Ntlo e Aroganego​—Kamoo Tlhalo e Kgomago Bafsa ba Lego Mahlalagading

DITSEBI di be di nagana gore di a kwešiša. Di be di eletša batswadi ba lego manyalong a sa thabišego, gore: ‘O swanetše go lebiša tlhokomelo lethabong la gago, o se ke wa tshwenyega ka bana. Ba godile. Go bonolo gore ba lebeletšane le tlhalo go e na le gore ba dule le batswadi ba babedi bao ba sa dumelelanego!’

Lega go le bjalo, baeletši ba bangwe bao pele ba bego ba thekga tlhalo ga bjale ga ba sa e thekga. Ga bjale ba re, ‘Tlhalo ke ntwa. Bahlalani ka bobedi ba kwa bohloko; gomme le bana ba bona ba a bo kwa.’

Nonwane ya Gore Tlhalo e Bonolo

Kanegelo e latelago e ka ba tshwantšhetšo-dikgao ya metlae ya thelebišeneng. Tshwantšhetšo-dikgao e tla ba le sehlogo sefe? Mma le Tate ba a hlalana. Mma o newa tshwanelo ya go godiša bana gagwe gomme o nyalana le mohlolo yo a nago le bana. Beke le beke lapa leo le sa swanego le lebeletšana le mathata—bjo bongwe le bjo bongwe bo rarollwa ka metsotso e 30 yeo e tletšego metlae.

Mohlomongwe boemo bjo bo lego ka mo godimo bo ka dira lenaneo la metlae la thelebišene. Eupša tlhalo ya kgonthe ga se tshwantšhetšo-dikgao ya metlae ya thelebišene. Go fapana le moo, mogato woo o kweša bohloko. M. Gary Neuman ka pukung ya gagwe ya Emotional Infidelity o ngwala gore: “Tlhalo e akaretša go gata megato ya semolao. Motho yo mongwe o latofatša yo mongwe. Gatee-tee ge o nagana go hlala, o lahlegelwa ke taolo ngwaneng wa gago. Le gona, o lahlegelwa ke taolo ditšheleteng tša gago, mohlomongwe le moo o tlago go dula gona. O ka rarolla mathata a gago ka go nyaka monamodi, eupša mohlomongwe go ka no se be bjalo. Mafelelong, motho yo o sa mo tsebego yo a bitšwago moahlodi e ba yena yo a go botšago gore o swanetše go etela bana ba gago ga kae le gore o tla boloka tšhelete ya gago e kaakang. Ka manyami, motho yoo yo o sa mo tsebego ga a nagane bjalo ka wena.”

Gantši, tlhalo ke feela mogato wa go ananya mathata a itšego ka a mangwe. Ke therešo, selo se sengwe le se sengwe go tloga go thulaganyo ya go phela go ya go maemo a tša ditšhelete se ka fetoga—le gona gantši e se gore se kaonefale. Le gona, go na le kamoo tlhalo e kgomago bana.

Tlhalo le Bafsa ba Lego Mahlalagading

Tlhalo e ka šarakanya bana, go sa šetšwe nywaga yeo ba nago le yona. Ba bangwe ba bolela gore bafsa ba lego mahlalagading ba lebeletšana le boemo gakaone. Go ba gona,go newa mabaka ka  gore ba godile ka mo go lekanego e bile ba mogatong wa go kgaogana le batswadi ba bona. Lega go le bjalo, banyakišiši ba bona boemo ka leihlo le lengwe. Ba hweditše gore ka baka la ona mabaka ao, tlhalo e ka kgoma bafsa ba lego mahlalagading ka tsela e sa kgahlišego. * Ela hloko se se latelago:

▪ Ge ba feta nywageng ya bona ya mahlalagading, bafsa ba tloga ba ikwa ba sa šireletšega, mohlomongwe go feta ge e be e le bana. O se ke wa forwa ke taba ya gore ba itshwara bjalo ka ge e ka ba nyaka tokologo e oketšegilego—bafsa ba lego mahlalagading ba nyaka thekgo ya lapa leo le tsepamego go feta le ge e le neng pele.

▪ Nakong ya ge bafsa ba ithuta go thoma ditswalano tše tiilego, tlhalo e ba ruta gore ba belaele dika tše bohlokwa tše bjalo ka potano, potego e sa kwanantšhego le lerato. Ka morago, ge e le batho ba godilego, ba ka efoga ka mo go feletšego go ba le ditswalano tša kgaufsi.

▪ Gaešita le ge go tlwaelegile gore bana ba nywaga ka moka ba bontšhe ka ditiro gore ba kwa bohloko, bafsa ba lego mahlalagading ba dira bjalo ka ditsela tše kotsi, go akaretša go tshela melao, go nwa bjala ka mo go feteletšego le go diriša dihlare-tagi gampe.

Se ga se bolele gore bafsa ba lego mahlalagading bao batswadi ba bona ba hlalanago ba ka se be le tswalano ya kgaufsi le batho ba bangwe goba go ba le bokamoso bjo bo atlegilego. Ba ka atlega, kudu-kudu ge e ba ba e-na le tswalano le batswadi ka bobedi. * Lega go le bjalo, e ka se be gabohlale go nagana gore tlhalo ka mehla, bjalo ka ge ba bangwe ba bolela, ke e ‘kaone bakeng sa bana’ goba gore e tla fediša go se kwane ga banyalani. Ge e le gabotse, ba bangwe ba ikhwetša ba swanetše go dirišana kudu le balekane ba bona bao ba rego ga ba kgotlelelege ka morago ga tlhalo go feta pele le gona boemong bjo bo sego bja tsepama, bjo bjalo ka thekgo ya tša ditšhelete goba tshwanelo ya go godiša ngwana. Maemong a bjalo tlhalo ga e fediše mathata a lapa; e fo ba e a fetišetša kgorong ya tsheko.

Kgetho ya Boraro

Go thwe’ng ge e ba o le lenyalong leo le nago le mathata gomme o naganne ka tlhalo? Sehlogo se se neile mabaka ao a swanetšego go elwa hloko. Tlhalo ga se tharollo ya mathata a lenyalo.

Eupša kwešiša se gabotse: Karabo ga se go fo kgotlelela lenyalo le le se nago lethabo. Go na le kgetho e nngwe—ge e ba lenyalo la gago le e na le mathata, ke ka baka la’ng o sa katanele go a  lokiša? O se ke wa fo kitimela gore mathata a lenyalo la gago a ka se rarollege. Ipotšiše dipotšišo tše:

▪ ‘Ke dika dife tšeo mathomong di dirilego gore ke rate molekane wa-ka? Na molekane wa-ka ga a sa na tekanyo e itšego ya dika tšeo?’—Diema 31:10, 29.

▪ ‘Na nka tsošološa maikwelo ao ke bego ke e-na le ona pele re nyalana?’—Sefela sa Difela 2:2; 4:7.

▪ ‘Go sa šetšwe ditiro tša molekane wa-ka, ke’ng seo nna nka se dirago gore ke diriše ditšhišinyo tšeo di lego go matlakala 3 go ya go 9 a makasine wo?’—Baroma 12:18.

▪ ‘Na nka hlalosetša molekane wa-ka (re lebantše difahlego goba ka lengwalo) kamoo nka ratago ka gona go kaonefatša tswalano ya rena?’—Jobo 10:1.

▪ ‘Na re ka dula fase le mogwera yo a godilego tsebong yo a ka re thušago go ipeela dipakane tše di kwagalago bakeng sa go kaonefatša lenyalo la rena?’—Diema 27:17.

Beibele e re: “Mohlale ó hlatha dikxatô.” (Diema 14:15) Molao wo wa motheo ga o šome feela ge re kgetha balekane eupša o šoma le ge re hlahloba seo re swanetšego go se dira mabapi le tswalano ya lenyalo yeo e nago le mathata. Ee, bjalo ka ge go bontšhitšwe go letlakala 9 la makasine wo, malapa a atlegilego le ona a na le mathata—phapano ke feela tsela yeo a a rarollago ka yona.

Ka mohlala: Akanya o tšea leeto le letelele ka koloi. Ga go pelaelo gore o tla kopana le mathata tseleng, go akaretša boemo bjo bo sa kgahlišego bja leratadima, pitlagano ya dinamelwa le mapheko a ditseleng. Lebakeng le lengwe, o ka ba wa timela. O tla dira’ng? Na o tla boela morago goba na o tla tsoma tsela ya go fenya lepheko gomme o tšwele pele? Letšatšing la lenyalo la gago, o ile wa tšea leeto leo le bego le tla ba le mathata a lona, ka gobane Beibele e bolela gore “bao ba nyalago ba tla ba le bohloko le manyami.” (1 Bakorinthe 7:28, The New English Bible) Taba ga se ge e ba mathata a tla tšwelela eupša ke gore o tla a rarolla bjang ge a tšwelela. Na o ka hwetša tsela ya go rarolla mathata gomme o tšwele pele? Gaešita le ge o nagana gore molekane wa gago o timetše ka mo go feletšego, na o ka leka go nyaka thušo?—Jakobo 5:14.

Modimo ke Mothomi wa Lenyalo

Lenyalo le thomilwe ke Modimo gomme ga se la swanela go tšeelwa fase. (Genesi 2:24) Ge mathata a bonala a sa fele, gopola dintlha tšeo di ahla-ahlilwego sehlogong se.

1. Leka go tsošološa lerato leo o bego o e-na le lona pele.—Sefela sa Difela 8:6.

2. Dira phetho ya seo o ka se dirago go kaonefatša lenyalo la gago gomme o se dire.—Jakobo 1:22.

3. Ka tsela e kwagalago eupša ya tlhompho botša molekane wa gago—e ka ba le lebantše difahlego goba ka lengwalo—gore ke dikaonefatšo dife tšeo o bonago di ka dirwa lenyalong.—Jobo 7:11.

4. Nyaka thušo. Ga se gore o swanetše go phološa lapa la gago ka bowena!

[Mengwalo ya tlase]

[Box/​Picture on page 11]

‘LEKGENG LE KE TLA ATLEGA’

Dinyakišišo di bontšha gore lenyalo la bobedi le na le kgonagalo e ntši ya go se atlege go feta la mathomo le gore lenyalo la boraro gona ga go sa bolelwa. Ka pukung ya gagwe ya Emotional Infidelity, M. Gary Neuman o bontšha lebaka la se. O ngwala gore: “Ge o e-na le mathata lenyalong la gago la mathomo, ga se ka baka la gore o kgethile molekane yo a sa swanelego. Taba e mabapi le wena. O ile wa rata motho yo. O dirišane le motho yo go hwetša seo o nago le sona goba seo o se nago naso.” Neuman o phetha ka gore’ng? “Go kaone go fediša bothata gomme o boloke molekane wa gago go e na le go lahla molekane wa gago gomme wa boloka bothata.”

 [Lepokisi go letlakala 13]

GE E BA LENYALO LE FELA

Beibele e bontšha gore maemo a feteletšego a ka lebiša tlhalong. * Ge e ba go le bjalo ka lapa la gago, o ka thuša bjang bana ba gago ba lego mahlalagading go lebeletšana le bothata?

Botša ngwana wa gago yo a lego mahlalagading seo se diregago. Ge e ba go kgonega, batswadi ka bobedi ba swanetše go dira bjalo. Bobedi bja lena, dirang gore ngwana wa lena yo a lego mahlalagading a tsebe gore phetho ya lena ya go hlala e ka se sa fetošwa. Mo kgonthišetšeng gore ga se yena a dirilego gore le hlalane le gore bobedi bja lena le tla tšwela pele le mo rata.

Tlogelang go lwa—ntwa e fedile. Batswadi ba bangwe ba tšwela pele ba e-lwa le ka morago ga ge ba hlalane. Bjalo ka ge setsebi se sengwe se bolela, ba fetoga “ba hlalanego ka molao eupša e le balwantšhani ba kgokaganego maikwelong bao ba paletšwego ke go dira kwano ka khutšo.” Se ga se dire feela gore bafsa ba lego mahlalagading ba hloke batswadi—ka ge mma le tate ba dula ba e-lwa—eupša se dira gore ba dire gore motswadi yo mongwe a lwe le yo mongwe e le gore ba kgone go hwetša seo ba se nyakago. Ka mohlala, mošemanyana a ka botša mmagwe gore: “Tate o ntumelela ke sepela bošego go fihla ka nako yeo ke e nyakago. Ke ka baka la’ng wena o gana?” Ka ge a sa nyake gore morwa wa gagwe a rate tate kudu go feta yena, mma o a dumela.

Dumelela ngwana wa gago yo a lego mahlalagading go bolela. Bana ba lego mahlalagading ba ka nea mabaka ka gore, ‘Ge e ba batswadi ba-ka ba kgaoditše go ratana le nna ba ka kgaotša go nthata’ goba ‘Ge e ba batswadi ba-ka ba robile molao, ke ka baka la’ng nna ke sa swanela go o roba?’ Go fokotša poifo ya ngwana wa gago yo a lego mahlalagading le go lokiša kgopolo e fošagetšego, mo nee sebaka se sentši sa go bolela. Eupša e ba šedi: O se ke wa mo nea boikarabelo bja gago gomme wa letela gore a go thekge maikwelong. Yo ke ngwana wa gago, ga se mogwera wa gago wa paale.

Kgothaletša ngwana wa gago yo a lego mahlalagading go ba le tswalano e botse le yo e kilego ya ba molekane wa gago. Motho yo o mo hladilego e kile ya ba molekane wa gago, ga se yo e kilego ya ba motswadi wa ngwana wa gago. Go bolela gampe ka motho yoo go ka ba kotsi. Puku ya Teens in Turmoil—A Path to Change for Parents, Adolescents, and Their Families e re: “Ge e ba batswadi ba kgetha go diriša bana ba bona e le dibetša tša ntwa nakong ya ge ba hlalana, ba swanetše go letela go buna seo ba se bjalago.”

Itlhokomele. Ka dinako tše dingwe, o ka ikwa o imelwa. Eupša o se ke wa langwa. Boloka mokgwa o mobotse wa bophelo. Ge e ba o le Mokriste, dula o tšea karolo ditirelong tša moya. Go dira bjalo go tla go thuša gotee le go thuša ngwana wa gago yo a lego mahlalagading gore le dule le e-na le teka-tekano.—Psalme 18:2; Mateo 28:19, 20; Baheberu 10:24, 25.

[Mongwalo wa tlase]

[Seswantšho go letlakala 12]

Katanelang go boloka tlemagano yeo le e dirilego letšatšing la lena la lenyalo

[Seswantšho go letlakala 13]

Ge e ba bobedi bja lena le e-na le tshwanelo ya go godiša bana, kgothaletša ngwana wa gago yo a lego mahlalagading gore a be le tswalano e tiilego le motho yoo e kilego ya ba molekane wa gago