مطالعے دا مضمون نمبر 45
یہوواہ دی عظیم ہیکل چ عبادت کرن دے شرف دی قدر کرو
اوہدی عبادت کرو جنہے اسمان تے زمین نُوں بنایا اے۔—مکاشفہ 14:7۔
گیت نمبر 93: عبادت تے تیری برکت ہووے
مضمون تے اِک نظر a
1. اِک فرشتہ کیہڑا پیغام سُنا رہیا اے تے ایہہ ساڈے لئی کیہہ معنی رکھدا اے؟
فرض کرو کہ اِک فرشتہ توانوں کجھ دَسنا چاہندا اے۔ کیہہ تُسی اوہدی گل سُنو گے؟ اصل چ اَج اِک فرشتہ ہر قوم، قبیلے، زبان تے نسل دے لوکاں نُوں ایہہ پیغام سُنا رہیا اے: خدا توں ڈرو تے اوہدی وڈیائی کرو۔ اوہدی عبادت کرو جنہے اسمان تے زمین نُوں بنایا اے۔ (مکاشفہ 14:6، 7) واقعی یہوواہ ای سچا خدا اے تے صرف اوہی عبادت دے لائق اے۔ ایہہ ساڈے لئی کِنّے مان دی گل اے کہ یہوواہ نے اپنی عظیم ہیکل چ سانوں عبادت کرن دا شرف دِتا اے۔
2. یہوواہ دی عظیم ہیکل کیہہ اے؟ (بکس ” عظیم ہیکل بارے سچائیاں“ نُوں وی ویکھو۔)
2 یہوواہ دی عظیم ہیکل کیہہ اے؟تے ایہدے بارے سانوں ہور معلومات کتھوں مل سکدی اے؟ ایہہ ہیکل کوئی اصل عمارت نئیں اے سگوں ایہہ عبادت کرن دا اوہ بندوبست اے جیہڑا یہوواہ نے یسوع دی قربانی دی بِنا تے بنایا اے۔ پہلی صدی چ پولُس رسول نے یہودیہ چ رہن والے عبرانی مسیحیاں نُوں ایس بندوبست بارے اِک خط دے ذریعے سمجھایا۔ b
3، 4. (الف)کیہڑیاں گلاں دی وجہ توں پولُس یہودیہ چ رہن والے عبرانی مسیحیاں لئی فکرمند سی؟ (ب)اوہنے اوہناں دی مدد کیویں کیتی؟
3 پولُس نے یہودیہ چ رہن والے عبرانی مسیحیاں نُوں خط کیوں لکھیا؟ دو گلاں دی وجہ توں۔ پہلی گل، اوہ اوہناں نُوں حوصلہ دینا چاہندا سی۔ اوہناں چوں زیادہتر دی پرورش یہودی مذہب چ ہوئی سی۔ شاید مسیحی بنن دی وجہ توں یہودی مذہبی رہنما اوہناں بھین بھراواں دا مخول اُڈاندے سن۔ پر کیوں؟ کیونکہ مسیحیاں کول عبادت لئی نہ تے کوئی شاندار ہیکل سی تے نہ ای خدا اَگے قربانیاں پیش کرن لئی کوئی قربانگاہ تے کاہن سن۔ اوہناں یہودیاں دے طعنے سُن سُن کے مسیح دے شاگرد بےحوصلہ ہو سکدے سن تے اوہناں دا ایمان کمزور پے سکدا سی۔ (عبرانیوں 2:1؛ 3:12، 14) ایتھوں تک کہ اوہناں چوں کجھ ایس اَزمیش چ پے سکدے سن کہ اوہ فیر توں یہودی مذہب چ چلے جان۔
4 دُوجی گل، پولُس نے اوہناں عبرانی مسیحیاں نُوں کہیا کہ اوہ ٹھوس غذا نئیں کھا رہے یعنی خدا دے کلام دِیاں نوِیاں یاں گہریاں گلاں نُوں سمجھن لئی محنت نئیں کر رہے۔ (عبرانیوں 5:11-14) اِنج لگدا اے کہ اوہناں چوں کجھ حالے وی موسیٰ دی شریعت تے چلنا پسند کردے سن۔ پر پولُس نے اوہناں نُوں سمجھایا کہ شریعت دے مطابق دِتیاں جان والیاں قربانیاں انساناں دے گُناہواں نُوں پوری طرحاں نئیں مٹا سکدیاں سن۔ ایسے وجہ توں شریعت نُوں ہٹا دِتا گیا سی۔ ایہدے بعد پولُس نے اوہناں نُوں پاک کلام دِیاں گہریاں سچائیاں بارے دَسیا۔ اوہنے اوہناں نُوں یاد دَوایا کہ مسیح دی قربانی دے ذریعے اوہناں نُوں اِک بہتر اُمید ملی اے جدی وجہ توں اوہ خدا دے نیڑے جا سکدے نیں۔—عبرانیوں 7:18، 19۔
5. عبرانیوں دی کتاب چ کیہڑی خاص گل سمجھائی گئی اے تے ساڈے لئی ایہنوں سمجھنا ضروری کیوں اے؟
5 پولُس نے اپنے عبرانی بھراواں نُوں سمجھایا کہ یسوع دے شاگرداں دے طور تے یہوواہ دی عبادت کرنا یہودی مذہب توں بوہت بہتر اے۔ موسیٰ دی شریعت آن والیاں چیزاں دا بس پرچھانواں سی۔ پر اصلی چیزاں دا تعلق مسیح نال اے۔ (کُلسّیوں 2:17) اِک پرچھانویں توں سانوں اصلی چیز دی صرف بناوٹ دا اندازہ ہوندا اے۔ یہودیاں دا عبادت کرن دا طریقہ وی اِک پرچھانواں سی۔ پر اصلیت یعنی خدا دی عبادت کرن دا اِک بہتر طریقہ بعد چوں ظاہر ہونا سی۔ ساڈے لئی ایہہ سمجھنا بوہت ضروری اے کہ یہوواہ نے کیہڑا بندوبست کیتا اے تاکہ سانوں گُناہواں توں معافی ملے تے اَسی اوہدی عبادت اوہدی مرضی دے مطابق کر سکئے۔ آؤ اَسی عبرانیوں دی کتاب تے غور کر کے ویکھئے کہ پرچھانویں یعنی یہودیاں دے عبادت کرن دے طریقے دا اصلی چیزاں یعنی مسیحیاں دے عبادت کرن دے طریقے نال کیہہ تعلق اے۔ اِنج کرن نال اَسی ہور چنگی طرحاں سمجھ سکاں گے کہ یہوواہ دی عظیم ہیکل کیہہ اے تے اَسی ایہدے چ اوہدی عبادت کیویں کر سکنے آں۔
خیمہ
6. خیمے دا مقصد کیہہ سی؟
6 یہودیاں دا عبادت کرن دا طریقہ۔ پولُس دی گلبات دی بنیاد اوہ خیمہ سی جیہڑا موسیٰ نے 1512 قبلازمسیح چ قائم کیتا سی۔ (چارٹ ”یہودیاں دا عبادت کرن دا طریقہ—مسیحیاں دا عبادت کرن دا طریقہ“ نُوں ویکھو۔) خیمہ اِک تمبو وانگوں کھڑا کیتا جاندا سی تے جدوں اِسرائیلی اِک جگہ توں دُوجی جگہ جاندے سن تے اوہ ایہنوں اپنے نال کھڑدے سن۔ اوہناں نے خیمے نُوں تقریباً 500 سال تک استمال کیتا یعنی جدوں تک یروشلیم چ ہیکل نئیں بن گئی۔ (خروج 25:8، 9؛ گنتی 9:22) بائبل چ ایہنوں ”خیمۂاِجتماع“ وی کہیا گیا اے۔ ایہہ اوہ خاص جگہ سی جِتھے اِسرائیلی خدا دی عبادت کرن لئی اوہدے حضور قربانیاں پیش کردے سن۔ (خروج 29:43-46) پر اوس خیمے دا اشارہ اِک بہتر بندوبست وَل سی جیہڑا مسیحیاں لئی قائم ہونا سی۔
7. یہوواہ دی عظیم ہیکل کدوں وجود چ آئی؟
7 مسیحیاں دا عبادت کرن دا طریقہ۔ اِسرائیلی جیس خیمے چ عبادت کردے سن اوہ اسمانی چیزاں دا اِک پرچھانواں سی تے اوہدا اشارہ یہوواہ دی عظیم ہیکل وَل سی۔ پولُس نے کہیا کہ اوہ خیمہ موجودہ چیزاں دی اِک مثال سی۔ (عبرانیوں 8:5؛ 9:9) ایہدا مطلب اے کہ جدوں پولُس نے عبرانیوں دے ناں خط لکھیا تے اوہدوں یہوواہ دی عظیم ہیکل موجود سی تے مسیحیاں لئی اِک حقیقت بن گئی سی۔ ایہہ ہیکل 29 عیسوی چ یسوع دے بپتسمے دے موقعے تے قائم ہوئی۔ اوس ویلے یہوواہ نے یسوع نُوں پاک روح نال مسح کر کے اپنی عظیم ہیکل دے اعلیٰ کاہن دے طور تے چُنیا۔ اوہدوں توں یسوع نے یہوواہ دی عظیم ہیکل چ خدمت کرنی شروع کر دِتی۔ c—عبرانیوں 4:14؛ اعمال 10:37، 38۔
اعلیٰ کاہن
8، 9. عبرانیوں 7:23-27 دے مطابق اِسرائیل دے اعلیٰ کاہناں تے عظیم اعلیٰ کاہن یسوع مسیح چ کیہہ فرق اے؟
8 یہودیاں دا عبادت کرن دا طریقہ۔ اعلیٰ کاہن خدا دے حضور پوری اِسرائیلی قوم دی نمائندگی کردا سی۔ جدوں عبادت لئی خیمہ قائم کیتا گیا سی، اوہدوں یہوواہ خدا نے ہارون نُوں اِسرائیل دا پہلا اعلیٰ کاہن چُنیا۔ پر پولُس نے دَسیا کہ اِک توں بعد اِک کئی آدمی کاہن بنے کیونکہ موت دی وجہ توں اِک کاہن اپنی خدمت جاری نئیں رکھ سکدا سی۔ d (عبرانیوں 7:23-27 نُوں پڑھو۔) اِسرائیلی قوم چوں چُنے جان والے اعلیٰ کاہن تے عظیم اعلیٰ کاہن یسوع مسیح چ زمین اسمان دا فرق اے۔ اوہ اعلیٰ کاہن عیبدار سن۔ ایس لئی اوہناں نُوں اپنے گُناہواں لئی وی قربانیاں چڑھانیاں پیندیاں سن۔
9 مسیحیاں دا عبادت کرن دا طریقہ۔ ساڈا اعلیٰ کاہن یسوع مسیح اصلی خیمے چ خادم اے جنہوں کسے انسان نے نئیں سگوں یہوواہ نے کھڑا کیتا اے۔ (عبرانیوں 8:1، 2) پولُس نے دَسیا کہ یسوع ہمیشاں تک زندہ رہوے گا۔ ایس لئی اوہدے بعد کسے ہور نُوں کاہن بنن دی لوڑ نئیں۔ پولُس نے ایہہ وی کہیا کہ یسوع پاک اے تے گُناہگاراں توں وَکھرا اے۔ نالے اوہ اِسرائیل دے اعلیٰ کاہناں وانگوں نئیں اے جنہاں نُوں اپنے گُناہواں لئی ہر روز قربانیاں چڑھانیاں پیندیاں سن۔ ہُن آؤ اَسی ویکھئے کہ یہودیاں دِیاں قربانگاہواں تے قربانیاں تے مسیحیاں دے عبادت کرن دے طریقے چ کیہہ فرق اے۔
قربان گاہواں تے قربانیاں
10. جیہڑیاں قربانیاں تانبے دی بنی قربانگاہ تے چڑھائیاں جاندیاں سن، اوہناں دا اشارہ کِدے وَل سی؟
10 یہودیاں دا عبادت کرن دا طریقہ۔ خیمے دے باہر تانبے دی بنی اِک قربانگاہ ہوندی سی جدے تے یہوواہ لئی جانوراں دِیاں قربانیاں چڑھائیاں جاندیاں سن۔ (خروج 27:1، 2؛ 40:29) پر ایہناں قربانیاں دے ذریعے لوکاں نُوں اپنے گُناہواں توں پوری طرحاں معافی نئیں مل سکدی سی۔ (عبرانیوں 10:1-4) خیمے چ چڑھائیاں جان والیاں جانوراں دِیاں قربانیاں دا اشارہ اوس قربانی وَل سی جدے ذریعے اِکو وار انساناں نُوں اپنے گُناہواں توں پوری طرحاں معافی مل سکدی سی۔
11. یسوع نے کیہڑی قربانگاہ تے اپنی قربانی چڑھائی؟ (عبرانیوں 10:5-7، 10)
11 مسیحیاں دا عبادت کرن دا طریقہ۔ یسوع جاندا سی کہ یہوواہ نے اوہنوں زمین تے ایس لئی گھلیا اے تاکہ اوہ اپنی جان انساناں لئی فدیے دے طور تے دَوے۔ (متی 20:28) ایس لئی اوہنے اپنے بپتسمے دے موقعے تے اپنے آپ نُوں یہوواہ دی مرضی پوری کرن لئی پیش کیتا۔ (یوحنا 6:38؛ گلتیوں 1:4) یہوواہ دی مرضی ایہہ سی کہ اوہدا پُتر اپنی بےعیب جان انساناں لئی قربان کرے۔ یسوع نے اپنی جان دی قربانی انساناں دی بنائی کسے قربانگاہ تے پیش نئیں کیتی سگوں یہوواہ دی عظیم ہیکل چ قربانگاہ دا اشارہ خدا دی مرضی وَل اے۔ تے یسوع نے اِکو ای وار اپنی جان قربان کیتی تاکہ جیہڑا وی اوہدے تے ایمان ظاہر کرے اوہدے گُناہ پوری طرحاں معاف ہو جان۔ (عبرانیوں 10:5-7، 10 نُوں پڑھو۔) ہُن آؤ اَسی خیمے دے اندر والے حصیاں تے غور کرنے آں۔
پاک کمرہ تے پاکترین کمرہ
12. خیمے دے ہر کمرے چ کون جا سکدا سی؟
12 یہودیاں دا عبادت کرن دا طریقہ۔ موسیٰ دے زمانے چ استمال ہون والے خیمے چ دو خاص کمرے ہوندے سن۔ اِک پاک کمرہ تے دُوجا پاکترین کمرہ۔ ایہناں دونواں کمریاں دے وچکار اِک پردہ ہوندا سی۔ بعد چ یروشلیم دی ہیکل چ وی ایہہ دو کمرے ہوندے سن۔ (عبرانیوں 9:2-5؛ خروج 26:31-33) پاک کمرے چ سونے دا اِک شمعدان، بخور بالن لئی اِک قربانگاہ تے نذرانے دِیاں روٹیاں رکھن لئی اِک میز ہوندا سی۔ صرف مسح شُدہ کاہناں نُوں ای پاک کمرے چ جان دی اجازت سی تاکہ اوہ اپنی مُقدس خدمت کر سکن۔ (گنتی 3:3، 7، 10) پاکترین کمرے چ سونے دا بنیا عہد دا صندوق ہوندا سی جدا اشارہ یہوواہ دی موجودگی وَل سی۔ (خروج 25:21، 22) پاکترین کمرے چ صرف اعلیٰ کاہن ای جا سکدا سی تے اوہ وی صرف کفارے دے دن۔ (احبار 16:2، 17) اوہ ہر سال کفارے دے دن اوہناں جانوراں دا خون لے کے پاکترین کمرے چ جاندا سی جنہاں نُوں اوہدے گُناہواں تے پوری قوم دے گُناہواں لئی قربان کیتا جاندا سی۔ وقت آن تے یہوواہ نے اپنی پاک روح دے ذریعے ظاہر کیتا کہ خیمے تے جانوراں دِیاں قربانیاں دا اشارہ کیہڑے بندوبست وَل سی۔—عبرانیوں 9:6-8۔ e
13. یہوواہ دی عظیم ہیکل چ پاک کمرے تے پاکترین کمرے دا اشارہ کِدے وَل اے؟
13 مسیحیاں دا عبادت کرن دا طریقہ۔ مسیح دے کجھ شاگرداں نُوں پاک روح نال مسح کیتا گیا اے جدی وجہ توں اوہناں دا یہوواہ نال بڑا خاص رشتہ اے۔ اوہناں مسیحیاں دی تعداد 1 لکھ 44 ہزار اے۔ اوہناں نُوں اسمان تے یسوع نال کاہناں دے طور تے خدمت کرن لئی چُنیا گیا اے۔ (مکاشفہ 1:6؛ 14:1) پاک کمرے دا اشارہ ایس گل وَل اے کہ خدا نے زمین تے ایہناں مسیحیاں نُوں اپنی پاک روح دے ذریعے اپنے پُتراں دے طور تے گود لے لیا اے۔ (رومیوں 8:15-17) پاکترین کمرے دا اشارہ اسمان وَل اے جِتھے یہوواہ رہندا اے۔ پردہ یسوع دے جسم وَل اشارہ کردا اے۔ جیویں خیمے چ پردے دی وجہ توں اعلیٰ کاہن دے علاوہ کوئی وی پاکترین کمرے دے اندر نئیں جا سکدا سی، اوسے طرحاں یسوع اپنے انسانی جسم دی وجہ توں پاکترین کمرے یعنی اسمان تے نئیں جا سکدا سی۔ پر انساناں لئی اپنے جسم دی قربانی دے کے یسوع نے سارے مسحشُدہ مسیحیاں لئی اسمان تے جان دی راہ کھولی۔ مسحشُدہ مسیحی وی اپنے انسانی جسم نال اسمان تے نئیں جا سکدے سگوں اوہدوں ای جا سکدے نیں جدوں زمین تے اوہناں دی زندگی ختم ہو جاندی اے۔ (عبرانیوں 10:19، 20؛ 1-کُرنتھیوں 15:50) یسوع مُردیاں چوں زندہ ہون توں بعد عظیم ہیکل دے پاک ترین کمرے یعنی اسمان تے گیا۔ سارے مسحشُدہ مسیحی وی اوہدے نال اوتھے ای ہون گے۔
14. عبرانیوں 9:12، 24-26 دے مطابق یہوواہ دی عظیم ہیکل دا بندوبست سب توں بہتر کیوں اے؟
14 ایہناں ساریاں گلاں توں اَسی ویکھ سکنے آں کہ یہوواہ نے سچی عبادت لئی کِنّاں شاندار بندوبست بنایا اے۔ ایہہ بندوبست یسوع دی قربانی دی بِنا تے قائم ہویا اے تے یہوواہ نے اوہنوں عظیم ہیکل دا اعلیٰ کاہن چُنیا اے۔ اِسرائیل چ اعلیٰ کاہن انساناں دے بنائے پاکترین کمرے چ جانوراں دِیاں قربانیاں دا خون لے کے جاندا سی۔ پر یسوع پوری کائنات دی سب توں پاک جگہ یعنی اسمان تے گیا۔ اوتھے اوہنے یہوواہ دے حضور ساڈی خاطر اپنی بےعیب انسانی جان دی قیمت پیش کیتی تاکہ اپنی قربانی دے ذریعے گُناہ نُوں مٹا دَوے۔ (عبرانیوں 9:12، 24-26 نُوں پڑھو۔) یسوع دی قربانی توں بعد کسے وی ہور قربانی دی ضرورت نئیں اے کیونکہ ایہدے ذریعے سانوں گُناہواں توں پوری طرحاں معافی مل سکدی اے۔ ہُن اَسی ویکھاں گے کہ بھانویں ساڈی اُمید اسمان تے جان دی اے یاں زمین تے رہن دی، اَسی سارے یہوواہ دی عظیم ہیکل چ اوہدی عبادت کر سکنے آں۔
ویہڑے
15. خیمے دے ویہڑے چ کون خدمت کردے سن؟
15 یہودیاں دا عبادت کرن دا طریقہ۔ خیمے دے آلے دَوالے اِک واڑ ہوندی سی۔ ایس واڑ دے اندر ویہڑے چ کاہن اپنی خدمت کردے سن۔ ویہڑے چ تانبے دی اِک وڈی قربانگاہ ہوندی سی جدے تے بھسم ہو جان والیاں قربانیاں چڑھائیاں جاندیاں سن۔ نالے ویہڑے چ پانی نال بھریا تانبے دا اِک حوض وی رکھیا ہوندا سی۔ کاہن اپنی مُقدس خدمت کرن توں پہلاں اوس پانی نال اپنے آپ نُوں پاک صاف کردے سن۔ (خروج 30:17-20؛ 40:6-8) بعد چوں جدوں ہیکل بنی تے اوہدے چ اِک باہر والا ویہڑا بنایا گیا سی جِتھے کاہناں دے علاوہ باقی لوک وی آ کے خدا دی عبادت کر سکدے سن۔
16. عظیم ہیکل دے ویہڑیاں چ کون کون خدمت کردے نیں؟
16 مسیحیاں دا عبادت کرن دا طریقہ۔ یہوواہ دی عظیم ہیکل چ دو ویہڑے نیں۔ اِک اندر والا ویہڑا تے اِک باہر والا۔ زمین تے مسحشُدہ مسیحی ایہدے اندر والے ویہڑے چ خدمت کردے نیں۔ وفاداری نال زمین تے اپنی خدمت پوری کرن توں بعد اوہ اسمان تے جاکے یسوع نال کاہناں دے طور تے خدمت کرن گے۔ نالے خیمے تے ہیکل چ پانی نال بھرے حوض توں مسیحی کیہہ سکھ سکدے نیں؟ ایہدے توں سارے مسیحیاں نُوں یاد دَوایا جاندا اے کہ اوہناں دا چالچلن تے عبادت پاک صاف ہونی چاہی دی اے۔ وڈی بِھیڑ چ شامل لوک جیہڑے مسیح دے مسحشُدہ بھراواں دی حمایت کردے نیں، اوہ عظیم ہیکل چ کتھے عبادت کردے نیں؟ یوحنا رسول نے اِک رُویا چ ویکھیا کہ وڈی بِھیڑ تخت دے سامنے کھلوتی اے تے دن رات ہیکل چ خدا دی عبادت کردی اے۔ تخت دے سامنے کھلون دا اشارہ ایس گل وَل اے کہ اوہ زمین تے یعنی عظیم ہیکل دے باہر والے ویہڑے چ عبادت کردے نیں۔ (مکاشفہ 7:9، 13-15) اَسی کیویں ظاہر کر سکنے آں کہ اَسی یہوواہ دی عظیم ہیکل چ عبادت کرن دے شرف دی دلوں قدر کرنے آں؟
یہوواہ دی عبادت کرنا بوہت وڈا شرف اے
17. سانوں یہوواہ دے حضور کیہڑیاں قربانیاں پیش کرن دا شرف ملیا اے؟
17 اَج سارے مسیحیاں نُوں یہوواہ دے حضور قربانیاں پیش کرن دا شرف ملیا اے۔ اَسی ایہہ قربانیاں اوہدوں پیش کرنے آں جدوں اَسی خدا دی بادشاہی دے کم نُوں اَگے ودھان لئی اپنا وقت، طاقت، پیسہ یاں ہور چیزاں خوشی خوشی استمال کرنے آں۔ جیویں پولُس نے عبرانی مسیحیاں نُوں کہیا سی، اَسی وی خدا دے حضور حمد دِیاں قربانیاں پیش کردے رہنے آں یعنی اوہدے ناں دا اعلان کر کے اپنے بُلاں دا پھل پیش کرنے آں۔ (عبرانیوں 13:15) جدوں اَسی جی جان لا کے یہوواہ دی خدمت کرنے آں تے اَسی ظاہر کرنے آں کہ اَسی اوہدی عبادت کرن دے شرف دی دلوں قدر کرنے آں۔
18. عبرانیوں 10:22-25 دے مطابق سانوں کیہڑے کماں چ لگے رہنا چاہی دا اے تے کیہڑی گل ہمیشاں یاد رکھنی چاہی دی اے؟
18 عبرانیوں 10:22-25 نُوں پڑھو۔ عبرانیوں دے ناں اپنے خط دے آخر چ پولُس نے دَسیا کہ یہوواہ دی عبادت کرن لئی سانوں کیہڑے کماں چ لگے رہنا چاہی دا اے۔ اوہ کم ایہہ نیں: یہوواہ کولوں دُعا کرنا، بادشاہی دی خوشخبری دا اعلان کرنا، کلیسیا دے بھین بھراواں نال عبادت لئی جمع ہونا تے اِک دُوجے دا حوصلہ ودھانا۔ نالے سانوں ہُن تے ایہناں گلاں تے ہور وی زیادہ عمل کرنا چاہی دا اے کیونکہ یہوواہ دا دن نیڑے آ رہیا اے۔ مکاشفہ دی کتاب دے آخر چ یہوواہ دے فرشتے نے دو وار کہیا: خدا دی عبادت کرو! (مکاشفہ 19:10؛ 22:9) دُعا اے کہ اَسی یہوواہ دی عظیم ہیکل بارے ایس اہم تے گہری سچائی نُوں ہمیشاں یاد رکھئے تے اپنے عظیم خدا یہوواہ دی عبادت کرن دے شرف دی دلوں قدر کرئیے۔
گیت نمبر 88: مینوں اپنیاں راہواں سکھا
a عبرانیوں دی کتاب چ پاک کلام دِیاں کجھ اہم تے گہریاں سچائیاں بارے دَسیا گیا اے۔ ایہناں چوں اِک سچائی یہوواہ دی عظیم ہیکل بارے وے۔ ایس مضمون چ اَسی ویکھاں گے کہ ایہہ ہیکل کیہہ اے۔ نالے ایہدے فرق فرق حصیاں تے وی غور کراں گے۔ اِنج کرن نال ساڈے دل چ یہوواہ دی عبادت کرن دے شرف لئی قدر ودھے گی۔
b ایہہ جانن لئی کہ عبرانیوں دی کتاب چ کیہہ کیہہ دَسیا گیا اے، jw.org تے ایہہ ویڈیو ویکھو: ”عبرانیوں دے ناں خط دا تعارف۔“
c یونانی صحیفیاں چ صرف عبرانیوں دی کتاب چ ای یسوع نُوں اعلیٰ کاہن کہیا گیا اے۔
d اِک اندازے دے مطابق جدوں 70 عیسوی چ یروشلیم چ ہیکل نُوں تباہ کیتا گیا، اوہدوں تک 84 بندیاں نے اعلیٰ کاہن دے طور تے خدمت کیتی سی۔
f اُردو زبان چ 1 جولائی 2010 دے ”مینارِنگہبانی“ دے صفحہ نمبر 26 تے بکس ”روحانی ہیکل کی سمجھ کو واضح کرنے میں روحُالقدس کا کردار“ نُوں ویکھو۔