OP 17 december 2010 was voor Mohammed Bouazizi de maat vol. De 26-jarige straatverkoper in Tunesië was gefrustreerd omdat hij geen betere baan kon vinden. Bovendien eisten corrupte agenten vaak steekpenningen van hem. Die ochtend nam de politie zijn voorraad appels, peren en bananen in beslag. Toen ze ook nog zijn weegschaal meenamen, kwam hij in verzet, en sommige ooggetuigen zeggen dat hij door een vrouwelijke agent werd geslagen.

Vernederd en woedend ging hij naar een regeringsgebouw om een klacht in te dienen, maar hij werd genegeerd. Naar verluidt schreeuwde hij vóór het gebouw: „Hoe moet ik dan de kost verdienen?” Hij overgoot zichzelf met benzine en stak een lucifer af. Nog geen drie weken later bezweek hij aan zijn verwondingen.

Zijn wanhoopsdaad maakte iets los bij mensen in Tunesië en andere landen. Volgens velen was het de aanleiding voor een opstand waardoor het Tunesische regime omvergeworpen werd en voor protesten die zich al snel naar andere Arabische landen uitbreidden. In 2011 kende het Europese Parlement Bouazizi en vier anderen de Sacharovprijs voor de vrijheid van meningsuiting toe, en de Londense Times riep hem uit tot persoon van het jaar.

Zoals uit dit voorbeeld blijkt, kan protesteren een krachtig wapen zijn. Maar wat zit er achter de recente golf van protesten? En zijn er alternatieven?

Veel protesten worden ontketend door de volgende oorzaken:

• Ontevredenheid over sociale stelsels. Als mensen denken dat de overheid en de economie aan hun wensen tegemoetkomen, is er weinig reden om te protesteren. Wanneer ze een probleem hebben, lossen ze dat binnen de bestaande orde op. Maar als mensen vinden dat die stelsels corrupt en onrechtvaardig zijn en slechts enkelen er voordeel van hebben, is de situatie rijp voor maatschappelijke onrust.

• Een aanleiding. Vaak gebeurt er iets waardoor mensen in actie komen en niet meer willen berusten in hun lot. Bouazizi’s daad leidde bijvoorbeeld tot massale protesten in Tunesië. En toen de Indiase activist Anna Hazare uit protest tegen corruptie in hongerstaking ging, bracht dat in 450 steden demonstranten op de been.

Zoals de Bijbel lang geleden al zei, leven we in een wereld waar „de ene mens macht uitoefent ten koste van de andere” (Prediker 8:9, Groot Nieuws Bijbel). Corruptie en onrecht komen nu nog veel meer voor dan toen. Mensen zijn zich meer dan ooit bewust van de tekortkomingen van de politieke en economische stelsels. Door smartphones, internet en non-stopnieuwsuitzendingen kunnen gebeurtenissen nu in een groot gebied snel een reactie uitlokken, zelfs in afgelegen plaatsen.

Activisten zullen beweren dat dankzij protesten het volgende is bereikt:

• Betere leefomstandigheden voor de armen. Als reactie op rellen in Chicago (VS) tijdens de Grote Crisis van de jaren dertig, zorgde de overheid ervoor dat uitzettingen opgeschort werden en een deel van de relschoppers werk kreeg. Vergelijkbare protesten in de stad New York leidden ertoe dat 77.000 uitgezette gezinnen terug mochten naar hun huis.

• Onrecht aangepakt. De busboycot van 1955/1956 in Montgomery (Alabama, VS) leidde ertoe dat een verordening in verband met gescheiden zitplaatsen in bussen voor blank en zwart werd afgeschaft.

• Bouwprojecten tegengehouden. In december 2011 demonstreerden tienduizenden mensen tegen de bouw van een kolencentrale vlak bij Hongkong omdat ze bang waren voor vervuiling. Het project werd afgeblazen.

 Natuurlijk krijgen demonstranten niet altijd hun zin. Sommige leiders zullen eerder strenge straffen opleggen dan eisen inwilligen. Onlangs zei de president van een land in het Midden-Oosten over de protestbeweging daar dat die „met ijzeren vuist” moest worden bestreden. Bij de onlusten in dat land zijn duizenden mensen omgekomen.

Zelfs als het doel van de protesten bereikt wordt, leidt de nasleep ervan onvermijdelijk tot nieuwe problemen. Een man die medeverantwoordelijk was voor het afzetten van de heerser van een Afrikaans land, zei tegen het blad Time over het nieuwe regime: „Het was een utopie die onmiddellijk uitliep op een chaos.”

Veel bekende mensen vinden dat ze moreel verplicht zijn om tegen onderdrukkende systemen in opstand te komen. Václav Havel, een Tsjechische oud-president die jaren gevangen heeft gezeten vanwege zijn strijd voor de mensenrechten, schreef bijvoorbeeld in 1985: „[De dissident] heeft niet meer te bieden dan zijn eigen huid — en dat doet hij alleen maar omdat hij geen andere manier heeft om kracht bij te zetten aan de waarheid waar hij voor strijdt.”

Havels uitspraak wordt onderstreept door de wanhoopsdaden  van Bouazizi en anderen. In een Aziatisch land hebben onlangs tientallen mensen zichzelf in brand gestoken uit protest tegen religieuze en politieke onderdrukking. Een man zei tegen het tijdschrift Newsweek het volgende over de gevoelens achter zulke extreme daden: „We hebben geen wapens. We willen andere mensen geen letsel toebrengen. Wat moeten we anders?”

De Bijbel biedt een oplossing voor onrecht, corruptie en onderdrukking. Er wordt in verteld over een regering die God in de hemel heeft opgericht en die de falende politieke en economische stelsels die tot protesten leiden, zal vervangen. Over de Koning van die regering wordt voorspeld: „Hij zal de arme die om hulp schreeuwt, bevrijden, ook de ellendige en al wie geen helper heeft. (...) Van onderdrukking en van geweld zal hij hun ziel verlossen” (Psalm 72:12, 14).

Jehovah’s Getuigen geloven dat Gods Koninkrijk de enige ware hoop is op een vredige wereld (Mattheüs 6:9, 10). Daarom doen ze niet mee aan protesten. Maar is het niet onrealistisch om te denken dat een regering door God de redenen voor protesten kan uitbannen? Misschien lijkt dat zo. Toch hebben velen vertrouwen opgebouwd in Gods manier van regeren. Zou u willen weten waar dat vertrouwen op gebaseerd is?