Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Deɛmɔti Mɛlɛbɛnwoaze Nwo Hyia La

Deɛmɔti Mɛlɛbɛnwoaze Nwo Hyia La

“Mɔɔ le bɛlɛvo la nwu nrɛlɛbɛ.MRƐ. 11:2.

EDWƐNE: 38, 69

1, 2. Kɛmɔti a Nyamenle kpole awie mɔɔ ɛnee bɛlɛ ɔ nwo aze la ɛ? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.)

MƆƆ tete Yizilayɛ Belemgbunli Sɔɔlo bɔle ye tumililɛ bo la, ɛnee ɔbɛlɛ ɔ nwo aze na ɔbu debie. (1 Sa. 9:1, 2, 21; 10:20-24) Noko mɔɔ ɔrayɛle belemgbunli la, yeangyɛ ɔbɔle ɔ bo ɔyɛle mgbanyizonle anzɛɛ anwomemaazo. Mɔɔ Nyamenle ngapezonli Samoɛle andwu Gelegale wɔ mekɛ mɔɔ ɔhilele la, Sɔɔlo annyia abotane. Ɛnee Filisitiama ɛlɛsiezie bɛ nwo amaa konle, na Yizilayɛma ɛlɛfi Sɔɔlo anwo ɛkɛ. Bie a ɔnyianle adwenle kɛ, ‘Ɔwɔ kɛ meyɛ nwolɛ debie ndɛndɛ.’ Ɔti ɔbɔle afɔle ɔmaanle Nyamenle, debie mɔɔ ɔnlɛ adenle ɔnyɛ la. Gyihova anye anlie nwo.1 Sa. 13:5-9.

2 Samoɛle dwule Gelegale la, ɔhwile Sɔɔlo anyunlu. Sɔɔlo anlie ndeanlɛ ne ando nu, emomu, ɔvale edwɛkɛ ɔyele ɔ nloa, ɔbɔle mɔdenle kɛ ɔbɔ awie mɔ somolɛ, yɛɛ ɔbule ye nyɛleɛ ne kɛ ɔnle ɛtane biala. (1 Sa. 13:10-14) Ɔvi zɔhane mekɛ ne Sɔɔlo yɛle ninyɛndane dɔɔnwo yemɔti belemgbunlililɛ ne bɔle ye, mɔɔ hyia kpalɛ la, Gyihova kpole ye. (1 Sa. 15:22, 23) Sɔɔlo bɔle ɔ bo kɛnlɛma ɛdeɛ, noko ye awieleɛ yɛle alɔbɔlɛ.1 Sa. 31:1-6.

3. (a) Adwenle boni a menli lɛ ye wɔ mɛlɛbɛnwoaze nwo a? (b) Kpuya boni mɔ a ɔwɔ kɛ yɛbua a?

3 Ɛnɛ, menli dɔɔnwo te nganeɛ kɛ saa bɛbɛlɛ bɛ nwo aze a, bɛnrɛdwu bɛ bodane nwo. Ɔti bɛmbɛlɛ bɛ nwo aze fee. Kɛ neazo la, awie mɔɔ ɛnee ye sini na kɛkala ɔle maanyɛlɛnli la hanle ye mekɛ bie kɛ: “Me nee mɛlɛbɛnwoaze ɛnlɛ ɛhwee ɛnyɛ—na me nee ye ɛnrɛnyia debie ɛnrɛyɛ ɛlɛ.” Noko, duzu ati a mɛlɛbɛnwoaze nwo hyia ɛ? Duzu a mɛlɛbɛnwoaze kile a, na duzu a ɔngile a? Na saa yɛyia ngyegyelɛ anzɛɛ tɛnlabelɛ mɔɔ anu yɛ se la a, kɛ ɔkɛyɛ na yɛala mɛlɛbɛnwoaze ali ɛ? Yɛbabua kpuya nwiɔ ne mɔɔ limoa la wɔ edwɛkɛ ɛhye anu. Edwɛkɛ mɔɔ doa zo la babua kpuya ne mɔɔ tɔ zo nsa la.

DUZU ATI A MƐLƐBƐNWOAZE NWO HYIA Ɛ?

4. Kɛzi ɛbahilehile mgbanyizonle ɛyɛlɛ nu ɛ?

4 Baebolo ne maa yɛnwu kɛ mɛlɛbɛnwoaze le adubɛnwo anzɛɛ mgbanyizonle angɔbɛnzi. (Kenga Mrɛlɛbulɛ 11:2.) Nrɛlɛbɛ wɔ nu kɛ Devidi zɛlɛle Gyihova kɛ ɔye ye ɔvi “mgbanyizonle ɛyɛlɛ” nwo la. (Edw. 19:13, NW) Duzu a le “mgbanyizonle ɛyɛlɛ”? Bɛkile nu kɛ, saa awie pele ɔ nwo anzɛɛ yeanzi abotane na ɔyɛ debie mɔɔ ɔnlɛ adenle ɔnyɛ la a, ɛnee ɔlɛyɛ mgbanyizonle. Kɛmɔ bɛvale ɛtane bɛwole yɛ la ati, ɔdwu mekɛ ne bie a yɛ muala yɛyɛ mgbanyizonle. Noko kɛ mɔɔ yɛnwu ye wɔ Belemgbunli Sɔɔlo edwɛkɛ ne anu la, saa yɛkɔ zo yɛyɛ mgbanyizonle a, Nyamenle anye ɛnrɛlie yɛ nwo. Edwɛndolɛ 119:21 ka ye wɔ Gyihova anwo kɛ: “Ɛtea mgbanyizonlema.” Duzu ati ɔ?

5. Duzu ati a mgbanyizonle ɛyɛlɛ le ɛtane kpole a?

5 Saa awie yɛ mgbanyizonle a, anyebolo wɔ nu kpalɛ tɛla nvonleɛ mɔɔ ɔnze mɔɔ ɔbayɛ la. Mɔɔ limoa, saa yɛambɛlɛ yɛ nwo aze a, ɔkile kɛ yɛmbu Gyihova kɛ yɛ Tumivolɛ. Mɔɔ tɔ zo nwiɔ, saa yɛyɛ debie mɔɔ yɛnlɛ nwolɛ adenle la a, bie a ɔbamaa yɛ nee awie mɔ anyia edwɛkɛ. (Mrɛ. 13:10) Mɔɔ tɔ zo nsa, saa yɛyɛ mgbanyizonle a, yɛ nyunlu bahola agua aze anzɛɛ yɛbabɔ anyiemgba bɔbɔ. (Luku 14:8, 9) Saa awie yɛ mgbanyizonle a, ɔnrɛwie ye boɛ. Kɛ mɔɔ Ngɛlɛlera ne maa yɛnwu ye la, mɛlɛbɛnwoaze a le kpalɛ a.

DUZU A MƐLƐBƐNWOAZE KILE A?

6, 7. Duzu a kile kɛ awie bɛlɛ ɔ nwo aze a?

6 Kilisienenli mɔɔ bɛlɛ ɔ nwo aze la ɛmmemaa ɔ nwo zo, emomu, ‘ɔbu ɔ gɔnwo mɔ ɔtɛla ɔ nwo.’ (Fel. 2:3) Ɔze kɛ tɛ ninyɛne ne amuala a ɔbahola yeayɛ a, ɔbɛlɛ ɔ nwo aze ɔdie ye nvonleɛ ɔto nu. Ɔdie awie mɔ nzuzulɛ ɔto nu na ɔsukoa debie ɔfi bɛ ɛkɛ. Gyihova anye die mɛlɛbɛnwoaze nwo kpalɛ.

7 Wɔ Baebolo ne anu, mɛlɛbɛnwoaze kile kɛ yɛbanwu kɛzi yɛde la nee yɛ sinlidɔlɛ. Wɔ Giliki aneɛ nu, adwenle mɔɔ wɔ edwɛkɛ ne anu la fale subane mɔɔ yɛda ye ali yɛkile awie mɔ la anwo titili.

8. Nyɛleɛ mɔɔ ɛngile mɛlɛbɛnwoaze la bie mɔ a le boni?

8 Yɛbahola yɛanyia mgbanyizonle adwenle mɔɔ yɛnrɛnwu ye a. Kɛzi ɛhye bahola azi ɛ? Bie a yɛbabu yɛ nwo anzɛɛ nwolɛ adenle mɔɔ yɛlɛ la somaa. (Wlo. 12:16) Bie a yɛbahwe adwenle yeara yɛ nwo zo wɔ adenle mɔɔ ɛnfɛta la azo. (1 Tem. 2:9, 10) Anzɛɛ nwolɛ adenle mɔɔ yɛlɛ, yɛ gɔnwo mɔ, anzɛɛ yɛ nzuzulɛ bamaa yɛayɛ kyengye wɔ edwɛkɛ bie mɔ anwo. (1 Kɔl. 4:6) Fane dɔɔnwo ne ala, saa yɛyɛ zɔ a, yɛnnwu ye bɔbɔ kɛ yɛmbɛlɛ yɛ nwo aze na yɛlɛyɛ mgbanyizonle.

9. Duzu a ɛmaa bie mɔ ɛyɛ mgbanyizonle a? Maa Baebolo nu neazo.

9 Awie biala bahola ayɛ mgbanyizonle, saa yɛmaa nwonane ne atiakunluwɔzo nwo adenle mekɛ ekyi a. Angomedi, ɛkpɔlɛ, nee ahonle kpole ɛmaa menli dɔɔnwo ɛyɛ mgbanyizonle. Baebolo ne ka kɛ, “sonla su ne gyima” maanle Abesalɛm, Ɛzaya, nee Nɛbukadenɛza yɛle mgbanyizonle na Gyihova bɛlɛle bɛ aze.2 Sa. 15:1-6; 18:9-17; 2 Ek. 26:16-21; Dan. 5:18-21.

10. Duzu ati a ɔnle kɛ yɛbua awie mɔ ndɛne ɛ? Maa Baebolo nu neazo.

10 Ninyɛne gyɛne noko bahola amaa awie ayɛ mgbanyizonle. Fa Baebolo nu edwɛkɛ ɛhye mɔ kɛ neazo: Mɔlebɛbo 20:2-7 yɛɛ Mateyu 26:31-35. Asoo atiakunluwɔzo ɛtane a maanle Abemɛlɛke nee Pita bɔle ɛbɛla mɔɔ wɔannea a ɛbaha kɛ ɔle mgbanyizonle la ɔ? Asoo ɛnee bɛnze mɔɔ bɛlɛyɛ la anzɛɛ bɛandwenle nwo ɔ? Kɛmɔ yɛnze ahonle nu la ati, nrɛlɛbɛ nee ɛlɔlɛ ɛnrɛmaa yɛnrɛbua awie mɔ ndɛne.Kenga Gyemise 4:12.

NWOLƐ ADENLE MƆƆ YƐLƐ

11. Saa yɛnwu nwolɛ adenle mɔɔ yɛlɛ ye wɔ Nyamenle ngyehyɛleɛ nu la a, kɛzi ɔbaboa yɛ ɛ?

11 Saa yɛnwu nwolɛ adenle mɔɔ yɛlɛ ye wɔ Nyamenle ngyehyɛleɛ nu la a, ɔbamaa yɛabɛlɛ yɛ nwo aze. Kɛmɔ Gyihova le ngyehyɛleɛ Nyamenle la ati, yemaa yɛ nuhua ko biala nwolɛ adenle anzɛɛ gyima wɔ ye sua nu. Asolo awie biala gyima wɔ asafo ne anu, noko yɛ muala yɛ nwo hyia. Gyihova ɛlolɛ ne ati, yemaa yɛ nuhua ko biala ahyɛlɛdeɛ, agyadeɛ, anzɛɛ ɛlolɛ ahyɛlɛdeɛ bie mɔ. Yɛbahola yɛava yɛawula ye anyunlunyia na yɛaboa awie mɔ. (Wlo. 12:4-8) Gyihova ɛmaa yɛ gyima mɔɔ maa bɛdi yɛ eni, bɛdie yɛ bɛdi, na ɛzonlelilɛ wɔ nwo la.Kenga 1 Pita 4:10.

Saa yɛnyia gyimalilɛ fofolɛ a, duzu a yɛkola yɛsukoa yɛfi Gyisɛse neazo ne anu a? (Nea ɛdendɛkpunli 12-14)

12, 13. Saa nwolɛ adenle mɔɔ yɛlɛ ye wɔ Nyamenle ngyehyɛleɛ nu la kakyi a, duzu ati a ɔnle kɛ ɔsi yɛ nwo ɛ?

12 Noko nwolɛ adenle mɔɔ yɛlɛ ye wɔ Nyamenle ngyehyɛleɛ nu la kola kakyi. Mekɛ ɛlɛkɔ la ɔbahola yeahakyi. Fa Gyisɛse kɛ neazo. Mɔlebɛbo ne, ɛnee ɔ nee Gyihova a de a. (Mrɛ. 8:22) Akee ɔboale ɔmaanle bɛbɔle anwumabɔvolɛma, ewiade, nee alesama. (Kɔl. 1:16) Nzinlii, Gyisɛse nyianle gyima fofolɛ wɔ azɛlɛ ye azo, bɛwole ye kɛ adɔma na akee ɔyɛle kpanyinli. (Fel. 2:7) Gyisɛse vale ɔ nwo bɔle afɔle la anzi, ɔziale ɔhɔle anwuma na ɔrayɛle Nyamenle Belemgbunlililɛ ne azo Belemgbunli wɔ 1914. (Hib. 2:9) Na yemɔ ɛnrɛyɛ ye gyima mɔɔ li amozi. Wɔ ye Ɛvolɛ Apenle Ko Tumililɛ ne anzi, Gyisɛse bava Belemgbunlililɛ ne amaa Gyihova “amaa Nyamenle ali ninyɛne kɔsɔɔti azo belemgbunli.”1 Kɔl. 15:28.

13 Zɔhane ala a ɔwɔ kɛ yɛnwu ye kɛ ɔvi mekɛ mɔɔ kɔ mekɛ la yɛ gyimalilɛ bahakyi ɔlua kpɔkɛ ngakyile mɔɔ yɛsi la ati a. Kɛ neazo la, ɛnee ɛle belazinli, na akee wɔgya ɔ? Asoo wɔbɔ ɔ bo ɛlɛwo mralɛ? Wɔ wɔ mgbanyinli mekɛ nu, ɛmkpondɛ ninyɛne mgbole amaa wɔayɛ dahuu ɛzonlenlɛ gyima ne ɔ? Kpɔkɛzilɛ ɛhye mɔ anu biala maa yɛnyia nwolɛ adenle nee ɛzonlelilɛ bie mɔ. Yɛ tɛnlabelɛ ne kakyi a ɔkola ɔmaa yɛyɛ dɔɔnwo anzɛɛ yɛte mɔɔ yɛyɛ la azo. Ɛle kakula anzɛɛ wɔnyi ɔ? Ɛte kpɔkɛ anzɛɛ ɛnde kpɔkɛ? Gyihova suzu kɛzi ɔbava yɛ nuhua ko biala yeali gyima wɔ ye ɛzonlenlɛ nu la anwo. Ɔ nye la kɛ yɛbayɛ mɔɔ yɛbahola ye yɛ la, na ɔ nye die mɔɔ yɛyɛ la anwo kpalɛ.Hib. 6:10.

14. Kɛzi mɛlɛbɛnwoaze maa yɛ kunlu dwo yɛ nwo na yɛ nye die wɔ tɛnlabelɛ biala anu ɛ?

14 Gyisɛse anye liele ye gyimalilɛ ne kɔsɔɔti anwo, na yɛ nye bahola alie yɛ ɛdeɛ ne anwo. (Mrɛ. 8:30, 31) Mɛlɛbɛnwoaze sonla akunlu dwo ye gyimalilɛ anzɛɛ ye ɛzonlelilɛ wɔ asafo ne anu anwo. Ɔmmaa nwolɛ adenle mɔɔ ɔbanyia ye kenle bie anzɛɛ mɔɔ awie mɔ ɛlɛyɛ la ɛngyegye ye. Emomu, ɔmaa ɔ nye sɔ nwolɛ adenle mɔɔ ɔlɛ ye wɔ ahyehyɛdeɛ ne anu la, ɔbu ye kɛ ɔvi Gyihova ɛkɛ. Eza ɔdie gyimalilɛ anzɛɛ nwolɛ adenle mɔɔ Gyihova ɛva ɛmaa awie mɔ la ɔto nu. Mɛlɛbɛnwoaze maa yɛdi awie mɔ eni na yɛboa bɛ.Wlo. 12:10.

MƐLƐBƐNWOAZE NWO ADWENLE MƆƆ FƐTA

15. Duzu a yɛkola yɛsukoa yɛfi Gedɛyɔn mɛlɛbɛnwoaze ne anu a?

15 Gedɛyɔn yɛle mɛlɛbɛnwoaze nwo neazo kpalɛ. Mekɛ mɔɔ limoa mɔɔ Gyihova anwumabɔvolɛ ne yele ɔ nwo hilele Gedɛyɔn la, ɔlale mɛlɛbɛnwoaze subane ali. (Man. 6:15) Gedɛyɔn liele Gyihova gyima ne dole nu la, ɔnleanle ɔnwunle kɛ ɔte mɔɔ bɛkpondɛ bɛavi ye ɛkɛ ne la abo kpalɛ, na ɔmaanle Gyihova hilele ye adenle. (Man. 6:36-40) Ɛnee Gedɛyɔn lɛ akɛnrasesebɛ nee akɛnrazilɛ. Noko ɔmaanle ɔ nye lale ɛkɛ na ɔyɛle ye ninyɛne nrɛlɛbɛ nu. (Man. 6:11, 27) Yeanva ye gyimalilɛ ne yeamkpondɛ duma. Emomu, mɔɔ ɔwiele ye gyima ne la, ɔvale anyelielɛ ɔhɔdɛnlanle ɔdaye ye sua zo.Man. 8:22, 23, 29.

16, 17. Saa mɛlɛbɛnwoaze sonla ɛlɛsuzu sunsum nu anyuhɔlɛ nwo a, duzu a ɔbadwenle nwo a?

16 Saa awie die gyimalilɛ fofolɛ to nu anzɛɛ ɔkpondɛ kɛ ɔyɛ dɔɔnwo wɔ asafo ne anu a, ɔngile kɛ ɔmbɛlɛ ɔ nwo aze. Baebolo ne tu yɛ kɔsɔɔti folɛ kɛ yɛnyia anyuhɔlɛ. (1 Tem. 4:13-15) Noko, asoo ɛhye kile kɛ ɔwɔ kɛ bɛkakyi yɛ gyimalilɛ ɔ? Kyɛkyɛ. Ɔlua Gyihova moalɛ zo, yɛbahola yɛanyia anyuhɔlɛ wɔ sunsum nu wɔ gyimalilɛ biala mɔɔ yɛlɛ ye kɛkala la anu. Yɛbahola yɛava yɛ ɛlolɛ ahyɛlɛdeɛ mɔɔ Nyamenle ɛva ɛmaa yɛ la yɛayɛ gyima mgbalɛ dɔɔnwo.

17 Kolaa na mɛlɛbɛnwoaze sonla alie gyimalilɛ fofolɛ bie la, ɔbalimoa yeabiza mɔɔ bɛkpondɛ bɛavi ye ɛkɛ la. Akee ɔbava nɔhalɛlilɛ yeanleɛnlea ye tɛnlabelɛ ne anu. Kɛ neazo la, asoo ɔbahola yealie gyima anzɛɛ ɛzonlelilɛ dɔɔnwo yeagua ɔ nwo zo mɔɔ ɔnrɛbu ɔ nye ɔnrɛgua ninyɛne mɔɔ hyia la azo ɔ? Ɔwɔ kɛ ɔfa gyima mɔɔ ɔlɛyɛ ye kɛkala la bie ɔmaa awie mɔ amaa yeahola yeayɛ fofolɛ ne ɔ? Saa ɔbua kpuya ɛhye mɔ ko anzɛɛ ɔ mu nwiɔ kɛ kyɛkyɛ a, bie a awie gyɛne bahola ayɛ gyima ne wɔ mekɛ ɛhye anu. Saa yɛyɛ asɔne na yɛneɛnlea yɛ nwo nu kpalɛ a, yɛnrɛlie gyima mɔɔ yɛnrɛhola ye yɛ la yɛnrɛdo yɛ nwo zo. Mɛlɛbɛnwoaze bamaa yɛaha kɛ kyɛkyɛ.

18. (a) Yɛnyia gyimalilɛ fofolɛ a, kɛzi mɛlɛbɛnwoaze baboa yɛ ɛ? (b) Kɛzi Wulomuma 12:3 baboa mɛlɛbɛnwoaze sonla ɛ?

18 Saa yɛnyia gyimalilɛ fofolɛ bie a, Gedɛyɔn neazo ne kakye yɛ kɛ saa Gyihova adehilelɛ nee ye moalɛ ɛnle nu a yɛnrɛhola ye yɛ. Bɛvɛlɛ yɛ bɔbɔ kɛ ‘yɛva mɛlɛbɛnwoaze yɛ nee yɛ Nyamenle ne ɛlua.’ (Maeka 6:8) Ɔti mekɛ biala mɔɔ yɛkɛnyia gyimalilɛ fofolɛ la, ɔwɔ kɛ yɛfa asɔneyɛlɛ yɛsuzu mɔɔ Gyihova dua ye Edwɛkɛ ne nee ye ahyehyɛdeɛ ne azo ɔka ɔkile yɛ la anwo. Ɔwɔ kɛ yɛyɛ nzenzaleɛ yɛdi Gyihova adehilelɛ zo. Bɛmaa yɛhakye kɛ tɛ yɛ mɔdenlebɔlɛ ɔ, emomu, Gyihova mɛlɛbɛnwoaze a maa yɛyɛ “sonlakpole” a. (Edw. 18:35) Saa yɛbɛlɛ yɛ nwo aze yɛ nee Nyamenle dua a, ɔbamaa yɛanyia adwenle mɔɔ fɛta la.—Kenga Wulomuma 12:3.

19. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛbɛlɛ yɛ nwo aze a?

19 Kɛmɔ Gyihova a le yɛ Bɔvolɛ nee Anwuma Nee Aze Tumivolɛ la ati, mɛlɛbɛnwoaze sonla fa enililɛ mɔɔ fɛta la maa ye. (Yek. 4:11) Mɛlɛbɛnwoaze maa yɛ kunlu dwo gyima mɔɔ Nyamenle ɛva ɛmaa yɛ la anwo na yɛyɛ ye kpalɛ. Mɛlɛbɛnwoaze maa yɛyɛ mɔɔ fɛta la, na ɛhye maa koyɛlɛ ba Gyihova menli avinli. Mɛlɛbɛnwoaze maa yɛbu yɛ gɔnwo mɔ yɛtɛla yɛ nwo, yɛɛ ɔmaa yɛnea boɛ yemɔti yɛnyɛ ɛtane mgbole. Ɛhye ati, mɛlɛbɛnwoaze nwo hyia maa Nyamenle menli kɔsɔɔti na Gyihova anye die bɛdabɛ mɔɔ bɛda ye ali la anwo. Na saa yɛwɔ ngyegyelɛ nu ɛ? Edwɛkɛ mɔɔ doa ye la bamaa yɛanwu kɛzi yɛbala mɛlɛbɛnwoaze ali wɔ mekɛ mɔɔ yɛwɔ ngyegyelɛ nu la.