W JEDNYM ze swych utworów psalmista Dawid zawarł prośbę: „Serce czyste stwórz we mnie, Boże, i w moim wnętrzu umieść ducha nowego, niezłomnego. Przywróć mi radość z wybawienia zgotowanego przez ciebie i zechciej mnie wesprzeć duchem ochoczym” (Psalm 51:10, 12). Po grzechu z Batszebą skruszony Dawid błagał Jehowę Boga, by oczyścił jego serce i dał mu ducha, czyli sposób myślenia, który pobudzi go do prawego postępowania.

Czy Jehowa rzeczywiście stwarza w nas nowe serce i umieszcza w naszym wnętrzu nowego, ochoczego ducha? Czy nie my sami powinniśmy zabiegać o czyste serce i je chronić? Jehowa jest „tym, który bada serca”, ale w jakim stopniu ingeruje w nasze wnętrze? (Przysłów 17:3; Jeremiasza 17:10). Jak dalece wpływa na nasze życie, pobudki i czyny?

Z pierwszych dziewięciu wersetów 16 rozdziału Księgi Przysłów (w których osiem razy występuje imię Boże) dowiadujemy się, jak poddać się pod wpływ Jehowy, by ‛nasze plany zostały utwierdzone’ (Przysłów 16:3). Wersety od 10 do 15 kierują uwagę na obowiązki króla.

„Układanie tego, co w sercu” — przez kogo?

„Do ziemskiego człowieka należy układanie tego, co w sercu” — czytamy w Księdze Przysłów 16:1a. Oczywiście naszą jest rzeczą ‛układanie tego, co mamy w sercu’. Jehowa w żaden cudowny sposób nie przeobraża naszego serca ani nie zsyła nam ochoczego ducha. To my musimy się wysilać, by zdobywać dokładną wiedzę z Jego Słowa, Biblii, rozmyślać nad tym, co czytamy, i harmonizować swe myśli z myślami Jehowy (Przysłów 2:10, 11).

Prośba Dawida o „serce czyste” i „ducha nowego” pokazuje jednak, że był on świadomy swych grzesznych skłonności oraz tego, że potrzebuje Bożej pomocy w oczyszczeniu swego serca. Jako ludzie niedoskonali, możemy odczuwać pokusę, by dopuszczać się „uczynków ciała” (Galatów 5:19-21). Aby ‛zadawać śmierć członkom naszego ciała, które są na ziemi, jeśli chodzi o rozpustę, nieczystość, żądzę seksualną, szkodliwe pragnienie oraz zachłanność’, potrzebujemy wsparcia Jehowy (Kolosan 3:5). Jakże to ważne, byśmy modlili się o nie, chcąc opierać się pokusom i usuwać z naszych serc grzeszne skłonności!

Czy możemy pomóc innym w „układaniu tego, co w sercu”? Biblia oznajmia: „Jest taki, który mówi bezmyślnie, jakby zadawał pchnięcia mieczem, ale język mądrych jest lekarstwem” (Przysłów 12:18). Kiedy nasz język wywiera taki dobroczynny wpływ? Tylko wtedy, gdy „odpowiedź języka pochodzi od Jehowy”, czyli gdy wypowiadamy słowa zgodne z prawdą zawartą w Jego Słowie (Przysłów 16:1b).

„Serce jest zdradliwsze niż wszystko inne i nieobliczalne” — wyjaśnia Biblia (Jeremiasza 17:9). Nasze symboliczne serce często skłania nas do usprawiedliwiania się i zwodzenia samego siebie. Ostrzegając przed tym  niebezpieczeństwem, król Salomon wyjaśnia: „Wszystkie drogi człowieka są w jego oczach czyste, lecz Jehowa ocenia duchy” (Przysłów 16:2).

Miłość do własnej osoby może nas skłonić do usprawiedliwiania swoich błędów, ukrywania niepożądanych cech charakteru i przymykania oczu na swą grzeszność. Ale Jehowy nie da się oszukać. On „ocenia duchy”. Duch człowieka to dominujące nastawienie jego umysłu, mające ścisły związek z sercem. Rozwój tego ducha zależy od działania symbolicznego serca, z którym wiążą się nasze myśli, uczucia i pobudki. ‛Ten, który bada serca’, ocenia tego ducha, a Jego osąd jest wolny od stronniczości i uprzedzeń. Jeśli więc strzeżemy swego ducha, dajemy dowód mądrości.

„Zdaj swe dzieła na Jehowę”

Planowanie wymaga przemyślenia — czyli zaangażowania serca. Potem zazwyczaj pojawiają się określone czyny. Czy nasze przedsięwzięcia się powiodą? Salomon zachęca: „Zdaj swe dzieła na Jehowę, a będą utwierdzone twe plany” (Przysłów 16:3). Zdanie swych dzieł na Jehowę oznacza zaufanie Mu, poleganie na Nim i podporządkowanie się Jego zwierzchnictwu — niejako przerzucenie swego ciężaru na Jego barki. Psalmista śpiewał: „Zdaj swą drogę na Jehowę i polegaj na nim, a on będzie działał” (Psalm 37:5).

Jednakże aby nasze plany zostały utwierdzone, muszą być zgodne ze Słowem Bożym i wypływać z czystych pobudek. Ponadto powinniśmy się modlić do Jehowy o pomoc i wsparcie oraz świadomie starać się jak najsumienniej stosować do rad biblijnych. Szczególnie ważne jest ‛przerzucanie brzemienia na Jehowę’, gdy stajemy w obliczu prób lub trudności. On nas wesprze i „nigdy nie pozwoli, by prawy się zachwiał” (Psalm 55:22).

„Jehowa uczynił wszystko z myślą o swoim celu”

Jakie jeszcze korzyści przyniesie nam ‛zdanie swych dzieł na Jehowę’? Mądry król zapewnia: „Jehowa uczynił wszystko z myślą o swoim celu” (Przysłów 16:4a). Stwórca wszechświata powziął konkretne zamierzenie. Kiedy zdajemy na Niego swoje dzieła, nasze życie nabiera treści i prawdziwego sensu. A zamierzenie Jehowy względem ziemi i człowieka jest „wiekuiste” (Efezjan 3:11). On stworzył i ukształtował ziemię, „żeby była zamieszkana” (Izajasza 45:18). Poza tym Jego pierwotne zamierzenie wobec ludzkości na pewno się urzeczywistni (Rodzaju 1:28). Życie wypełnione służbą dla prawdziwego Boga będzie trwać wiecznie i zawsze będzie mieć sens.

Jehowa uczynił „nawet niegodziwca na dzień zły” (Przysłów 16:4b). Nie znaczy to, że stworzył ludzi niegodziwych — jak wiemy, „doskonałe są wszystkie jego poczynania” (Powtórzonego Prawa 32:4). Dopuścił jednak, by tacy się pojawili, i pozwala im żyć do czasu, gdy wykona na nich wyrok. Na przykład do faraona, władcy Egiptu, Jehowa  rzekł: „Właśnie w tym celu zostawiłem cię przy życiu, by ci pokazać swoją moc i by moje imię oznajmiano po całej ziemi” (Wyjścia 9:16). Dziesięć plag oraz unicestwienie faraona i jego wojsk w Morzu Czerwonym rzeczywiście było pamiętnym dowodem niezrównanej mocy Bożej.

Jehowa potrafi również tak pokierować biegiem spraw, by niegodziwi nieświadomie służyli Jego celom. Psalmista oświadczył: „Sławić cię będzie [Jehowo] złość człowieka; opaszesz się resztką rozzłoszczenia” (Psalm 76:10). Jehowa może pozwolić, by Jego wrogowie wylewali swój gniew na Jego sług, ale tylko w takim stopniu, w jakim jest to potrzebne, by ich karcić i tym samym szkolić. Resztą ich gniewu Bóg niejako się opasuje, czyli bierze ją na siebie.

A zatem swych pokornych sług Jehowa wspiera, ale jak traktuje wyniosłych i aroganckich? Król Izraela wyjaśnia: „Każdy, kto ma pychę w sercu, jest dla Jehowy obrzydliwością. Ręka może złączyć się z ręką, ale człowiek nie uniknie kary” (Przysłów 16:5). Ludzie, którzy ‛mają pychę w sercu’, mogą łączyć swe siły, ale nie unikną kary. Mądrze jest więc pielęgnować ducha pokory, niezależnie od tego, ile nabyliśmy wiedzy, jakie mamy zdolności czy zaszczytne zadania w służbie dla Boga.

„Z bojaźni przed Jehową”

Ponieważ rodzimy się jako ludzie grzeszni, ciągle popełniamy błędy (Rzymian 3:23; 5:12). Co nam pomoże unikać planów prowadzących do niewłaściwego postępowania? W Księdze Przysłów 16:6 czytamy: „Lojalną życzliwością i wiernością wobec prawdy dokonuje się zadośćuczynienia za winę, a z bojaźni przed Jehową człowiek odwraca się od złego”. Oczywiście Jehowa w swej lojalnej życzliwości i wierności wobec prawdy wybacza nam nasze grzechy, ale czynnikiem mogącym nas powstrzymać przed ich popełnianiem jest bojaźń Boża. Jakże ważne jest, byśmy oprócz miłości do Jehowy i doceniania Jego lojalnej życzliwości przejawiali też lęk przed wywołaniem Jego niezadowolenia!

Bojaźń wobec Boga rodzi się w naszym sercu, gdy rozwijamy szacunek i podziw dla Jego zdumiewającej mocy. Pomyśl tylko, jak przejawia się ona w dziele stwórczym! Przypomnienie tych dowodów mocy Jehowy skłoniło patriarchę Hioba do skorygowania sposobu myślenia (Hioba 42:1-6). Czy i na nas podobnie nie wpływa czytanie relacji biblijnych i rozmyślanie o tym, jak Jehowa odnosi się do swego ludu? Psalmista śpiewał: „Chodźcie i zobaczcie poczynania Boga. Jego postępowanie z synami ludzkimi napawa lękiem” (Psalm 66:5). Lojalnej życzliwości Jehowy nie należy traktować jak coś oczywistego. Kiedy Izraelici ‛zbuntowali się i zasmucili Jego świętego ducha, Jehowa przemienił się w ich nieprzyjaciela i toczył z nimi wojnę’ (Izajasza 63:10). Z drugiej strony „gdy Jehowa ma upodobanie w drogach człowieka, sprawia, że żyją z nim w pokoju nawet jego nieprzyjaciele” (Przysłów 16:7). Jakże wspaniałą ochroną jest zatem bojaźń przed Jehową!

„Lepiej mieć odrobinę z prawością niż obfitość plonów bez sprawiedliwości” — zapewnia mądry król (Przysłów 16:8). A w Księdze Przysłów 15:16 dodaje: „Lepsza jest odrobina w bojaźni przed Jehową niż obfity zapas, a przy tym zamieszanie”. Nacechowany lękiem szacunek wobec Boga jest nieodzowny, jeśli chcemy się trzymać właściwej drogi.

„Serce ziemskiego człowieka może obmyślić jego drogę”

Człowiek został stworzony ze zdolnością odróżniania dobra od zła i obdarzony wolną wolą (Powtórzonego Prawa 30:19, 20). Nasze symboliczne serce potrafi rozważać różne możliwości oraz obrać taki lub inny kierunek. Wskazując na naszą odpowiedzialność za dokonywane wybory, Salomon mówi: „Serce ziemskiego człowieka może obmyślić jego drogę”. Gdy już to zrobi, „Jehowa kieruje jego krokami” (Przysłów 16:9). Ponieważ Jehowa  może zapewnić nam kierownictwo w życiu, postąpimy rozsądnie, jeśli będziemy zabiegać o Jego pomoc w ‛utwierdzeniu naszych planów’.

Jak się już dowiedzieliśmy, serce jest zdradliwe i może dać się zwieść fałszywemu rozumowaniu. Na przykład gdy człowiek popełni grzech, jego serce może zacząć go usprawiedliwiać. Zamiast porzucić grzeszne postępowanie, ktoś taki może sobie tłumaczyć, że przecież Bóg jest miłościwy, życzliwy, miłosierny i chętnie przebacza. Taki człowiek niejako mówi w swoim sercu: „Bóg zapomniał. Zakrył swe oblicze. Przenigdy tego nie zobaczy” (Psalm 10:11). Jednakże nadużywanie Bożego miłosierdzia jest niewłaściwe i niebezpieczne.

„Sprawiedliwa wskazówka i waga należą do Jehowy”

Kierując następnie uwagę na serce i poczynania króla, Salomon oznajmia: „Na wargach króla ma być natchnione rozstrzygnięcie; jego usta nie powinny się okazać niewierne w sądzie” (Przysłów 16:10). Z pewnością taki właśnie okaże się panujący już król Jezus Chrystus. Swą władzę nad ziemią będzie sprawował zgodnie z wolą Bożą.

O źródle sprawiedliwości i prawości mądry król pisze: „Sprawiedliwa wskazówka i waga należą do Jehowy; jego dziełem są wszystkie kamienne odważniki w worku” (Przysłów 16:11). Sprawiedliwe wskazówki i niezafałszowana waga pochodzą od Jehowy. Żaden król nie może ich zmieniać według własnego uznania. Przebywając na ziemi, Jezus oświadczył: „Ja nie mogę nic uczynić z własnej inicjatywy; sądzę tak, jak słyszę, a sąd mój jest prawy, ponieważ nie szukam własnej woli, lecz woli tego, który mnie posłał”. Od Syna Bożego, któremu Ojciec powierzył „wszelkie sądzenie”, możemy oczekiwać doskonałej sprawiedliwości (Jana 5:22, 30).

Czego jeszcze można spodziewać się po władcy, który reprezentuje Jehowę? „Popełnianie niegodziwości jest dla królów czymś obrzydliwym”, mówi władca Izraela, „tron bowiem jest utwierdzany prawością” (Przysłów 16:12). W mesjańskim Królestwie obowiązują prawe mierniki Boże. Nie jest ono ‛sprzymierzone z tronem powodującym nieszczęścia’ (Psalm 94:20; Jana 18:36; 1 Jana 5:19).

Zyskiwanie łaski Króla

Jak powinni się zachowywać poddani króla? Salomon oznajmia: „Wargi prawości są rozkoszą dla wspaniałego króla i miłuje on mówiącego to, co prostolinijne. Złość króla oznacza posłańców śmierci, lecz człowiek mądry ją odwraca” (Przysłów 16:13, 14). Dzisiejsi czciciele Jehowy biorą sobie te słowa do serca i angażują się w dzieło głoszenia o Królestwie oraz czynienia uczniów (Mateusza 24:14; 28:19, 20). Wiedzą, że w ten sposób sprawiają radość mesjańskiemu Królowi, Jezusowi Chrystusowi. Unikanie dawania ziemskiemu królowi powodu do gniewu i zabieganie o jego łaskę z pewnością świadczyło o mądrości. Ale o ileż ważniejsze jest zabieganie o przychylność mesjańskiego Króla!

„W świetle oblicza króla jest życie”, ciągnie dalej Salomon, „a jego dobra wola jest jak obłok wiosennego deszczu” (Przysłów 16:15). „Światło oblicza króla” oznacza jego łaskę, tak jak ‛światło oblicza Jehowy’ wskazuje na uznanie w Jego oczach (Psalm 44:3; 89:15). Chmury zwiastują deszcz potrzebny dojrzewającym uprawom i podobnie dobra wola króla zwiastuje nadejście wspaniałych czasów. Życie pod panowaniem mesjańskiego Króla będzie obfitować w błogosławieństwa i dobrobyt, czego zapowiedzią było panowanie króla Salomona (Psalm 72:1-17).

Wyczekując czasów, gdy Królestwo Boże obejmie swą władzą wszystko pod słońcem, już teraz szukajmy pomocy Boga w oczyszczeniu swego serca. Ufajmy Jehowie i pielęgnujmy zbożną bojaźń. Dzięki temu ‛nasze plany będą utwierdzone’ (Przysłów 16:3).

[Ilustracja na stronie 18]

W jakim sensie Jehowa uczynił „nawet niegodziwca na dzień zły”?