Toeval of ontwerp?

De blubber van zeezoogdieren

● Jarenlang begrepen wetenschappers niet hoe dolfijnen bij het zwemmen snelheden van wel veertig kilometer per uur konden halen. De wetenschappers dachten dat de dieren daar gewoon niet genoeg spieren voor hadden. Maar dolfijnen hebben een geheim, dat gedeeltelijk te maken heeft met hun blubber, een complexe substantie die ook bij bruinvissen, walvissen en andere zeezoogdieren wordt aangetroffen.

Wetenswaardigheid: „Blubber is een dikke, compacte laag gestructureerd bindweefsel dat veel vetcellen bevat”, zegt de New World Encyclopedia. Het lichaam van de dieren is bijna volledig bedekt met deze laag, die „stevig aan het spierstelsel en het skelet bevestigd is met goed gestructureerde, waaiervormige netwerken van pezen en gewrichtsbanden”. Deze netwerken bestaan op hun beurt uit elastische vezels en uit collageen, een eiwit dat ook in huid en botten voorkomt. Blubber is dus veel meer dan een isolerende onderhuidse vetlaag. Het is een perfecte combinatie van verschillende levende weefsels.

Hoe helpt blubber dolfijnen en bruinvissen om zo snel te zwemmen? Dall-bruinvissen kunnen bijvoorbeeld snelheden bereiken van wel 55 kilometer per uur. Door de blubber is hun vorm meer gestroomlijnd. En omdat de blubber tussen de staartvin en de rugvin uit een bijzonder dicht netwerk van elastische en collageenvezels bestaat, is de staart buigzaam en wordt er energie in opgeslagen. Als de spieren de staart in een bepaalde richting bewegen, trekt de blubber die als een springveer de andere kant op, wat niet alleen stuwkracht oplevert maar ook energie bespaart.

Blubber zorgt bovendien voor een beter drijfvermogen en voor warmte-isolatie. Het opgeslagen vet dient ook als energievoorraad voor slechte tijden. Het is te begrijpen dat deze veelzijdige substantie de aandacht heeft getrokken van ontwerpers die de snelheid van vaartuigen en hun voortstuwingsmechanisme proberen te verbeteren.

Wat denkt u? Is blubber, met al zijn bijzondere eigenschappen, door toeval ontstaan of is het ontworpen?

[Diagram op blz. 17]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

Dwarsvezels

Dwarsdoorsnede van het netwerk van elastische en collageenvezels