Sicela usitshele ngembali yakho.

Ubaba wazalelwa e-Indiya lomama laye ngowakhonale lanxa wazalelwa e-Uganda. Babelandela amasiko amaHindu kukho konke ababekwenza. Mina ngingowesibili ebafaneni abathathu. Sasihlala eNairobi eKenya. Abantu abanengi abangamaHindu babehlala endaweni leyo.

Kuyini okwakwenza wathanda isayensi?

Ngangizithanda izinyamazana futhi izikhathi ezinengi sasijayele ukuqansa izintaba njalo silale emaguswini labangane bami ukuze sibone ubuhle bazo. Ngangifisa ukuthi ngingakhula ngibe ngudokotela wezinyamazana. Kodwa ngathi ngiqeda ekholeji eseNairobi ngaya e-University of London eseNgilandi ngisiyafundela ukuthi imikhuhlane iqalisa njani. Ngokuhamba kwesikhathi ngasengihlola ingqondo yomuntu.

Lokho owawukufunda kwaphambanisa yini owawukukholwa?

Ye. Engangilokhu ngikufunda kwenza kwaba nzima ukuthi ngikholwe izinganekwane lamasiko amaHindu anjengokukhonza izinyamazana kanye lezithombe.

Yindaba wawukholwa ukuthi izinto zazenzakalela?

Ngathi ngikhula abantu abanengi babekholwa ukuthi ukuzenzakalela kwezinto kwaqalisa e-Africa futhi indaba le safunda ngayo kakhulu esikolo. Kanti njalo ababalisi kanye lezikhwicamfundo eyunivesithi benza sacabanga ukuthi abesayensi abadumileyo bakholwa ukuthi izinto zazenzakalela.

 Kuyini okwenza wantshintsha owawukukholwa?

Ngathi sengileminyaka ethile ngifunda isayensi, omunye engangifunda laye wangixoxela lokho ayekufundiswa ngoFakazi bakaJehova okuseBhayibhilini. Ngasengilambele ukuzwa okunengi yikho ngaya emhlanganweni omkhulu waboFakazi owawusenzelwa ewolu yekholeji eseNairobi. Ngemva kwalokho oFakazi ababili abangabanali bangichazela okunye okufundiswa liBhayibhili. Ngakuzwa kulengqondo abakukholwayo ukuthi kuloMdali owenza izinto zonke lokuthi uyasiphendulela imibuzo eqakathekileyo empilweni. Kwakungayisiyo nganekwane sibili.

Ulwazi owawusulutholile eyunivesithi lwenza kwaba nzima yini ukuthi ukholwe ukuthi izinto zadalwa?

Ngitsho. Ngesikhathi ngifunda ngabona ukuthi izinto zidalwe ngendlela eyisimanga. Ukuphonguthi izinto zazenzakalela nje kwasekungaselangqondo kimi.

Sicela usinike isibonelo.

Kusukela ekuqaleni kwabo-1970 bengilokhu ngifunda ngengqondo yomuntu futhi indlela isitho lesi esibunjwe ngayo ingitshiya ngibambe owangaphansi. Ingqondo isebenza ukucabanga, ukukhumbula kanye lokuqondisa okunengi okwenziwa ngumzimba. Yonke imizwa yethu iqondiswa yingqondo.

Ingqondo yethu iyenelisa ukusebenza ngendlela eyiyo ngenxa yokuthi yenziwe ngendlela emangalisayo futhi kulemithambo ethumelana imilayezo okuthiwa ngama-neuron ayiwo ayenza umsebenzi omkhulu engqondweni. Ingqondo yomuntu ilamabhiliyoni ama-neuron ayenelisa ukuthumelana imilayezo esebenzisa eminye imithambo emide okuthiwa ngama-axon. Ama-axon la lawo aleminye imithambo okuthiwa ngama-dendrite ayenelisa ukuxhumana lama-neuron amanengi. Engqondweni kulokuxhumana okunengi okwenzakalayo, lanxa kunjalo imithambo leyi ayiphonguba yingxabangxoza nje kodwa ihlelekile okwamagama.

Sicela uchasise.

Indlela imithambo le esebenza ngayo ngesikhathi umntwana ekhula esiswini lalapho esebelethiwe ihlelekile kakhulu. Ama-neuron ayathumeza imilayezo kwamanye ama-neuron ayabe ekhatshana ngamasentimitha athile. Kwesinye isikhathi imilayezo le iyabe ingayi ku-neuron Ionke, kodwa engxenyeni ethile yalo.

Nxa umthambo omutsha usuka ku-neuron uqondiswa ngamakhemikhali asebenza angani ngamabhakani awutshela ukuthi ume, uhambe kumbe ukhone uze uyefika lapho oyabe usiya khona. Imithambo emitsha ibizalahleka aluba ibingaqondiswa. Kodwa konke lokhu kusebenza kuhle ngoba kuqondiswa yimilayezo elotshwe ku-DNA.

Thina abantu asikuzwisisi ngokugcweleyo ukuthi ingqondo ibunjwa njani lokuthi isebenza njani. Kodwa ukuthi ingqondo isebenza ngendlela eyisimanga kungitshengisa ukuthi ukhona owayenzayo futhi olengqondo esingeke siyiqathanise leyethu.

Yindaba waba nguFakazi kaJehova?

OFakazi bangitshengisa ukuthi iBhayibhili liLizwi likaNkulunkulu. Ngokwesibonelo iBhayibhili alisilo bhuku lesayensi kodwa nxa likhuluma ngezindaba zesayensi alikhuthi ugatsha. Limumethe leziphrofetho ezigcwaliseka njengoba zinjalo futhi bonke abakusebenzisayo lokho elikutshoyo baba lempilo engcono. Lami ngingomunye wabo. Selokhu ngaba nguFakazi kaJehova ngo-1973, iBhayibhili belingiqondisa empilweni yami. Lokhu kwenze ukuthi ngiphile impilo elenjongo njalo ngithokoze.