Eya go dikagare

Eya go lelokelelo la dikagare

 POLEDIŠANO | MASSIMO TISTARELLI

Mohlami wa Diroboto o Hlalosa Tumelo ya Gagwe

Mohlami wa Diroboto o Hlalosa Tumelo ya Gagwe

Moprofesara Massimo Tistarelli ke rathutamahlale Yunibesithing ya Sassari kua Italy. O thuša go rulaganya dimakasine tše tharo tša thutamahlale tša ditšhabatšhaba e bile o thušitše go ngwala dipego tše fetago tše lekgolo tša tša thutamahlale. O ithuta kamoo batho ba tsebago ba bangwe ka gona ka go bona difahlego tša bona le go dira dilo tše di bonagalago di le bonolo tše bjalo ka go kama kgwele. Ke moka o hlama ditsela tša go bona tša diroboto—ditsela tša go ekišetša dilo tšeo re di dirago. Phafoga! e mmotšišitše ka tumelo ya gagwe le mošomo wa gagwe bjalo ka rathutamahlale.

O goletše bodumeding bofe?

Batswadi ba ka e be e le Makatholika ao a sa tsenego kereke. Ge ke sa le lesogana, ke be ke sekametše tabeng ya boilaModimo. Ke ile ka rutwa gore bophelo bo bile gona ka tlhagelelo, gomme ka amogela seo e le therešo. Lega go le bjalo, gaešita le ge ke be ke sa dumele gore Mmopi o gona, ke be ke nagana gore go swanetše go ba go na le selo seo se re phagametšego. E le gore ke nyakišiše seo, ke ile ka hlahloba bodumedi bja Bobuddha, bja Bohindu le bja Botao, eupša ka hwetša ditumelo tša ona di sa kgotsofatše.

Ke eng seo se dirilego gore o kgahlegele thutamahlale?

Go tloga bjaneng, ke be ke kgahlwa ke metšhene. E bile ke be ke tlwaetše go hlahlamolla dibapadišwa tša ka tša mohlagase le go di kopanya gape. Le gona ke be ke tshwenya tate, yo e lego moentšineare wa didirišwa tša go boledišana, ka dipotšišo tše di sa felego mabapi le kamoo diradio le megala di šomago ka gona.

Go ba ga gago rathutamahlale go be go akaretša eng?

Ke ile ka ithutela boentšineare bja tša elektroniki Yunibesithing ya Genoa, ke moka ka dira nyakišišo ya kamoo go ka kaonefatšwago tsela yeo diroboto di šomago ka yona gore ke hwetše degree. Ke ile ka ithuta kudu ka tsela ya batho ya go bona le go hwetša ditsela tša go e ekišetša bakeng sa go hlama diroboto.

Ke ka baka la eng tsela ya rena ya go bona e ile ya go kgahla?

Tsela yeo e raragane kudu e bile ga e fo akaretša mahlo feela—e akaretša le tsela ya go hlatha seo re se bonago. Ka mohlala, ela hloko seo se diregago ge o kama  kgwele. Ge o le gare o kitimela go kama kgwele, lentshe ya leihlo la gago e romela seswantšho sa kgwele yeo go retina ya leihlo la gago. Seswantšho seo se tla phatša retina ya leihlo la gago go ithekgile ka gore kgwele le leihlo la gago di sepela ka tsela efe. Ke therešo gore gantši o tsepamišetša leihlo la gago kgweleng. Ke moka seswantšho sa yona se ema go retina ya leihlo la gago mola go ka thwe moriti wa yona o a sepela.

Ka nako e swanago, tsela ya gago ya go bona e balela lebelo leo kgwele e sepelago ka lona gotee le moo e yago gona. Se se makatšago ke gore go balela go thoma gona moo go retina ge leihlo la gago le lekanyetša mosepelo wa kgwele le o bapetša le moriti wa yona. Ke moka mogalatšhika wa leihlo la gago o tšea melaetša yeo e tšwago go retina ya e romela bjokong bja gago, bjoo bo hlahlobišišago tsebišo yeo gomme bja go laela gore o kame kgwele yeo. Go raragana ga mosepelo woo go makatša kudu.

O tutueleditšwe ke eng go dumela go Mmopi?

Ka 1990, ke ile ka fetša dikgwedi tše mmalwa kua Dublin, Ireland, ke dira nyakišišo Kholetšheng ya Trinity. Ge ke be ke eya gae ke ena le mosadi wa ka, Barbara, re ile ra nagana ka bokamoso bja bana ba rena. Re ile ra dira phetho ya go etela kgaetšedi ya ka yoo e bego e le yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa. Kgaetšedi ya ka o ile a mpha kopi ya puku ya Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? yeo e gatišitšwego ke Dihlatse. Ke ile ka kgahlwa ke nyakišišo yeo e dirilwego ka pukung ye. Ke moka ke ge ke lemoga gore ke ile ka amogela thuto ya tlhagelelo ntle le go bona ge e ba go be go ena le bohlatse bjoo bo e thekgago. Ka mohlala, ke be ke naganne gore thuto ya tlhagelelo e be e thekgwa gabotse ke pego ya mešaletša ya dilo tša kgale. Eupša ga e thekgwe ke seo. Ruri, ge ke be ke dutše ke hlahloba thuto ya tlhagelelo, ke moo ke ilego ka kgodišega gore batho bao ba bolelelago thuto yeo ba ipolelela tša bona go ena le go bolela therešo.

Ke ile ka nagana ka go šoma ga ka ka diroboto. Ke be ke ekiša dilo tšeo di hlamilwego ke mang?

Ke moka ke ile ka nagana ka go šoma ga ka ka diroboto. Ke be ke ekiša dilo tšeo di hlamilwego ke mang? Le ka mohla ke be nka se kgone go hlama roboto yeo e kgonago go kama kgwele bjalo ka rena. Roboto e ka lokišetšwa gore e kgone go kama kgwele, eupša maemong ao a laolwago ka go lebanya kudu. Ga e kgone go dira bjalo maemong ao e sego ya hlamelwa gore e dire bjalo go ona. Bokgoni bja rena bja go ithuta bo phala kgole bja motšhene—le gona metšhene yeo e na le bao ba e dirilego! Therešo ye e fo ba e nngwe ya tše dintši tšeo di ilego tša ntira gore ke dire phetho ya gore re na le Mohlami wa rena.

Ke ka baka la eng o ile wa ba yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa?

Ka boripana, e bile ka gobane nna le Barbara re be re rata mekgwa ya tšona ya go ithuta ka mo go tseneletšego. Ke ile ka kgahlwa kudu ke nyakišišo yeo e dirilwego dikgatišong tša tšona. Nyakišišo e tseneletšego e kgahla batho ba go swana le nna, bao ba nyakago go ithuta dilo ka botlalo. Ka mohlala, ke ile ka kgahlwa kudu ke diporofeto, goba dipolelelopele, tše dintši tša ka Beibeleng. Go ithuta ga ka diporofeto tšeo go nkgodišitše gore ruri Beibele e tšwa go Modimo. Ka 1992, nna le Barbara re ile ra kolobetšwa ra ba Dihlatse tša Jehofa.

Na go ithuta ga gago thutamahlale go fokodišitše tumelo ya gago?

Ka mo go fapanego, thutamahlale e matlafaditše tumelo ya ka. Ka mohlala, ela hloko kamoo re tsebago batho ka gona ka go bona difahlego. Lesea le ka kgona go dira se lebakeng la ge le ena le diiri le belegwe. Nna le wena re ka kgona go lemoga motho yo re mo tsebago le semeetseng, gaešita le ge a le gare ga lešaba. Re ka ba ra lemoga le gore o ikwa bjang. Lega go le bjalo, re ka ba re sa tsebe gore go lemoga motho moo go akaretša go hlathwa ga tsebišo e kgolo kudu ka lebelo le legologolo.

Ee, ke kgodišegile ka botlalo gore tshepedišo ya rena ya go bona ke mpho e tšwago go Jehofa Modimo. Dimpho tša gagwe, tšeo di akaretšago Beibele, di ntutueletša gore ke mo leboge le go bolela le ba bangwe ka yena. Go ba gona, kahlolo ya ka e mpotša gore o swanelwa ke kgodišo bakeng sa dilo tšeo a di tšweledišego.