Kua loga lahi mahaki e tomatomaaga hagaao ke he matakupu nei. Ka e nakai aoga oti e tau tomatomaaga ia. Ma e fakatai, liga tomatoma atu e falu ki a koe ke nakai tagi po ke ua fakakite e tau logonaaga haau. Ka kua liga omoi he falu a koe ke fakakite oti e tau logonaaga haau. Fakakite mai he Tohi Tapu e onoonoaga lagotatai, ko e puhala nei ne talia foki he tau kumikumiaga he vahā nei.

He falu aga fakamotu kua nakai mitaki ke tagi e tagata taane. Ka e lata nakai ke mā ka tagi, pihia foki ki mua he toloaga tagata? Ko e tau pulotu hagaao ke he malolō he manamanatuaga, ne talahau ko e taha vala a ia he maanu ke tagi. Ti ka maanu, to maeke ke lagomatai a koe ke he holoaga he moui pete ni he lahi e momoko. Ka fakamaō ke ua maanu, to nakai fua mitaki. Nakai fai lalagoaga e Tohi Tapu ke he tala ne pehē kua hepe ke tagi po ke nakai lata e tau tagata ke tagi ka maanu. Manamanatu ke he fakafifitakiaga ha Iesu. He mate e kapitiga haana ko Lasaro, ne tagi a Iesu i mua he tau tagata, pete ni na toka mooli ia ia e malolō ke fakaliu tū mai a lautolu kua mamate!​—Ioane 11:33-35.

Ko e ita he falu magaaho e taha vala he maanu, mua atu ka mate fakaofo. Loga foki e falu kakano ne ita e tagata kua mate e fakahele, tuga ka talahau he taha tagata lilifu e tau tala fakahanoa mo e nakai lata. “Ne 14 laia e tau haaku he moui he magaaho ne mate e matua taane haaku,” he fakamaama e Mike mai i Aferika Toga. “He mauku, ne talahau he akoako Anglican na manako e Atua ke he tau tagata mitaki, ko e kakano ia ati uta tuai a lautolu. * Ita lahi au ke he tala ia, ha ko e mena manako lahi a mautolu ke he matua taane ha mautolu. Kua 63 e tau he mole, ka e mamahi agaia e talahauaga ia.”

Ka e kua e tau logonaaga tokihala? Mua atu kaeke ko e mate fakaofo, to liga manamanatu tumau e tagata ne maanu, ‘Liga nakai pihia ane mai taute e au e mena ē po ke mena kō.’ Po ke he feleveia fakahiku a koe mo e tagata ne mate, ne taufetoko a mua. Ti liga au atu e tokihala haau.

Ti ka fakatauhele a koe he tau logonaaga ia mo e ita, kua lata ke ai tautaofi ni ki a koe e tau logonaaga nei. Ka kia tutala ke he kapitiga ka fanogonogo mo e fakamafana ki a koe, ti tala atu kua fa mahani ke pihia e tau logonaaga ha lautolu ne maanu. Fakamafana mai he Tohi Tapu a tautolu: “Kua fakaalofa e kapitiga ke he tau aho oti kana; kua fanau foki e matakainaga ke lata ai mo e aho matematekelea.”​—Tau Fakatai 17:17.

Ko e Kapitiga uho ma e tagata ne momoko, ko e ha tautolu a Tufuga ko Iehova ko e Atua. Liligi atu e tau loto ki a ia he liogi ha kua “manatu e ia a mutolu.” (1 Peteru 5:7) Lafi ai, ne mavehe mai a Iehova ko lautolu oti ne taute pihia, to fakatotoka e tau manamanatuaga mo e tau logonaaga ha lautolu he “monuina foki mai he Atua kua mua ue atu ke he tau mena oti kua manamanatu ki ai.” (Filipi 4:6, 7) Fakaatā foki e Atua ke lagomatai a koe ke moua e mafanatia mai he haana Kupu, ko e Tohi Tapu. Tohi hifo e tau kupu Tohi Tapu ne mafanatia. (Kikite e  puha i lalo.) Liga manako foki a koe ke ako manatu  e falu kupu tohi ia. He iloa e tau manatu pihia ke manamanatu ki ai, to lagomatai pauaki he magaaho pouli ka tokotaha a koe ti uka ke mohe.​—Isaia 57:15.

Nakai la leva ia, ko e tagata taane ne 40 e tau he moui, to fakahigoa e tautolu ko Jack, ne mate e hoana haana he kenesā. Pehē a Jack, he falu magaaho ne logona e ia e matimati lahi mahaki. Ka kua moua e ia e lagomatai mai he liogi. “He liogi au ki a Iehova,” he fakamaama e ia, “ne nakai matimati au. Fa ala au he pō ti nakai maeke ke liu ke mohe. Ka oti e totou mo e manamanatu fakahokulo ke he tau manatu mafanatia mai he Tohi Tapu ti liogi au mo e liligi atu e tau logonaaga ki a Iehova, ne logona e au e fakatotoka mo e mafola ti mafanatia au mo e maeke ke mohe.”

Ko e fifine fuata ko Vanessa ne mate e matua fifine he gagao. Ne logona foki e ia e malolō he liogi. “He tau magaaho uka lahi mahaki haaku,” he talahau e ia, “ne hea ni e au e higoa he Atua ti tagi lahi au. Ne fanogonogo a Iehova ke he tau liogi haaku ti foaki mai tumau e loto malolō kua lata.”

Ko e falu tagata fakatonutonu ne gahua ma lautolu ne maanu, ne tala age ki a lautolu ke foaki e tau magaaho ke lagomatai e tau tagata he matakavi. He taute pihia to fakafiafia mo e fakatotoka e loto he tagata ne maanu. (Gahua 20:35) Tokologa e Kerisiano kua maanu ne moua e mafanatia lahi he taute e tau gahua ke lagomatai e falu tagata.​—2 Korinito 1:3, 4.