Panon so Nepeg Mon Pandisiplina ed Ananak Mo?
“Agko la naanosan a dengelen so kada luluganan ya ondadalan. Pitlo la yan ag-inunor nen Jordan so curfew to. Kuan kod sarilik, ‘Kulaan to la kasi? Wala kasi agawad sikato? Agto ta amta ya aburido kami la?’ Nen sinmabin siansia, ngalngali ak la onsabog ed pasnok ko.”
—GEORGE.
“Maneyag so anakon bii, kanian ataktakot ak. Linmingaw ak tan anengneng kon sankabembenan toy ulo to tan onaakis. Sikatoy pinekpek na apat taon ya agi ton laki.”
—NICOLE.
“‘Agko tinakew may singsing. Nalmok man!’ kuan na anem taon ya anak min si Natalie, ya mikakasi iray singa inosentin mata to. Ansakisakit ed sikami ta talagan aga onamin, ya anggad akaakis kami la. Amta min mantitila.”
—STEPHEN.
NO SAKEY kan ateng, aliknam met la kasi iratan? No wala kad ontan iran situasyon, naisip mo kasi no panon, odino kasin nepeg mon disiplinaen so anak mo? Mauges kasin disiplinaen iray anak mo?
ANTO SO DISIPLINA?
Diad Biblia, say salita parad “disiplina” et aliwan basta arum a salita parad dusa. Say panagdisiplina et manunan ontutukoy ed panamilin, panangibangat, tan panangipetek. Agbalot itan mikonektaan ed panag-abuso odino inkaruksa.—Uliran 4:1, 2.
Say panagdisiplina na ateng et niyaliling ed panagtanaman. Say sakey ya mantanem na tanaman et iparaan toy dalin, salogen tan ikdan toy abono so tanaman, tan protektaan tod saray bigis tan dikarika. Legan ya ombabaleg so tanaman, ompan kaukolan ton putotan itan pian ombaleg ed dugan direksion. Amta to ya no maalwar ton gawaen iray nanduruman paraan, magmaliw ya mabuna so tanaman. Mipadpara, aasikasoen na saray ateng iray anak da diad dakel a paraan. Balet no maminsan, singa panagputot, kaukolan iran mandisiplina pian nipetek ya tampol iray mauges a panlabayan na saray anak da tan natulongan iran ombaleg ed dugan direksion. Anggaman ontan, kaukolan ya maalwar so pamutot ed tanaman, ta no andi, nayarin nasakitan itan. Mipadpara, kaukolan ya say pandisiplina na ateng et gawaen diad maaron paraan.
Si Jehova, say Dios ya ibabaga na Biblia, et angiter na maabig ya alimbawa parad saray ateng. Say panagdisiplina tod saray matulok ya mandadayew ed sikato diad dalin et talagan epektibo tan makapaliket kanian ‘naaro’ day disiplina. (Uliran 12:1) Bebembenan day disiplina tan agda itan iikbanan. (Uliran 4:13) Natulongan moy anak mon awaten so disiplina no aligen moy taloran manunan kabiangan na panagdisiplina na Dios: (1) maaro, (2) makatunongan, tan (3) agmanguman-uman.
MAARON PANAGDISIPLINA
Say aro so basiyan tan mamapakiwas ed Dios ya mandisiplina. Ibabaga na Biblia: “Say aroen nen Jehova baaten to, singa sakey ya ama a manliket ed anak.” (Uliran 3:12) Sakey ni, si Jehova et “mapangasi tan mapaaro, mapalna ya onsanok.” (Exodo 34:6) Lapud satan, si Jehova et agbalot maabuso odino maruksa. Agmet mansalitay ansakit, manbalaw, odino maninsulto, ta amin iratan et makapasakit a ‘singa saray saksak na espada.’—Uliran 12:18.
Tua, imposiblin sigpot ya naalig na saray ateng so perpekton alimbawa na Dios ed panangontrol ed dili. No maminsan et naupot lay pasensiam, balet diad mairap iran situasyon, naynay a tandaan ya no base ed sanok so dusa, kaslakan ya satan et maruksa, sobra, tan aliwan epektibo. Kaaruman ni, say panagdusa ya base ed sanok odino impakadismaya et aliwan panagdisiplina, noagta pakapatnagan labat ya anggapoy kontrol mod sarilim.
Balet no say panagdisiplinam et maaro tan walay kontrol mod sarilim, seguradon mas maabig iray resulta. Imanoen no antoy ginawa di George tan Nicole, duarad saray ateng ya abitla ed gapo.
“Nen sinmabin siansia si Jordan, masyadoy pasnok min sanasawa, balet kinontrol mi liknaan mi legan ton ipapaliwaway rason to. Lapud lablabi la, nandesisyon kami ya diad kabuasan mi la pantongtongan. Nampikasi kamin saniiba insan kami la naugip. Kaimbuasan to, kalmado kamin akapantongtong, tan asabi mi puso na anak mi. Mabulos ton inunor iray imbaga min totontonen tan inawat toy disiplina lapud samay ginawa to. Misalsalamat kami ta amoria mi ya aliwan epektibo so pan-react ya tampol no makakapasnok so sakey. No ondengel kami ni, mabetbet ya maabig so resulta.”
—George.
“Agaylay pasnok ko nen anengneng kon sinakitan na anakon laki so atsi to. Balet imbes ya pampasnokan kon tampol, pinaloob ko nid kuarto to ta agak makapandesisyon na duga lapud sobray pasnok ko. Nen kinmalma ak la, seryoson impaliwawak ya mauges so pagmaliw ya bayolenti tan impamoriak ed sikato ya aliway ginawa tod atsi to. Sayan paraan ya ginawak et maong so epekto tod sikato. Nan-sorry ed atsi to insan to nilakap.”
—Nicole.
On, say dugan panagdisiplina, anggan walay kaiba ton dusa, et naynay ya base ed aro.
MAKATUNONGAN YA PANAGDISIPLINA
Say panagdisiplina nen Jehova et naynay ya dugarugay kabelat to. (Jeremias 30:11; 46:28) Ikokonsidera toy amin ya sirkumstansya, anggan saray agsankaimano. Panon met itan ya nagawaan na atateng? Oniay impaliwawa nen Stephen ya abitlad gapo: “Anggano asakitan kami tan agmi natalosan no akin ya masyadoy pangipipilit nen Natalie ya agto inala may singsing, sinali min inkonsidera so edad to tan say ugaw nin panagnonot to.”
Sasalien met na asawa nen Nicole ya si Robert ya ikonsidera so amin ya sirkumstansya. No aliway gagawaen na ugugaw, lanang ton tetepetay sarili to: ‘Natan labat kasi agawa iya odino lanang la? Kasin naksawan labat so ugaw odino aliwliway liknaan to? Kasin ipapatnag na sayan ginawa to ya wala ni arum ya problema?’
Saray makatunongan ya ateng et sankanonot da ya saray ugugaw et aliwan melag ya adulto. Binidbir itan na Kristianon apostol ya si Pablo nen insulat ton: “Sanen melag ak nin ugaw, mansasalita ak a singa ugaw, maniisip a singa ugaw.” (1 Corinto 13:11) Say kuan nen Robert: “Say sakey a bengatlan tinmulong ed siak pian magmaliw a balanse tan napaliisay alabas ya reaksion et say pangipapanonot kod sarilik ed saray ginawak nen ugaw ak ni.”
Importante ya magmaliw kan realistiko ed saray iilaloan mo tan agmo susuportaan odino kokonsintien iray aliwan ginawa odino ugali. No ikokonsideram iray abilidad, limitasyon, tan arum nin kipapasen na anak mo, nasegurom ya say panagdisiplinam et balanse tan makatunongan.
AGMANGUMAN-UMAN YA PANAGDISIPLINA
“Siak, si Jehova, agak manguman,” so ibabaga na Malaquias 3:6. Manmamatalek iray lingkor na Dios tan maligen ira ed sayan katuaan. Kaukolan met ya nalikna na saray anak so inkaligen lapud agmanguman-uman ya panagdisiplina. No manguman-uman so estandartim depende ed mood mo, nayarin nawetwet tan nadismaya so anak mo.
Tandaan so imbaga nen Jesus: ‘Say imbaga yon “On” et on, tan say “Andi” yo et andi.’ Onaplika met iratan ed panamabaleg na ananak. (Mateo 5:37) Nonot mo nin maong antis kan mangiter na ultimatum ya agmo lanlamang gawaen. No pasakbayan moy anak mo ya sikatoy nadisiplina no walay gawaen ton aliwa, seguradom ya gawaen itan.
Importante so maong ya komunikasyon na atateng tan ananak pian agmanguman-uman so panagdisiplina. Oniay impaliwawa nen Robert: “No napaesel ak na saray anak mi ed bengatlan imbaga na asawak ya agda nayarin gawaen, insan ko naamtaan itan, umanen kon tampol so desisyon ko pian suportaay asawak.” No agmanpaknaan iray ateng no panon ya arapen so sakey a situasyon, mas maabig no pantongtongan da ni itan ya sikaran dua labat tan mankasakey irad desisyon da.
IMPORTANTE SO PANDISIPLINA
No aligen moy maaro, makatunongan, tan agmanguman-uman ya panagdisiplina nen Jehova, seguradon nagunggonaan iray anak mo ed saray sagpot mo. Say maaron panangigiyam et makatulong ed saray anak mo pian magmaliw iran matatken ed panagnonot, responsable, tan balansin adulto. Singa ibabaga na Biblia: “Ibangat mo so anak ed dalan a nepeg to a laen, tan anggan sano masiken la ag-onarawi ed sikato.”