xikonixtajtolti 2 Corintios 10:5). Moneki maj tikchiuakan kemej Jesús uan maj timoyekpiakan ika tein yeski taman tein uelis kijtakos tokuali uikalis iuan Jiova.

5. ¿Keniuj uelis tikmatiskej ox peua tikitaj tominpialis kemej kiitaj taltikpakneminij?

⁵ ¿Peua tikitaj tominpialis kemej kiitaj taltikpakneminij? Ika tein tiknemiliaj uan tein tikchiuaj tiknextiaj toni yekmelauj tiktasojtaj. Jesús kijtoj: “Kampa yeski yetos nochi in namoricojyo, [...] ompa itech [...] nanyoltanemilijtoske” (Mat. 6:21). Tein techpaleuis maj tikmatikan toni tiktayekanaltiaj itech toyolo, moneki timoitaskej keniuj timoajsij. Maj timotajtanikan: “¿Nochipa nitanemilijtok itech tomin, itech tanamakalis, nikpias se okachi kuali tekit oso nikpias okachi kuali nemilis? ¿Oso nimochikaua ninemis ika amo miak taman uan niktayekanaltia nokuali uikalis iuan Jiova?” (Mat. 6:22). Jesús kinextij ke komo tiktayekanaltiaj ‘tiksentiliskej toricojyo nikan taltikpak’, uelis moijtakos tokuali uikalis iuan Jiova (Mat. 6:19, 20, 24).

6. ¿Keniuj uelis tikixtopeuaskej tein tiknejnekij porin titajtakouanij?

⁶ Kemej titajtakouanij, uelis ijsiujka tiuetsiskej itech tajtakol (xikonixtajtolti Romanos 7:21-25). Komo amo tikpiaj nepaleuil tein kitemaka iespíritu Jiova, uelis tiuetsiskej itech “chiualisme ten kualkui tayouayanilot”. Seki yejua nejin: “Ma amo [...] titauantinemikan. Uan nion no ma tiauilnentinemikan”, maj amo tiuetsikan itech tachiualis tein tel tepinaujtij nion itech neixpetanilis kampa onkak eliuisyot (Rom. 13:12, 13). Tein techpaleuis maj tikixtopeuakan nejon “ten poutinemij nikan taltikpak”, tein kijtosneki, nochi taman tein tiknejnekij porin titajtakouanij, moneki maj tikitstiyakan tein ualeujtok iluikak. Nejin uelis techouijmakas. Yejua ika tatitanil Pablo kijtoj: “Niktajyouiltia notakayo uan nikchiualtia [...] ma nechtakamatiu” (1 Cor. 9:27). Moyekita ke komo tiknekij tikyolpaktiskej Dios, moneki maj tikixtalikan senkis tikixtopeuaskej tein amo kuali. Axkan maj tikitakan tein kichiujkej Abrahán uan Moisés tein kinpaleuij maj amo kikauanij Dios (Heb. 11:6).

7, 8. 1) ¿Toni ouijkayomej ika moixnamikkej Abrahán uan Sara? 2) ¿Toni nochipa itech tanemiliaya Abrahán?

⁷ Keman Jiova kiluij Abrahán maj yani itech tal tein pouia Canaán iuan  ichankauan, yejua tatakamatik ika yolpakilis. Kemej Jiova kiitak ke iuan takuaujtamatia uan kitakamatia, kichiuak se netenkaualis iuan. Yejuatsin kiluij: “Motechkopa nikchiuas se ueyi altepet uan nimitstiochiuas” (Gén. 12:2). Sayoj ke panok miak xiujmej uan Abrahán uan Sara kisentokayaj amo kinpiayaj konemej. ¿Motajtanijkej ox Jiova kielkauak tein motenkaujka? Uan no, xa kinouijmakak kinkauaskej ininchankauan uan ininchan ompa Ur, se xolal kampa moteltania tomin. Ojtokakej hasta Canaán panoua 1,600 kilómetros, kampa monekik nemiskej itech takenkalmej, kipanoskej mayan uan moixnamikiskej iniuan tachtekinij (Gén. 12:5, 10; 13:18; 14:10-16). Maski ijkon, nion tepitsin kinemilijkej mokepaskej Ur kampa kipiayaj se kuali nemilis (xikonixtajtolti Hebreos 11:8-12, 15).

⁸ Abrahán amo kiitstiyajki “ten poutinemij nikan taltikpak” ta “takuaujtamatik iuan Jiova” (Gén. 15:6). Yejua kiitstiyajki tein ualeujtok iluikak: nochipa itech tanemiliaya tein Dios motenkaujka iuan. Uan Jiova kitiochiuak porin iuan takuaujtamatia. Yejuatsin monextij kampa moajsia uan kiluij: “‘Xiajkotachia iluikak, ika kualtakayot, uan xikinpoua sitalimej, komo ueli tikchiua’. Uan kiluij: ‘Ijkon mochiuaskej mokoneuan’” (Gén. 15:5). ¡Nejon semi kiyolchikauak! Jiova amo kielkaujka. Nochipa keman nejon takat tatakamatkej ajkotachiaskia iluikak uan kinitaskia sitalimej, kielnamikiskia tein Dios motenkaujka iuan. Uan keman ajsik tonal, Abrahán kipiak konetsin tein Jiova motenkaujka kimakas (Gén. 21:1, 2).

9. ¿Keniuj techyolchikaua ineskayo Abrahán maj tiksentokakan tiktekitilikan Jiova?

⁹ Ijkon kemej Abrahán, tejuan no tikchiaj maj mochiua tein Jiova motenkauak (2 Ped. 3:13). Komo amo tikitstiyouij tein ualeujtok iluikak, uelis tikmachiliskej ke tel uejkaujya tikchixtokej nejon uan xa amo semiok tiktekitiliskej Jiova. Xa achto monekik tikonchiuas teisa maski ouij uan ijkon ueliskia tiontekitis kemej precursor oso tikonchiuas okse taman itekiyo Jiova. ¿Uan axkan? Xikonelnamiki ke Abrahán kisentokak kitekitilij Jiova uan kiitstiyajki “altepet tein kipia kuajkuali tatsineualonimej”, tein kijtosneki, tanemiliaya itech tatiochiualismej tein kiseliskia satepan (Heb. 11:10, TNM). Biblia kijtoua: “Abraham takuautamatik iuan Dios, ika ya nojon Totajtsin Dios kipouak Abraham ke yolchipauak” (Rom. 4:3).

10. ¿Toni nemilis kipiaya Moisés keman katka telpoch?

¹⁰ Moisés no kiitstinemik tein ualeujtok iluikak. Keman katka telpoch “kimachtijtiyajke miak tataman tamachilis ten ueliaj in egipcios”. Nejon amo katka tein yeski tamachtilis. Itech nejon tonalmej, Egipto mochiujka se ueyi taltikpaktekiuajyot. Uan no, Moisés pouia iuan ichankauan Faraón. Ika tamachtilis tein kiselij Moisés kipiaya “miak ne yolchikaualis tech nochi ten kichiua[ya] uan de nitajtol” (Hech. 7:22). Ika nochi nejon, ueliskia mochiuaskia se takat tel ueyichiujkej ompa Egipto. Sayoj ke yejua kiitstiyaya se taman tein okachi moneki: kichiuas itanejnekilis Dios.

11, 12. 1) ¿Toni tamachtilis kiitaya Moisés ke okachi monekia? 2) ¿Keniuj kinextij ke kiitaya ke nejon tamachtilis okachi monekia?

¹¹ Keman katka konetsin, akin yekmelauj katka imomaj, Jokébed, kimachtij keniuj tamati ininDios hebreos. Moisés kiitaya ke tein kimatia keniuj tamati Jiova okachi monekia ke okseki taman. Yejua ika kiixtopeuak kipias miak tomin uan tanauatil tein ueliskia kiselis (xikonixtajtolti Hebreos 11:24-27). Tamachtilis tein kiselij keman katka konetsin uan takuaujtamatilis tein kipialiaya Jiova kiolinij maj kiitstiyaskia tein ualeujtok iluikak.

 ¹² Maski Moisés kiselij okachi kuali tamachtilis tein motemakaya nejon tonalmej, amo ika kitemoj kipias tanauatil oso miak tomin ompa Egipto. Biblia kijtoua ke “amo kineyik ok ma [...] kipouakan [...] tekoneu den isuapil den rey Faraón. Ta, [...] kiyolnejnekik ma no tajyouijtinemi ijkon keme tajyouitinemij ipueblojkauan de Dios. Uan [...] amo no kiyolnejnekik mopakiltijtinemis tech in tajtakolnemilis ten uejkauas sayo para seki tonalme”. Miak xiujmej satepan, tein kimatia keniuj tamati Jiova kipaleuij maj kiixyekanani xolal Israel.

13, 14. 1) ¿Toni achto monekia kichiuas Moisés uan ijkon ueliskia kinmakixtis israelitas? 2) Ijkon kemej Moisés, ¿toni moneki tikchiuaskej tejuan?

¹³ Moisés kitasojtaya Jiova uan xolal Israel, akin kiteltekitiltiayaj ompa Egipto. Keman kipiaya 40 xiujmej, kinemilij ke ueliskiaya kinmakixtis israelitas (Hech. 7:23-25). Sayoj ke Jiova kimatia ke ayamo ueliskia kichiuas. Achto monekia okachi moyolyemanis, amo yolijsiuis, kinextis ke yolnejmach, kimatis motsakuilis uan okseki tamanok (Prov. 15:33). Monekia kipias kualneskayomej tein kipaleuiskia maj kixikouani tayejyekolis uan ouijkayomej tein kipiaskia. Cuarenta xiujmej tein Moisés tekitik kemej ichkatajpixkej kipaleuij maj kipiaskia nejon kualneskayomej.

¹⁴ Nejon tamachtilis tein kiselij semi kipaleuij. Biblia kijtoua ke “Moisés katka okachi yolnejmach ke nochi taltikpakneminij akin moajsiaj [itech taltikpak]” (Núm. 12:3). Yolyemanilis tein kiiskaltij kipaleuij maj amo yolijsiuiskia iniuan israelitas, akin tataman kemej tamatiaj uan tataman kuejmolmej kipiayaj (Éx. 18:26). Tejuan no moneki tikiskaltiskej kualneskayomej tein techpaleuis maj timakisakan itech “ueyi tatsakuiltilis” uan maj tikalakikan itech yankuik taltikpak (Apoc. 7:14). ¿Ueli kuali timouikaj iniuan nochi tataman taltikpakneminij, hasta iniuan akin moita ke niman moyolxokoliaj oso niman kualanij? Tatitanil Pedro kijtoj: “Xikinmouiskapouakan nochi tagayot. Uan xikintasojtakan nochi in tokniuan taneltokani” (1 Ped. 2:17).

15, 16. 1) ¿Keyej motelneki maj tikitstiyakan tein ualeujtok iluikak? 2) ¿Keyej motelneki maj tikchiuakan tein kuali?

¹⁵ Tinemij itech ‘tonalmej ouijkej tein teouijmaka se kiixnamikis’ (2 Tim. 3:1, TNM). Yejua ika, komo tiknekij maj chikauak moajsi tokuali uikalis iuan Jiova uan maj tiijsatokan, moneki maj tikitstiyakan tein ualeujtok iluikak (1 Tes. 5:6-9). Maj tikitakan eyi taman itech tonemilis kampa uelis tikchiuaskej nejon.

¹⁶ Totachiualisuan: Pedro kimelauak keyej motelneki maj tikchiuakan tein kuali: “Xiksentokakan xichipaukanentiyakan intsalan nekes ten amo kixmatij Dios. Uan [...] kuak kitstoske ya namokualitachiualisuan, ijkuakon yejuan kiueyimatiske Dios” (1 Ped. 2:12). Moneki maj timochikauakan tikueyitaliskej Jiova ika tokuali tachiualisuan keman tiyetoskej tochan, kampa titekitij, kaltamachtiloyan, keman timoixpetaniskej oso itech tanojnotsalis. Semi melauak ke tinochin timopolouaj (Rom. 3:23). Sayoj ke komo tiksentokaj kemej yeskia ‘titateuiaj itech kuali tateuilis ika takuaujtamatilis’, uelis tikixnamikiskej totanejnekilis tein amo kuali (1 Tim. 6:12, TNM).

17. ¿Keniuj uelis tikpiaskej itanemilil Cristo? (Xikonita taixkopin ipeujyan tamachtilis.)

¹⁷ Totanemilil: Moneki se kipias se kuali tanemilil uan ijkon uelis se kichiuas tein kuali. Tatitanil Pablo kijtoj: “Xikpixtinemikan ne kuali tamachilis tenika Cristo Jesús tanemilijtinemia” (Filip. 2:5). ¿Toni tanemilil kipiaya Cristo? Yejua  katka yolyemanik, uan nejon kioliniaya maj kichiuani itekiyo Jiova nochi tein ueliskia. Nochipa kinemiliaya keniuj kiteixmatiltis kuali tanauatilmej ika iTekiuajyo Dios (Mar. 1:38; 13:10). Uan no, kiitaya ke Biblia kipia chikaualis (Juan 7:16; 8:28). Momachtij ika nejmachkayot tein kijtoua, uan yejua ika uelik ika tajtoj, uelik kipaleuij uan kimelauak. Komo tiknekij okachi titamatiskej kemej Cristo, moneki timomachtiskej Biblia uan titanojnotsaskej ika yolyemanilis uan yolpakilis.

18. ¿Keniuj uelis titapaleuiskej maj mochiua itekiyo Jiova?

¹⁸ Tonepaleuil: Jiova kineki maj mokauakan maj kinixyekana “Jesús nochi [...] ten nentinemij ne eluiyaktsinko uan ten nentinemij nikan taltikpak” (Filip. 2:9-11). Maski Jesús kipia se ueyi tanauatil ompa iluikak, ika yolyemanilis mokaua maj kiixyekana iTajtsin. Yejua nejon no moneki tikchiuaskej tejuan (1 Cor. 15:28). Yejua ika, maj senkis titapaleuikan maj mochiua itekiyo Jiova, tein kijtosneki maj tikinpaleuikan akin nemij “nochi tech in senmanauak” maj mochiuakan ‘imomachtijkauan’ Cristo (Mateo 28:19). Uan no, “ma tikinpaleuijtiyakan” nochin taltikpakneminij uan tokniuan (Gál. 6:10).

19. ¿Toni techolinia maj tikchiuakan nejin tamachtilis?

¹⁹ ¿Melauj ke semi tiktasojkamatij maj Jiova techelnamikti ke moneki tikitstiyaskej tein ualeujtok iluikak? Maj tiksentokakan tikitstiyakan nejon uan maj “timofuerzajuijtiyakan” titaxikoskej (Heb. 12:1). Maj tikixtalikan titekitiskej ‘ika yolpakilis, ijkon kemej tiktekitilijtoskiaj Jiova’. Komo ijkon tikchiuaj, yejuatsin techmakas miak tatiochiualismej (Col. 3:23, 24, TNM).