Dlaczego na zakończenie modlitwy mówi się „amen”?

W języku polskim, podobnie jak w greckim, „amen” jest transkrypcją hebrajskiego wyrazu ʼamén. Słowo to, zazwyczaj jednomyślnie wypowiadane przez tych, którzy wysłuchali modlitwy, przysięgi, błogosławieństwa lub przekleństwa, zasadniczo oznacza „niech się tak stanie” lub „zaprawdę; istotnie”. W ten sposób potwierdzają oni, że zgadzają się z tym, co usłyszeli. Według pewnego słownika wyraz ten kryje w sobie myśl o przekonaniu, prawdomówności, wierności i braku wątpliwości. W czasach biblijnych stanowił oficjalne zobowiązanie do spełnienia przysięgi czy dotrzymania przymierza (Powtórzonego Prawa 27:15-26).

Jezus używał słowa „amen” podczas głoszenia i nauczania. Poprzedzał nim niektóre wypowiedzi, podkreślając w ten sposób ich całkowitą wiarygodność. W takich wypadkach greckie słowo amén jest tłumaczone na „zaprawdę” lub „zapewniam was” (Mateusza 5:18; 6:2, 5; Współczesny przekład). Jak wynika z Ewangelii według Jana, Jezus używał też podwojonego „amen”, które jest oddawane przez „zaprawdę, zaprawdę” (Jana 1:51). Takie zastosowanie tego słowa nie znajduje odpowiednika w innej literaturze religijnej.

W Chrześcijańskich Pismach Greckich posłużono się tytułem „Amen” w odniesieniu do Jezusa, by wskazać, że jego świadectwo jest ‛wierne i prawdziwe’ (Objawienie 3:14).

Czym były Urim i Tummim?

Wydaje się, że w starożytnym Izraelu korzystano z Urim i Tummim, by poznać wolę Jehowy co do narodu lub jego przywódców. Przedmioty te powierzano arcykapłanowi, który nosił je w „napierśniku sądu” (Wyjścia 28:15, 16, 30). Choć Pismo Święte nigdzie nie precyzuje, jak wyglądały ani jak się nimi posługiwano, z kilku fragmentów można wywnioskować, że były używane jako losy. Mogły oznaczać „tak”, „nie” albo wskazywać na brak jakiejkolwiek odpowiedzi od Boga.

Na przykład Dawid polecił Abiatarowi przynieść efod z Urim i Tummim, należący zapewne do arcykapłana, i zapytał Jehowę o dwie sprawy: czy Saul wyruszy przeciwko niemu i czy właściciele ziemscy z Keili wydadzą go w rękę Saula. Na oba pytania otrzymał odpowiedź twierdzącą, co pozwoliło mu podjąć właściwe działania (1 Samuela 23:6-12).

Wcześniej Urim i Tummim posłużył się król Saul. Najpierw chciał ustalić, czy zawinił lud, czy też on i jego syn Jonatan, a następnie czy wina leży po jego stronie, czy po stronie Jonatana (1 Samuela 14:40-42). Później Bóg przestał darzyć Saula uznaniem i nie zapewniał mu już kierownictwa „ani przez sny, ani przez Urim, ani przez proroków” (1 Samuela 28:6).

Jak głosi żydowska tradycja, z Urim i Tummim przestano korzystać, gdy w roku 607 p.n.e. została zburzona świątynia Jehowy.

[Ilustracja na stronie 27]

„Amen”, Objawienie 3:14. Kodeks Aleksandryjski, V wiek n.e.