Grote monsters in de diepten van de zee

AFSPELEN

Grote monsters in de diepten van de zee

Plotseling rijst er een monster op uit de zee. Het grijpt de boot en sleurt de zeelieden mee naar hun graf in de golven. Die verhaallijn levert de plot voor legenden die al eeuwenlang in omloop zijn. Maar bestaan er eigenlijk wel zulke grote monsters?

IN 2007 vingen vissers in de Ross-zee voor de kust van Antarctica bij toeval een kolossale inktvis. Het exemplaar was inclusief tentakels zo’n tien meter lang en woog bijna vijfhonderd kilo! Wetenschappers geloven dat deze soort zelfs nog groter kan worden.

Een soortgelijk zeemonster, de reuzeninktvis, heeft een torpedoachtig lichaam, ogen die zo groot kunnen zijn als een mensenhoofd, een papegaaiachtige bek die sterk genoeg is om een stalen kabel door te bijten, acht armen met rijen zuignappen, en twee lange tentakels waarmee hij voedsel naar zijn bek brengt. Hij kan zich door het water voortbewegen met een snelheid van dertig kilometer per uur en kan zichzelf lanceren zodat hij ’vliegt’!

In de afgelopen eeuw zijn er minder dan vijftig van die reuzen waargenomen, en ze zijn nog nooit in hun natuurlijke omgeving bestudeerd.

Reusachtige walvissen

Kolossale inktvissen en reuzeninktvissen zijn echter maar een klein hapje voor een nog groter dier, de potvis, die wel twintig meter lang en vijftig ton zwaar kan worden. Eén tand alleen al weegt bijna een kilo! Er zijn weleens dode potvissen aangespoeld die in hun maag delen van een reuzeninktvis hadden. Op hun grote stompe kop hadden de vissen ronde littekens van zuignappen, waaraan te zien was dat de inktvis voor zijn leven had gevochten. In 1965 vertelde de bemanning van een walvisvaarder uit de Sovjet-Unie dat ze een gevecht tussen een reuzeninktvis en een potvis van veertig ton hadden gezien. Geen van de dieren overleefde het. De gewurgde potvis werd later drijvend aangetroffen; de kop van de inktvis zat in zijn maag.

Hoewel de reuzeninktvis en de potvis enorm groot zijn, worden ze in afmetingen overtroffen door de blauwe vinvis, het grootste zoogdier dat er is. De grootste blauwe vinvis die ooit werd geregistreerd, was een volwassen wijfje van 33 meter lang dat in Antarctica werd gevangen. De blauwe vinvis kan wel 150 ton wegen. Zijn tong weegt net zo veel als een volwassen olifant! En bijna onvoorstelbaar: bij de geboorte weegt een jong drie ton en is het zeven tot acht meter lang! De blauwe vinvis, die in de jaren zestig van de vorige eeuw door de jacht bijna uitgestorven was, staat tegenwoordig op de lijst van bedreigde diersoorten.

De een is roofzuchtig, de ander zachtaardig

Met zijn drieduizend vervaarlijke tanden is de mensenhaai misschien wel de angstaanjagendste vleesetende vis. De grootste mensenhaai die ooit in de geschiedenis is vermeld, was een exemplaar van zeven meter lang dat 3200 kilo woog. Deze haaiensoort heeft een buitengewoon goed reukvermogen en is in staat één druppel bloed te bespeuren die met honderd liter water is vermengd!

De walvishaai is de grootste levende vis en heeft een gemiddelde lengte van zevenenhalve meter. Er zijn echter ook walvishaaien die twee keer zo groot worden. Met zijn bek, die bijna anderhalve meter breed kan worden, kan hij met gemak een mens doorslikken. Maar deze zachtaardige reus is geen roofzuchtig dier dat andere grote zeedieren verslindt. Hij voedt zich met plankton en kleine visjes.

„De ongewone anatomie van het spijsverteringskanaal van de walvishaai leent zich goed voor verhalen als dat van Jona”, meldt het tijdschrift National Geographic over het voorval in de Bijbel waarin de profeet Jona door een grote vis wordt verzwolgen. Walvishaaien hebben „een niet-gewelddadige manier om zich te ontdoen van grote moeilijk verteerbare voorwerpen die ze per ongeluk inslikken” (Jona 1:17; 2:10).

Een schuwe reus

Nog een groot zeedier is de reuzenoctopus (of reuzenkraak), die wel 250 kilo zwaar kan worden. Vroeger dacht men dat dit dier schepen tot zinken bracht. Maar deze inktvis is eigenlijk schuw en houdt zich schuil in rotsholten en spleten in de zeebodem. Hij heeft acht armen met een spanwijdte van tien meter, en van alle ongewervelde dieren heeft hij de grootste hersenen. Het dier is zeer intelligent en kan ingewikkelde dingen leren, zoals zijn weg vinden in een doolhof en een deksel van een pot losdraaien!

Net als de reuzeninktvis kan de reuzenoctopus zich verbergen door van kleur te veranderen, zich met straalaandrijving verplaatsen en gevaar ontwijken door een dichte wolk inkt uit te stoten. Het dier kan zelfs even aan land gaan op zoek naar voedsel!

Deze grote dieren in de diepten van de zee loven beslist de naam van hun Schepper, Jehovah. De psalmist zong passend: „Looft Jehovah vanaf de aarde, gij zeemonsters en al gij waterdiepten” (Psalm 148:7).

[Diagram op blz. 17]

HOE GROOT KUNNEN ZE WORDEN?

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

Mensenhaai

Reuzenoctopus

Walvishaai

Reuzeninktvis*

Kolossale inktvis*

*geschatte grootte

Potvis

Blauwe vinvis

voet 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

meter 30 25 20 15 10 5 0

[Illustratie op blz. 15]

Mensenhaai

[Illustratie op blz. 15]

Reuzenoctopus

[Illustratie op blz. 16, 17]

Potvis

[Illustratie op blz. 16]

Walvishaai

[Illustratie op blz. 17]

Blauwe vinvis met kalf

[Illustratieverantwoording op blz. 15]

[Illustratieverantwoording op blz. 17]

ONTWAAKT!