De lunchkoeriers van Mumbai

STEL dat u elke dag naar uw werk reist en al om vijf uur ’s ochtends de deur uitgaat. Dan hebt u tussen de middag wel zin in een thuis bereide maaltijd die gekruid is zoals u dat wilt. Voor duizenden mensen die in Mumbai (India) werken, bestaat die mogelijkheid dankzij de dabbawala’s *, de bezorgers van thuis bereide maaltijden.

Een gat in de markt

Tegen het eind van de negentiende eeuw was Mumbai (toen Bombay) een groeiend handelscentrum met zowel Britse als Indiase zakenlieden die behoorlijke afstanden aflegden naar hun kantoren. Het vervoer was langzaam en de paar restaurants die er waren lagen ver uit elkaar. Een lunch die thuis was klaargemaakt was heel aantrekkelijk en dus werden er bedienden aangesteld om de lunches van het huis van hun werkgever naar zijn kantoor te brengen. Een ondernemer zag een gat in de markt, haalde werkloze jongeren van het platteland en begon een regelmatige bezorgdienst van woningen naar kantoren. Uit dit kleine begin groeide een goedlopende business.

De vraag naar thuis bereide maaltijden is niet afgenomen. Er zijn tegenwoordig weliswaar meer restaurants, maar voedsel dat thuis is gekookt, is nog steeds goedkoop en populair. Bovendien zijn er veel mensen die gezondheidsproblemen hebben en zich aan een speciaal dieet moeten houden. Anderen mogen van hun geloof niet alles eten. Sommige mensen eten bijvoorbeeld geen uien of geen knoflook. Omdat deze ingrediënten in veel restaurantvoedsel verwerkt worden, vormt de maaltijdenbezorgdienst dus een mooie oplossing.

 Een zeer betrouwbare service

Aan de betrekkelijk eenvoudige bezorgdienst is door de jaren heen niet veel veranderd, maar het is allemaal wel een stuk grootschaliger geworden. Tegenwoordig vervoeren ruim vijfduizend mannen en enkele vrouwen dagelijks meer dan 200.000 maaltijden van woningen in hun eigen omgeving naar kantoren, verspreid over een stedelijke agglomeratie van ruim twintig miljoen mensen. Ze bezorgen de maaltijden in een gebied met een straal van zestig kilometer. Sommigen lopen met wel dertig tot veertig dozen in hun handkar. Anderen gebruiken de fiets of nemen de metro. Hoe ze zich ook verplaatsen, ze leveren het juiste pakket precies op tijd bij de juiste persoon af. Naar verluidt wordt maar één op de zes miljoen maaltijden niet goed bezorgd! Hoe krijgen ze dat keer op keer weer voor elkaar?

In 1956 werden de dabbawala’s geregistreerd als liefdadigheidsinstelling, met een uitvoerend comité en andere functionarissen. Elke groep werkers heeft een supervisor en functioneert als een aparte eenheid. Maar iedereen is ook partner en aandeelhouder in de organisatie — en dat is volgens hen de grondslag voor hun succes. Vanaf het moment dat er ruim honderd jaar geleden met de service werd begonnen, is er zelfs nog nooit een staking geweest.

Dabbawala’s hebben een legitimatiebewijs bij zich en zijn makkelijk te herkennen aan hun karakteristieke witte shirt, wijde broek en witte  hoofdbedekking. Als ze die hoofdbedekking niet dragen, zonder goede reden te laat komen of afwezig zijn, of betrapt worden op het drinken van alcohol terwijl ze in functie zijn, lopen ze het risico een boete te krijgen.

De dagelijkse routine

Tegen half negen ’s ochtends heeft iemand in het huis van de klant, bijvoorbeeld zijn vrouw, een lunch bereid en die in een lunchdoos, een dabba, gedaan. Een dabba bestaat uit een aantal bakjes die op elkaar passen en bijeen worden gehouden door metalen klemmen. De dabbawala haalt diverse lunchdozen in een gebied op, laadt ze op zijn fiets of kar en rijdt er snel mee naar het treinstation, waar hij de anderen uit zijn groep ontmoet. Daar sorteren ze de dozen op bestemming net zoals postbodes de post sorteren.

Elke lunchdoos heeft een code met cijfers, letters en kleuren. Die staan voor de buurt waar de doos vandaan komt, het dichtstbijzijnde station, het eindstation, de naam van het gebouw en de etage. De dozen die voor een bepaalde buurt bestemd zijn, worden bij elkaar gezet en in langwerpige houten kratten geladen waarin wel 48 dozen passen. Wanneer de trein aankomt, worden de dozen in een speciale coupé geladen vlak bij de machinist. Vervolgens worden de dozen bij aankomst op een groot overstapstation opnieuw gesorteerd en naar het eindstation gebracht. Daar worden ze weer gesorteerd om uiteindelijk per fiets of handkar bij de klant te worden afgeleverd.

Deze transportmethoden zijn niet alleen efficiënt maar ook goedkoop. Bovendien komt de dabbawala niet in het verkeer vast te zitten omdat hij door zijstraten of tussen de rijen auto’s door fietst. Zo kan de lunch vóór half een ’s middags bij het juiste kantoor worden afgeleverd. En nadat de hardwerkende dabbawala zelf heeft gegeten, haalt hij tussen kwart over een en twee uur de lege dozen weer op. Ze worden teruggebracht naar het huis van de eigenaar, waar ze worden afgewassen, zodat ze gereed zijn voor de volgende dag. Van begin tot eind is het hele proces snel en efficiënt, als een soort estafette.

Nederig werk dat zeer wordt gewaardeerd

De uitstekende reputatie van de dabbawala’s is niet onopgemerkt gebleven. Organisaties in andere bedrijfstakken hebben het bezorgsysteem van de dabbawala’s geanalyseerd om ideeën op te doen. Ook zijn er documentaires over hen gemaakt. Van Forbes Global Magazine hebben ze een onderscheiding gekregen vanwege hun nagenoeg perfecte service. Ze staan vermeld in The Guinness Book of World Records en in onderzoeksrapporten van de economische faculteit van Harvard (VS). De dabbawala’s hebben zelfs bezoek gehad van enkele hoogwaardigheidsbekleders, onder wie een lid van het Britse koningshuis dat zo onder de indruk was van hun werk dat hij enkelen van hen uitnodigde voor zijn bruiloft in Engeland.

Tegenwoordig gebruiken dabbawala’s computers en mobieltjes om bestellingen op te nemen en hun boekhouding te doen. Maar hun bezorgsysteem is nog steeds hetzelfde. Als het bijna lunchtijd is, kunnen veel hongerige kantoormedewerkers in Mumbai gerust zijn dat er een warme, thuis bereide lunch bij hun bureau zal worden bezorgd — en geen minuut te laat!

[Voetnoot]

[Illustratie op blz. 11]

De dabba’s worden in een trein geladen

[Illustratie op blz. 11]

Een dabba bestaat uit een aantal bakjes die op elkaar worden gestapeld zodat ze makkelijk gedragen en vervoerd kunnen worden

[Illustratie op blz. 12]

Veel bedrijven hebben geleerd van het efficiënte bezorgsysteem van de dabbawala’s