1. Waut fa besondret wudden de Juden boolt beläwen?

 DE Juden wieren sea schaftich. Jehova Gott wuak “Kierus, däm Kjennich von Persien, . . . sienen Jeist opp,” daut dee de Israeliten frieloten sull, waut aul joarenlank en Babel faust wieren. De Kjennich muak bekaunt, daut de Juden trigj no äa Launt kunnen “un dort däm HARN, Israel äaren Gott, sien Hus buen” (Esra 1:1, 3). Daut wia waut sea besondret! Daut bedied, daut de Juden wada wudden dän woaren Gott aunbäden kjennen en daut Launt, woont hee an jejäft haud.

2. Waut wia daut ieeschte, waut de Juden doonen kunnen, aus dee trigj no Jerusalem kjeemen?

² Aune 537 v. Chr. kjeemen de ieeschte Juden trigj no Jerusalem, waut ea to de Hauptstaut von daut Siedkjennichrikj Juda jehieed. De Juden, waut trigjkjeemen, fungen meist fuaz aun, dän Tempel to buen. Un aune 536 v. Chr. hauden dee aul daut Ferment jelajcht.

3. Met waut vonne Schwierichkjeiten musten de Juden foadich woaren?

³ Nodäm daut de Juden aunfungen dän Tempel wada opptobuen, kjriejen dee väl Jäajenstaunt. “Dan muak daut Volkj em Launt de Juden mootloos un schrakjt an vom buen trigj” (Esra 4:4). Wan daut uk aul sea schlemm wia, wort daut oba noch schlemma. Aune 522 v. Chr. wort Artahsasta de niea Kjennich von Persien. * Wäajen disen nieen Kjennich dochten de Jäajna, daut see leichta eene Uasoak finjen wudden, daut de Juden met buen opphieren musten. Un dee wullen “daut Jesaz brucken toom daut schlajchte to rajchtfoadjen” (Psa. 94:20). Dee schekjten eenen Breef no dän Kjennich Artahsasta, wua daut säd, daut de Juden plonden sikj jäajen am tooptostonen (Esra 4:11-16). De Kjennich jleewd dee äare Läajes  un muak een Jesaz, waut daut veboot, wieda aun dän Tempel to buen (Esra 4:17-23). Wäajen dit Jesaz hieeden de Juden opp to buen (Esra 4:24).

4. Waut deed Jehova, aus de Juden Jäajenstaunt hauden? (Jesaja 55:11).

⁴ De Menschen en daut Launt, waut Jehova nich aunbäden deeden, un uk eenje von de persische Rejierunk, wullen secha moaken, daut de Tempel nich mea wudd oppjebut woaren. Oba Jehova muak sikj secha, daut de Juden dän Tempel wada gaunz oppbuen wudden; un hee deit emma, waut hee sikj väajenomen haft (läs Jesaja 55:11). Jehova wäld sikj Sacharja ut, daut dee sien Profeet sennen sull un leet am acht besondre Visionen seenen. Dan sull Sacharja de Juden von de Visionen vetalen, om dee Moot to moaken. Dise Visionen holpen de Juden to seenen, daut see nich brukten Angst haben fa äare Jäajna. Doaderch kjriejen dee Moot wieda daut to doonen, waut Jehova an oppjejäft haud. En de fefte Vision sach Sacharja eenen Laumpenhoola un twee Oliewenbeem.

5. Waut woa wie en disen Artikjel seenen?

⁵ Wie aula feelen ons noch mol mootloos. Doawäajen kjemt ons daut togood doaräwa notodenkjen, woo Jehova de Israeliten derch Sacharja siene fefte Vision Moot jeef. Dise Vision kaun ons halpen Jehova tru to deenen, wan wie Jäajenstaunt haben, wan sikj waut en ons Läwen endat un wan wie soone Aunwiesungen kjrieen, waut wie nich vestonen kjennen.

6. Woo jeef de Vision von dän Laumpenhoola un de twee Oliewenbeem von Sacharja 4:1-3 de Juden Moot? (See daut Bilt oppe väaschte Sied.)

⁶ Läs Sacharja 4:1-3. De Vision von dän Laumpenhoola un de twee Oliewenbeem jeef de Juden dän Moot, waut an fäld toom met dän Jäajenstaunt foadich woaren. Es die daut oppjefollen, daut de Laumpenhoola emma jenuach Eelj haud? De Eelj von twee Oliewenbeem rand en eene Komm nenn un dan rand de Eelj von de Komm no de säwen Laumpen von dän Laumpenhoola, soo daut de Laumpen emma aum brennen bleewen. Sacharja fruach: “Waut bediet dit”? Jehova auntwuad am derch eenen Enjel un säd: “Nich met Macht, un nich met Jewault, oba derch mienen Jeist, sajcht de HAR, dee aules rejieet” (Sach. 4:4, 6). De Eelj von de Beem stald Jehova sienen majchtjen heiljen Jeist väa, waut kjeenmol aula woat. Gott sien heilja Jeist wia väl stoakja aus de Armee von daut persische Rikj. Wäajen Jehova dee holp, waut dän Tempel wada oppbuden, kunnen dee dän foadich moaken, wan dee uk Jäajenstaunt hauden. Daut to weeten haft an secha väl Moot jejäft! De Juden musten bloos opp Jehova vetruen un wada aunfangen to buen. Daut es, waut see dan deeden, wan daut uk noch emma veboden wia.

7. Waut muak de Buoabeida daut leichta, dän Tempel to buen?

⁷ Dan endat sikj doa waut, waut de Buoabeida daut leichta muak. Waut wia daut? Darius I wort de niea Kjennich von Persien. En daut tweede Joa von siene Rejierunk, aulsoo en daut Joa 520 v. Chr., wort hee en, daut daut jäajen daut Jesaz wia, daut se daut veboden hauden dän Tempel to buen. Darius jeef an dan de Frieheit, daut see wiedabuen kunnen (Esra 6:1-3). Dee hauden nich jedocht, daut de Kjennich soont entscheiden wudd. Oba daut wia noch nich aules. De Kjennich säd, daut de Velkja rom an daut Buwoakj nich mea opphoolen sullen un daut see dee met Jelt un Sachen, waut an toom buen fälden, unjastetten sullen (Esra 6:7-12). Doawäajen dieet de Juden daut mau een bät mea aus vea Joa, dän  Tempel to buen, un aune 515 v. Chr hauden see dän foadich (Esra 6:15).

8. Wuarom kjenn wie äwanäment sennen, wan wie uk Jäajenstaunt haben?

⁸ Vondoag dän Dach haben uk väle von Jehova siene Deena Jäajenstaunt. Eenje wonen biejlikj en soone Lenda, wua ons Woakj veboden es. Doa woaren onse Breeda veleicht enjestopt un “ver aunjestalde un Kjennichs jebrocht”, waut fa dee een goodet Zeichnis sennen kaun (Mat. 10:17-18). Eenjemol kaun eene fresche Rejierunk ons halpen, daut wie Jehova wada met mea Frieheit deenen kjennen. Ooda een Rechta, waut nich eenen Unjascheet moakt, traft veleicht soone Entscheidunk, waut ons toom gooden es. Oba eenje von Jehova siene Deena haben eene aundre Sort Jäajenstaunt. Dee läwen veleicht en een Launt, wua dee Jehova frie aunbäden kjennen, oba kjrieen Jäajenstaunt von äa Frintschoft, waut dee doavon aufhoolen well, äaren Gott Jehova to deenen (Mat. 10:32-36). Wan daut Frintschoft dan enwoat, daut see dee nich mootloos moaken kjennen, hieren dee foaken opp. Eenje, waut ea sea doajäajen wieren, sent lota Jehova siene Zeijen jeworden. Wan du met Jäajenstaunt to kjamfen hast, dan jeff nich opp. Du kaust äwanäment sennen, wäajen Jehova un sien majchtja heilja Jeist sent opp diene Sied! Du brukst werkjlich fa nuscht Angst haben.

9. Wuarom wieren eenje Juden truarich, aus daut Ferment von dän nieen Tempel jelajcht wort?

⁹ Eenje von de elre Juden roaden, aus daut Ferment von dän nieen Tempel jemoakt wort (Esra 3:12). See hauden noch dän wundaschmocken Tempel jeseenen, waut Salomo jebut haud, un dee dochten, daut dis Tempel “no nuscht” leet jäajen dän ieeschten (Hag. 2:2-3). Dee wieren sea truarich, wäajen dee deeden dän oolen Tempel met dän nieen vejlikjen. Sacharja siene Vision wudd an halpen, wada Freid to haben. Woo?

10. Woo holp de Juden daut, waut de Enjel en Sacharja 4:8-10 säd, nich mea truarich to sennen?

¹⁰ Läs Sacharja 4:8-10. Waut meend de Enjel, aus hee säd: “De Lied woaren fa Freid schrieen wan see Serubabel [dän judischen Vewaulta] seenen woaren, woo hee aules to lood moakt”? Wan eena biejlikj met een Bliejewicht eene Waunt enlooden deit, dan weet eena, aus dee gaunz jlikj no Hecht es. Derch dit Jlikjnis vesechad de Enjel  Gott siene Deena, daut de Tempel doawäajen soo sennen wudd, aus Jehova daut haben wull, wan dän fa eenje to beseenen uk eefach leet. Wuarom wudden de Menschen met dän nich tofräd sennen, wan Jehova doch tofräd met dän wia? Fa Jehova wia daut wichtich, daut see am en dän nieen Tempel opp soone Wajch aunbäden deeden aus hee daut fa rajcht talt. Wan de Juden doano kjikjten, daut see Jehova soo aunbäden, daut hee daut aunnämen kunnen, wudden dee wada Freid haben kjennen.

11. Waut fa Schwierichkjeiten haben eenje von Jehova siene Deena?

¹¹ Fa väle es daut schwoa, wan sikj doa waut endat. Eenje, waut aul lang em Sondavoltietdeenst wieren, haben eene aundre Oppgow jekjräajen. Aundre musten wäajen äa Ella veleicht een Väarajcht oppjäwen, waut see sea jleichten. Wan eena soont beläft, es daut normal, daut eena sikj truarich feelt. Aum Aunfank sent wie doa veleicht nich met envestonen ooda kjennen daut nich vestonen. Veleicht bang wie ons uk doano, woo daut ea wia. Daut kaun ons mootloos moaken, wäajen sikj ons daut soo späat, daut wie wäajen onse niee Loag nu bloos noch een bät waut fa Jehova doonen kjennen (Spr. 24:10, NW). Woo kaun Sacharja siene Vision ons halpen, Jehova wieda ons bastet to jäwen?

12. Woo kaun Sacharja siene Vision ons halpen, onse Freid to hoolen, wan sikj doa waut endat?

¹² Wan wie de Sachen soo seenen, aus Jehova dee sitt, woat ons daut leichta sennen, doamet foadich to woaren, wan sikj doa waut endat. Jehova brinjt vondoag dän Dach groote Sachen tostaund, un wie haben daut besondre Väarajcht siene Metoabeida to sennen (1. Kor. 3:9). Veleicht endat sikj daut, waut vonne Oppgowen wie haben, oba Jehova siene Leew fa ons endat sikj nich. Wan die soone Endrunk, waut de Organisazion moakt, selfst traft, dan denkj nich bloos dän Tiet äwa doaraun, wuarom dee daut endren musten. Daut es bäta, wan wie Jehova no Help froagen, daut wie daut goode bie de Endrunk seenen kjennen, aus to denkjen, daut daut ea bäta wia aus nu (Liera 7:10). Denkj äwa aul daut no, waut du nu doonen kaust, enne Städ aun daut, waut du nich mea doonen kaust. Wie lieren von Sacharja siene Vision, woo wichtich daut es, eene goode Enstalunk to haben. Doaderch woa wie tru bliewen kjennen un onse Freid hoolen, wan onse Loag sikj uk endat.

13. Wuarom dochten eenje von de Juden veleicht, daut daut eene schlajchte Entscheidunk wia, dän Tempel wieda opptobuen?

¹³ Daut Jesaz veboot daut, dän Tempel wada opptobuen. Oba de Huaga Priesta Jeschua un de Vewaulta Serubabel, dee Mana, waut aunjestalt wieren, daut Volkj auntoleiden, “fungen [doawäajen] aun, daut Gotteshus en Jerusalem opptobuen” (Esra 5:1-2). Eenje von de Juden dochten secha, daut wia eene schlajchte Entscheidunk. Dän Tempel to buen kunnen see nich fa äare Jäajna plietsch hoolen, waut aules doonen wudden toom daut Buwoakj opphoolen. Serubabel un Jeschua, waut de Veauntwuatunk hauden, fäld daut, daut Jehova an wees, daut hee met an wia. Woo deed hee daut?

14. Waut vesechat Jehova dän Vewaulta Serubabel un dän Huagen Priesta Jeschua no Sacharja 4:12, 14 no?

¹⁴ Läs Sacharja 4:12, 14. En dit Poat von de Vision wees de Enjel Gott sienen truen Profeet, daut de twee Oliewenbeem “de twee, dee enjesaulft sent”, väastalen – Jeschua un Serubabel. De Enjel säd, daut wia soo, aus wan dise twee Mana “däm . . . deenen, dee Har äwa de gaunze Ieed es”– Jehova. Daut wia eene groote Iea! Jehova vetrud opp dee. Doawäajen kunnen uk de Israeliten opp aules vetruen, waut dise Mana an säden. Jehova brukt dee, om de Israeliten auntoleiden.

15. Woo kjenn wie wiesen, daut wie Jehova sienen Rot achten, waut wie derch sien Wuat kjrieen?

¹⁵ Vondoag dän Dach leit Jehova siene Deena noch emma derch sien Wuat. Dit besondre Buak wiest ons, woo wie am rajcht deenen kjennen. Woo kjenn wie wiesen, daut wie sienen Rot achten, waut wie von Gott sien Wuat kjrieen? Wan wie ons de Tiet nämen, daut oppmoakjsom to läsen un uk to vestonen. Denkj mol doaräwa no: “Wan ekj en de Bibel ooda en eent von onse Bieekja läs, wacht ekj dan mol un denkj doaräwa no? Sieekj ekj mie waut von soone biblische Lieren no, waut ‘schwoa to vestonen’ sent? Ooda läs ekj doa bloos haustich äwa?” (2. Pet. 3:16). Wan wie ons de Tiet nämen doaräwa notodenkjen, waut Jehova ons lieren well, dan woa wie siene Aunwiesungen nokomen kjennen un daut Prädichtwoakj volstendich derchfieren (1. Tim. 4:15-16).

16. Waut kaun ons halpen, de Aunwiesungen von dän truen, weisen Kjnajcht notokomen, wan wie dee uk nich gaunz vestonen kjennen?

¹⁶ Jehova jeft uk derch dän truen, weisen  Kjnajcht Aunwiesunk (Mat. 24:45). Eenjemol jeft dee veleicht Aunwiesungen, waut wie nich gaunz vestonen kjennen. Toom Biespel sajcht dee ons veleicht krakjt, waut wie doonen sellen, daut wie een Ojjlekj ooda Owwada äwaläwen kjennen. Oba veleicht jleew wie daut nich, daut daut doa, wua wie wonen, soont jäwen kaun. Ooda ons späat sikj daut soo, daut de trua un weisa Kjnajcht too väasechtich es bie eene wiet vespreede Krankheit. Waut sell wie doonen, wan wie denkjen, daut de Aunwiesungen, waut dee jeft, nich goot sent? Wie kjennen doaräwa nodenkjen, woo de Israeliten daut togood kjeem, daut see dän Rot nokjeemen, waut see derch Jeschua un Serubabel kjrieejen. Wie kjennen uk äwa aundre Biespels von de Bibel nodenkjen, waut wie jeläst haben. Eenjemol haben Gott siene Deena soone Aunwiesungen jekjräajen, waut fa Menschen to beseenen nich goot leet, oba tolatst dee äa Läwen jerat haft (Rech. 7:7; 8:10).

17. Waut deed de Vision von dän Laumpenhoola un de twee Oliewenbeem aun de Juden?

¹⁷ De fefte Vision, waut Sacharja sach, wia veleicht nich sea lank, oba dee holp de Juden, daut dee wada met eene goode Enstalunk wiedabuen un Jehova deenen kunnen. Un wan dee daut nokjeemen, waut dee von Sacharja siene Vision lieeden, dan kunnen dee späaren, woo Jehova an leeftolich unjastetten un aunleiden deed. Derch sienen majchtjen heiljen Jeist holp Jehova an, daut dee äare Freid hoolen kunnen un wiedabuen (Esra 6:16).

18. Waut kaun Sacharja siene Vision aun die doonen?

¹⁸ Sacharja siene Vision von dän Laumpenhoola un de twee Oliewenbeem kaun uk aun dien Läwen sea väl doonen. Soo aus wie jeseenen haben, kaun dee die halpen, de needje Krauft to haben, wan doa Jäajenstaunt es, de Freid to haben, waut die fält, wan sikj doa waut en dien Läwen endat, un jenuach Vetruen to haben, daut du uk soone Aunwiesungen nokomen kaust, waut du nich vesteist. Waut saust du doonen, wan du Schwierichkjeiten derchmoakst? See, waut Sacharja sach – dän Bewies, daut Jehova sikj om siene Deena kjemmat un dan kom daut no, waut du sitst. Daut kaust du doaderch, daut du opp Jehova vetrust un am wieda met dien gaunzet Hoat deenst (Mat. 22:37). Wan du daut deist, woat Jehova die halpen, am fa emma met Freid to deenen (Kol. 1:10-11).