Kanian naimano na arum ya saray kabataan ya sobsobray panaon dad online et . . .

• naadik ed saray gadyet da.

• asangkot ed cyberbullying.

• ginagala odino ag-ginagalan akanengneng na pornograpiya.

MAKAADIK

Wala ray apps ed gadyet ya talagan makapaadik, singa saray games. Agtayo itan pankelawan ta oniay imbaga na libron Reclaiming Conversation: “Saray apps ed cellphone tayo et denisinyo pian agtayo ikbanan iratan.” No diman mas mabayag tayon makakabantay na saray advertisement, mas baleg so kita na saray advertiser.

ISIPEN PA: Kasin naadik lad gadyet iray ananak mo? Panon mo ran tulongan pian dugay pangusar day panaon da?—EFESO 5:15, 16.

CYBERBULLYING

No aka-online iray arum ya totoo et magmamaliw iran mas agresibo, siga, tan anggapoy pibabali dad liknaan na arum—kaslakan ya ugali na saray bully.

Manbu-bully so arum diad social media ta labay dan naalay atension na totoo tan onsikat. Wala met iray say pakalikna ra et nabu-bully ira no ibabaliwala ira na kakaaro da, singa bilang, no ag-ira naimbitaan ed party.

ISIPEN PA: Kasin makalakal iray ananak yo ed online? (Efeso 4:31) Kasin nasasakitan ira no ag-ira papansinen na arum?

PORNOGRAPIYA

Matmainomay so makanengneng na imoral iran litrato tan video diad Internet. Anggano wala ray apps ya sarag ya usaren na atateng pian i-block iray makapuy ya website, kaukolan dan tandaan ya aliwa itan ya magenap ya proteksion.

Say sexting odino pangi-send o pan-receive na bastos iran litrato ed gadyet et kontra ed batas. Depende ed batas na sakey a lugar tan edad na saray asangkot, nayarin nakasoan na child pornography iray angikayat ed ontan ya message.

ISIPEN PA: Panon yon tulongan iray ananak yo pian ag-ira natukson onnengneng tan mangi-send na bastos iran litrato?—EFESO 5:3, 4.

IPASAL IRAY ANANAK MO

Anggano marundunong ya mangusar na gadyet iray ananak yo, kaukolan da nin siansia so panangigiya yo. Imbaga na libron Indistractable ya no basta labat ikdan na gadyet iray ananak anta agda ni amtay dugan panangusar ed satan, “singa ira aabuloyan ya man-dive ed aralem ya swimming pool anta agda ni amtay onlangoy.”

Pilien iray labay mon gawaen, odino isulat mo ray arum nin naisip mo.

• Ibangat iray dugan ugali ed anak ko no man-online

• Tulongan koy anak ko pian ag-ombarong no imbaliwala na arum

• I-block iray amin ya apps tan website ya makapuy iray karga to

• Sagpaminsan kon i-check so cellphone na anak ko

• Limitaan so oras ya pangusar na anak ko ed gadyet

• Agko abuloyan ya mangusar na gadyet so anak ko no kakaugip la

• Ibawal so pangusar na gadyet legan na panangan