Waut es de Fiasee? Es daut de Hal ooda de Gehenna?

AUFSPÄLEN

Waut de Schreft doatoo sajcht

De Fiasee es een Jlikjnis fa de eewje Venichtunk. De Fiasee es dautselwje aus de Gehenna. Oba daut es nich dautselwje aus de Hal, wiels de Hal es een Jlikjnis fa dee Städ, wua de mieeschte Menschen em Doot schlopen.

Daut es nich werkjlich een See, ooda eene Likj

Daut jeft fief Bibelvarzhen, waut von “dän Fiasee” räden, un wan eena sikj dee unjasteit, dan es kloa to seenen, daut de Fiasee een Jlikjnis es un nich opp iernst een See, ooda eene Likj (Openboarunk 19:20, PB; 20:10, 14-15; 21:8). Wäa woat aula en dän Fiasee nenjeschmäten?

De beesa Fient (Openboarunk 20:10). Wiels de beesa Fient een Jeist es, soo aus de Enjel, wudd werkjeljet Fia dän nuscht aundoonen kjennen (2. Mose 3:2; Rechta 13:20).
De Doot (Openboarunk 20:14). De Doot es nich waut, waut eena aunfoten ooda vebrennen kaun. Dee es daut Jäajendeel von Läwen un dee, waut doot sent, kjennen nuscht mea doonen (Liera 9:10).
“Daut Tia” un “de Läajesprofeet” (Openboarunk 19:20, PB). “Daut Tia” un “de Läajesprofeet” sent Jlikjnisen, waut en de Schreft jebrukt woaren. Mott de Fiasee, wua dee nenjeschmäten woaren, dan nich uk een Jlikjnis sennen? (Openboarunk 13:11-12; 16:13).

De Fiasee es een Jlikjnis fa de eewje Venichtunk

De Schreft sajcht, daut de Fiasee “de tweeda Doot” es (Openboarunk 20:14, PB; 21:8). Waut es dan de ieeschta Doot? No de Schreft no es daut dee Doot, waut de Menschen derch Adam siene Sind metjeorwen haben, aulsoo dee Doot, waut wie aula derch motten. Von disen Doot kjennen de Menschen oppjewakjt woaren un lota woat Gott doano seenen, daut et disen Doot nich mea jäwen woat (1. Korinta 15:21-22, 26).

Ut dän Fiasee kaun eena nich wada rutkomen

Woo es daut dan bie dän Fiasee ooda dän tweeden Doot? Dee, waut dän “tweeden Doot” stoawen, kjennen uk nuscht mea doonen, krakjt soo aus bie dän ieeschten. Waut es dan de Unjascheet? Na, de Schreft sajcht noanich, daut eena von dän tweeden Doot wada oppstonen kaun. Daut sajcht biejlikj, daut Jesus “de Schlätel vom Doot un vom Doodesrikj (Hal)” haft. Hee kaun deejanje wada vom Doot oppwakjen, waut wäajen Adam siene Sind jestorwen sent (Openboarunk 1:18, JHF; 20:13). Oba kjeena haft dän Schlätel fa dän Fiasee, nich mol Jesus. De Fiasee es eene eewje Strof. Dee, waut doa nenkomen, woaren “eewich veloaren ... gonen”, ooda venicht woaren (2. Tessalonicha 1:9, PB; see disen Varsch uk en de Lutherbibel ooda King James Version). Waut meent “veloaren ... gonen” krakjt? Wan waut veloaren jegonen es, dan es daut fuat, daut jeit nich mea to finjen. Wan wäa bie Gott veloaren es, daut bediet dan, daut mau rajcht hee dän nich mea finjt, wiels dänjanjen jeft daut nich mea (Psalm 37:9-10).

De Fiasee es dautselwje waut de Gehenna, daut Hinnom-Tol

En de Schreft rät daut 12 Mol von de Gehenna (griechisch: géenna). De Gehenna stalt de eewje Venichtunk väa, krakjt soo aus de Fiasee. En eenje Biblen haben se dit griechische Wuat met “Hal” äwasat. Oba rajcht jesajcht es de Gehenna waut aundret aus de Hal, wiels “Hal” de Äwasatunk es von daut hebräische Wuat sche’ṓl un von daut griechische Wuat háidēs.

Daut Hinnom-Tol

Daut Wuat “Gehenna” bediet “Hinnom-Tol”. Daut wia een Tol butakaunt Jerusalem, waut en de Bibeltiet eenjemol jebrukt wort toom Kjinja opfren (2. Chronik 28:1-3). Lota wort de Opfastäd von dän Kjennich Josia tonicht jebrocht un dan wort daut een Mellaka (2. Kjennichs 23:10). Doa wia emma Fia toom daut Mell vebrennen, un waut nich em Fia wia, freeten de Warm opp (see uk daut Wuat “Hinnom Tol” bie de “Butajeweenelje Wieed” en de De Plautdietsche Bibel).

Jesus brukt de Gehenna aus een Jlikjnis fa de eewje Venichtunk (Matäus 23:33, NW). Hee säd, daut “en daut Halenfia” (griechisch: géenna) de “Warm nich dootgonen un daut Fia nich utjeit” (Markus 9:47-48, PB). Jesus siene Wieed wiesen, daut hee krakjt wist, woo daut en daut Hinnom-Tol wia, un daut hee uk de Profezeiunk von Jesaja 66:24 kjand. Doa sajcht daut: “De Menschen woaren rutgonen un aul de Doodes seenen, von dee waut jäajen mie jewast sent. De Warm woaren mank dee nienich utstoawen un daut Fia woat nich utgonen” (PB). Hia rät daut doavon, daut daut Fia un de Warm de Doodes oppriemen wudden un nich de Läwendje. Daut wiest, daut Jesus nich doavon räd, daut de Menschen wudden jekjwält woaren, oba daut dee wudden gaunz un goa venicht woaren.

De Schreft sajcht noanich, daut eena noch mol wada ut de Gehenna rutkjemt. De “Fiasee” un de Gehenna stalen beid de eewje Venichtunk väa (Openboarunk 20:14-15, PB; 21:8; Matäus 18:9, NW).

Sajcht daut nich wua: “Dee woaren Dach un Nacht von Eewichkjeit to Eewichkjeit jekjwält woaren”?

Wan de Fiasee een Jlikjnis fa de Venichtunk es, wuarom sajcht de Schreft dan, daut de beesa Fient, daut Tia un de Läajesprofeet doa “woaren Dach un Nacht von Eewichkjeit to Eewichkjeit jekjwält woaren”? (Openboarunk 20:10, PB). Well wie mol veatlei seenen, waut ons wiest, waut met dit kjwälen jemeent es:

Daut de beesa Fient wudd kjennen eewich jekjwält woaren, wudd dee motten eewich läwen. Oba de Schreft sajcht, daut de beesa Fient woat “venicht” woaren (Hebräa 2:14, JHF).
Eena wudd motten eewich läwen, daut eena kunn eewich jekjwält woaren. Oba de Schreft wiest, daut daut eewje Läwen een Jeschenkj von Gott es un nich eene Strof (Reema 6:23).
Wiels “daut Tia” un “de Läajesprofeet” Jlikjnisen sent, wudd daut goanich mäajlich sennen, dee to kjwälen.
De Schreft wiest, daut de beesa Fient doaderch “jekjwält”, ooda jestroft woat, daut dee nuscht mea doonen kaun, wiels Gott dän fa emma venichten woat.

Waut bediet dan daut griechische Wuat, waut en de Schreft met “kjwälen” äwasat es? Daut kaun uk bedieden, daut eena nuscht mea doonen kaun ooda enjestopt es, biejlikj en een Jefenkjnis. Doawäajen brucken eenje Bibeläwasata en Matäus 18:34 daut Wuat “Jefenkjniswoaka” enne Städ “deejanje, waut wäm kjwälen”. Un waut see wie, wan wie Matäus 8:29 met Lukas 8:30-31 vejlikjen? Beid Bibelvarzhen räden von deeselwje Jeschicht un doa kjenn wie seenen, daut daut “kjwälen”, wua Matäus von rät, doamet to doonen haft, daut doa wäa “em Aufgrunt” jeschekjt woat (PB). Un de Aufgrunt es en de Schreft een Jlikjnis doafäa, daut eena nuscht mea doonen kaun ooda doot es (Reema 10:7, JHF; Openboarunk 20:1, 3). Un en de Openboarunk jeft daut uk noch miere aundre Varzhen, wua de Wieed “kjwälen” ooda “Kwol” aus een Jlikjnis jebrukt woaren (Openboarunk 9:5, PB; 11:10; 18:7, 10, PB). a