OTWA valwa yahetatu, ngame omutiheyali. Otwa valelwa mokamukunda Karítsa, ke li muGreka. Aavali yetu oya li ye hole iilonga. Onda valwa mo 1926.

Momumvo 1925, aavali yetu oya tsakanene nomukonakonimbiimbeli omulaadhi noha popi, John Papparizos. Oonzapo dhaJehova nale odha li hadhi ithanwa aakonakonimbiimbeli. Oya li ya kumwa sho John ta tompathana nayo okuza mOmbiimbeli, noya tameke okuya kokugongala kwaakonakonimbiimbeli momukunda gwetu. Meme okwa li e na eitaalo lya kola muJehova Kalunga, nonando okwa li inaa longwa okwa li hu uvithile yalwe ompito kehe ta mono. Shiyemateka, tate okwe ende te etha po okuya kokugongala, molwaashoka okwa kala ta gandja unene eitulomo kokwaagwanenena kwaantu.

Tse naamwameme otwa kala tu hole Ombiimbeli, ihe sho tatu koko otwa thiminikwa koomakula. Mo 1939 sho Iita Iitiyali yUuyuni ya tameke moEuropa, momukunda gwetu omwa ningwa oshinima she tu halutha. Omushiinda nosho wo omumwamemegona Nicolas Psarras, ngoka opo a ninginithwa, oya kwatwa po nokutulwa metanga lyegameno lyaGreka. Nicolas okwa li e na omimvo 20. Ihe okwa lombwele aakuluntu yaakwiita nomukumo a ti: “Itandi ka kondja, oshoka ngame omukwiita gwaKristus.” Okwa pangulwa mompangu yaakwiita nokwa tokolelwa omimvo omulongo mondjedhililo. Otwa li twa kumwa shili!

Lagwenene, petameko lyo 1941, embwinda lyaakwiita ya za kiilongo yopondje olye ya muGreka pakathimbo, na Nicolas okwa mangululwa. Okwa shuna kuKarítsa, hoka omumwamememati omukuluntu, Ilias, e mu pula okanaku kombinga yOmbiimbeli. Onda li te pulakene neitulomo. Konima  yaashono, ngame naIlias nomumwamemekadhona onkelo, Efmorfia, otwa tameke okukonakona Ombiimbeli nokuya kokugongala kwOonzapo pandjigilile. Momumvo gwa landula ko, atuhe yatatu otwi iyapulile Jehova nokuninginithwa. Lwanima, aamwameme yane nayo oya ningi Oonzapo dhi na uulaadhi.

Mo 1942, megongalo lyaKarítsa omwa li aamwatate naamwameme aagundjuka omugoyi yomimvo 15 sigo 25. Atuhe otwa li tu shi kutya otwa tegelela omahepeko. Opo tu koleke eitaalo lyetu, otwa kala hatu gongala pamwe uuna tashi vulika, tu konakone Ombiimbeli, tu imbe nokugalikana. Oshizemo, eitaalo lyetu olya kolo.

Sho Iita Iitiyali yUuyuni ya hulu, ongundu yaakomonisi Aagreka oya tsile ondumbo epangelo, shoka she eta iita iilulu yopashigwana. Ongundu ndjoka oya kala tayi tyakaleke kiitopolwa yokuushayi, tayi thiminike aanamikunda ye yi wayimine. Sho ye ya momukunda gwetu, oya kwata po Antonio Tsoukaris, Ilias nangame. Atuhe otwa li Oonzapo dhaJehova. Otwe ya lombwele kutya ihatu kutha ombinga mopolotika, ihe oye tu thiminike tu ye nayo kondundu Olympus, hapu endwa oowili 12 lwaampo okuza momukunda gwetu.

Omuwiliki gwaakomonisi okwe tu pula tu ninge oolembele. Okwa li a thita po kondjahi sho twe mu lombwele kutya Aakriste yashili ihaya kutha ombinga miita. Okwe tu undagula sigo okoshipala shondjayi yaakwiita. Sho twe endulula ehokololo lyetu komeho gondjayi, oya ti: “Kutheni emulutiya mu ka fale aantu mboka ya lemanena molugodhi koshipangelo.”

Otwe mu pula: “Ongiini ngele otwa kwatwa kaakwiita yepangelo? Mbela itaya ka dhiladhila kutya natse aakwiita?” Okwa ti: “Ano faaleleni aakwiita mboka ye li kolugodhi iikulya.” Otwe mu pula twa ti: “Ongiini ngele omuwiliki okwe tu mono tu na emulutiya e ta ti natu fale iikondjitho kolugodhi?” Ondjayi oya ti thilu, e tayi dhiladhila muule. Hugunina oya ti: “Ka litheni ano oonzi kondundu noku dhi tonatela.”

Sho iita yopashigwana ye ende tayi lulu, atuhe yatatu eiyuvo lyetu olye tu pitike tu ka lithe oonzi. Konima yomumvo, omumwamememati omukuluntu, Ilias, okwe ethiwa a ka sile meme oshimpwiyu kegumbo, oshoka tate okwa sa. Antonio okwa kwatwa kuuvu e ta mangululwa, ihe ngame inandi mangululwa.

Pethimbo mpono, etangakwiita lyaGreka olya li lye eta mo ongundu yaakomonisi. Oya fadhuka po pamwe nangame yu uka moshilongo shopuushiinda, Albania. Sho tu li popepi noongamba, otwa kondekwa kaakwiita yaGreka. Oolembele odha haluka, e tadhi fadhuka po. Onda holama konima yendangalati, shono she etitha ndi kwatwe po ishewe kaakwiita yaGreka.

Sho nde ya lombwele kutya onda kwatwa kaakomonisi, oya fala ndje ndi ka pangulwe mokamba yi li popepi naVéroia, oshilando Berea shonale shoka sha popiwa mOmbiimbeli. Hono onda pulwa ndi  fulile aakwiita omalambo gokuholama. Sho nda tindi, omuwiliki gwetangakwiita okwa gandja elombwelo ndi falwe kondjedhililo, kokantuntu kaMakrónisos, okatilithi noonkondo.

Kokantuntu hoka Makrónisos, ke li komunkulofuta gwaGreka ookilometa 50 okuza muAtena, oku na omutenya nenota. Oke na uule wookilometa 13 noke na uunene woometa 500. Okuza mo 1947 sigo 1958, okwa kala ku na oonkwatwa dhi vulithe po 100 000, mwa kwatelwa ongundu yaakomonisi naamboka taya fekelelwa uukomonisi, aakwiita aakulu mboka inaaya hala we miita nOonzapo dhaJehova odhindji.

Onda thiki mo petameko lyomumvo 1949, noonkwatwa odha li dha topolwa mookamba dha yoolokathan. Onda tulwa mokamba kaamu na egameno pamwe naalumentu yamwe omathele. Konyala aantu 40, oya li haya lala pevi motenda yimwe ya longwa yokulala aantu omulongo. Otwa li hatu nu omeya gondoya nolundji ohatu li omakunde niinima ya fa iitila. Ontsi nombepo ndjoka hayi pepe olundji oya ningitha onkalamwenyo yi kale ombwinayi. Kakele kaasho, tse inatu tumbithwa omamanya omadhigu shoka sha li hashi ehameke aanandholongo oyendji komalutu nokoomwenyo.

Esiku limwe manga tandi ende komunkulofuta, onda tsakanene nOonzapo dhokookamba dhilwe. Otwa li twa nyanyukwa shili sho twa tsakanene! Uuna twa tsakanene katwa li hatu shi holola kutya tse Oonzapo. Otwa li hatu uvithile aanandholongo yalwe meholamo, nayamwe oya ningi Oonzapo dhaJehova. Okuuvitha nokugalikana tashi zi komutima okwe tu kwathela tu koleke uupambepo wetu.

Konima yoomwedhi omulongo dhokukala “mezulonkalo,” aatonale yondjedhililo oya li ye wete kutya onda gwana okuzala oonguwo dhuukwiita. Sho nda tindi, oya kookololele ndje komeho gomuwiliki gwokamba. Onde mu pe ombapila ndjoka nda nyola te ti: “Ngame onda hala owala okukala omukwiita gwaKristus.” Konima sho ya tilitha ndje, omuwiliki okwa gandja ndje kwaangoka e na ondondo yi vule ye, omubiisofi omukuluntu Omugreka gwongeleki yaOrtodoksi a zala eguwo lye. Sho nda yamukula omapulo ge nuulaadhi okuza mOmanyolo, okwa pindjala e ta ti: “Mu kuthii po. Okwa pilaala!”

Ongula yesiku lya landula, aakwiita oya pula ndje natango ndi zale oonguwo dhuukwiita. Sho nda tindi oya dhenge ndje noongonyo nonoondhimbo. Oya fala ndje koshipangelo shomokamba ya tale ngele omasipa gandje inaga teka noya kookololele ndje kotenda yandje. Omahepeko ngaka omadhigu oga tsikile uule woomwedhi mbali.

Sho inaandi etha po eitaalo lyandje, osha geyitha aakwiita noya kongo po omukalo gulwe gokuhepeka ndje. Oya mangele omaako gandje konima, noya dhengagula ndje noongodhi meni lyoompadhi. Omolwuuwehame mboka wa li uunene, onda dhimbulukwa oohapu dhaJesus ndhoka tadhi ti: “One aanelago, aantu ngele taye mu sheke, taye mu tidhagana . . . Nyanyukweni, ligoleni pombanda, oshoka ondjambi yeni onene yi li megulu. Oshoka osho ngeyi wo ya tidhaganene aahunganeki ye mu tetekela.” (Mat. 5:11, 12) Omolwedhengo ndyoka lya li tali tsikile, hugunina, onda si po manga.

Sho nda penduka ondi iyadha mokandunda mwa talala kaamu na iikulya, omeya nekumbatha. Ihe onda li owala nda mwena nonda ngungumana. ‘Ombili yaKalunga,’ oya li ‘ya tonatele omwenyo nomadhiladhilo gandje’ ngaashi Ombiimbeli ya ti. (Fil. 4:7) Esiku lya landula omukwiita okwa pe ndje omboloto, omeya nondjatha yuutalala. Ye gumwe okwa pe ndje po iikulya ye. Onda li ndu uvite kutya Jehova ota sile ndje oshimpwiyu momikalo dhi ili nodhi ili.

Ookomanda noondjayi dhiita odha li dha tala ndje ko ndi li olembele yi na omutse omukukutu. Oya fala ndje kompangu yaakwiita kuAtena, e tandi tokolelwa omimvo ndatu mondholongo moYíaros, okantuntu ke li ookilimeta 50 lwaampoka kuuzilo waMakrónisos.

Ondholongo yaYíaros onenenene, ya tungwa noondhopi oontiligane, nomwa li aanandholongo ya konda po 5 000. Omwa li Oonzapo dhaJehova heyali dha kwatwa sho inaadhi hala okukutha ombinga mopolotika. Atuhe yaheyali otwa li hatu konakona  Ombiimbeli pamwe meholamo, nonando oshi indikwa. Ooshungolangelo odha li hadhi yakelwa mo pandjigilile, e tatu tapa mo uuyelele tu wu longithe pekonakono.

Esiku limwe manga tatu konakona meholamo, omupolisi gumwe okwe ya po, e ta kutha po iileshomwa yetu. Otwi ithanwa komunambelewa gwopombanda, notwa li twa tegelela nokuli tu pewe egeelo lya gwedhwa po. Omunambelewa okwa ti: “Otu shi kutya ne oolye, notwa simaneka etokolo lyeni. Otwe mu inekela. Shuneni kiilonga yeni.” Okwa pe yamwe yomutse iilonga iipu. Omitima dhetu odha li tadhi hunga kenyanyu, sho tatu simanekitha Jehova omolwuudhiginini wetu mondjedhililo.

Omolwuudhiginini wetu oshe etele yalwe uuwanawa. Omolweihumbato lyetu ewanawa omunandholongo gumwe ngoka a li omulongi gwomwaalu a pyokoka, okwa pula kombinga yeitaalo lyetu. Sho twa mangululwa petameko lyo 1951, naye okwa li a mangululwa. Konima okwa ninginithwa nokwa ningi omukokolindjila.

Sho nda mangululwa onda shuna kegumbo koKarítsa. Konima yethimbo onda tembukile koMelbourne, koAustralia, pamwe naantu oyendji yomoshilongo shetu. Hono oko nda monene omuholike gwandje Janette, otwa hokana notwa mono aanona yane, omumati gumwe naakadhona yatatu, mboka twa putudhile mondjila yopaKriste.

Ngashingeyi ondi na omimvo 90 nasha, nondi li natango omukuluntugongalo. Ethimbo limwe olutu noompadhi dhandje ohadhi kala tadhi luluma konima yiilonga yomomapya, omolwomahepeko ngoka nda li nda ningilwa. Nando ongawo, onda tokola toko ndi kale ‘omukwiita gwaKristus.’ — 2 Tim. 2:3.