ŻYDZI, chrześcijanie oraz muzułmanie często w różnych kwestiach nie są zgodni. Jednak religie te, pomimo rozbieżności, łączy co najmniej jedno — głęboki respekt dla Mojżesza. Żydzi uważają go za założyciela swego narodu i „największego ze wszystkich nauczycieli żydowskich”. Chrześcijanie uznają go za poprzednika Jezusa Chrystusa, a muzułmanie za jednego z pierwszych i największych proroków.

Mojżesz należy więc do najbardziej wpływowych postaci w całych dziejach ludzkości. Mimo to od przeszło stu lat znajduje się pod obstrzałem krytyki zarówno ze strony uczonych, jak i duchownych. Wielu kwestionuje nie tylko to, że dokonywał cudów i wyprowadził Izraelitów z Egiptu, ale również samo jego istnienie. W książce Moses — A Life (Mojżesz — jego życie) Jonathan Kirsch wysunął następujące wnioski: „Na temat historyczności Mojżesza możemy powiedzieć jedynie tyle, że ktoś podobny do człowieka opisanego w Biblii mógł żyć w zamierzchłej przeszłości, w bliżej nieokreślonym czasie i miejscu, a jego wyczyny mogły stanowić ziarenko piasku, wokół którego przez wieki stopniowo formowały się perłowe warstwy legend i ustnej tradycji. Aż w końcu stał się barwną i kontrowersyjną postacią, którą znamy z kart Biblii”.

Na pierwszy rzut oka taki sceptycyzm może się wydawać uzasadniony. Krytycy argumentują na przykład, że znaleziono dowody archeologiczne potwierdzające istnienie takich postaci biblijnych jak izraelski król Jehu, natomiast nie znaleziono żadnych dowodów potwierdzających istnienie Mojżesza. Nie świadczy to jednak, że jest on postacią mityczną. Kiedyś sceptycy twierdzili, że opisani w Biblii babiloński władca Belszaccar i asyryjski król Sargon też są postaciami mitycznymi — aż do czasu, gdy archeologia potwierdziła ich autentyczność.

Jonathan Kirsch przypomina więc: „Pozostałości po narodzie izraelskim z czasów biblijnych są tak znikome, że brak jakichkolwiek pozabiblijnych informacji o Mojżeszu ani nie jest zaskakujący, ani o niczym nie przesądza”. Jak podkreśla ten autor, niektórzy twierdzą, że nie jest prawdopodobne, by Mojżesz był jedynie wytworem czyjejś wyobraźni, ponieważ „historię życia tak bogatą w szczegóły i dialogi, tak złożoną (...), trudno byłoby wymyślić”.

Bez względu na to, czy jesteś osobą wierzącą, czy nie, z pewnością znane ci są główne wydarzenia z życia Mojżesza — rozmowa z Bogiem przy płonącym krzewie, wyjście Izraelitów z niewoli w Egipcie oraz rozstąpienie się Morza Czerwonego. Ale czy przekonanie, że wszystko to naprawdę się zdarzyło, jest uzasadnione? Co sądzić o twierdzeniu, iż Mojżesz jest tylko postacią mityczną? Na te intrygujące pytania odpowiada następny artykuł.