Paipel padahkihong kitail: “Pwe lamalam suwed kan kin pwilisang nan kapehd [“mohngiong,” NW] en aramas oh kin kahrehda kamaramas, kamwahl, nenek, pirap, likamw, oh karaun likamw ape.” (Mad. 15:19) Mohngiongitail kak pitihkitaildi oh kahrehda kitail en rapahki kahrepe kan pwehn katikala wiewia ehu me uhwong kupwuren Koht. Oh kitail ele sohte pohnese dahme wiawi lao mwurin atail wiahda sapwung. Dahme kak sewese kitail en kasawihda ineng en mohngiongitail mwohn atail wiahda mehkot sapwung?

Wadek Paipel rahn koaros oh doudouloale dahme e mahsanih.

Wahnpoaron Pohl ntingihedi: “Mahsen en Koht wie momour oh manaman, e keng sang kedlahs me au riau. E kin lellong loalen aramas lel wasa keieu rir” nan loalen aramas. Mahsen en Koht nan Paipel kak “kadeikada ineng oh lamalam en nan kapehd [“mohngiong,” NW] en aramas.” (Ipru 4:12) Doadoahngki iren Paipel wet kak wia iren sawas laud ehu pwehn kasawihada ineng en mohngiongitail. Ia uwen kesempwal kitail en wadek Mahsen en Koht rahn koaros oh doudouloale dahme e mahsanih, eri kitail kin medemedewehte laud sapwellimen Siohwa madamadau oh ia duwen e kin ketin kilangwohng mehkan.

Atail kin pwungki oh doadoahngki kaweid kan en Paipel pahn kamwakid kadeikpen loalatail, me kin “kadehde duwen” kitail. (Rom 9:1) Kadeikpen loalatail kak kauhdi kitail sang atail en rapahki kahrepe kan pwehn katikala sapwung en wiewia ehu. Patehng met,  Paipel kin kihda mehn kahlemeng kan me kin wia “mehn kataman ehu ong kitail.” (1 Kor. 10:11) Atail sukuhlki duwen mehn kahlemeng pwukat kak kauhdi kitail sang atail en keid ni ahl sapwung. Dahme emenemen kitail anahne wia?

Kapakap ong Koht pwehn ketin seweseiuk ken kasawihada ineng en omw mohngiong.

Siohwa kin ketin “song mohngiong en aramas.” (1 Kron. 29:17) E ketin “lapalapasang kadeikpen loalatail [“mohngiongitail,” NW], oh pein ih kin ketin mwahngih mehkoaros.” (1 Sohn 3:20) Kitail sohte kak pitiehdi Koht. Ma kitail kin wehkada ni sansal atail pwunod kan, pepehm kan, ineng kan nan kapakap, Siohwa kak ketin sewese kitail en wehwehkihda ineng en mohngiongitail. Kitail pil kak peki rehn Koht en ‘ketin wiahiong kitail ehu mohngiong mwakelekel.’ (Mel. 51:10) Eri, pwehn kasawihada dahme mohngiongitail kin inengieng, kitail en dehr manokehla kesempwalpen kapakap.

Rong mwahu ahnsoun mihting kan.

Atail rong mwahu padahk nan mihting kan kak sewese kitail en kasawih ni mehlel mohngiongitail. Mendahki kitail ele sohte kin alehdi padahk kapw nan mihting koaros, sang atail iang towehda, kitail kin wehwehkihla mwahu kaweid kan en Paipel oh pil mehn kataman kesempwal kan me sewese kitail en kasawih ineng en mohngiongitail. Pasapeng kan sang riatail Kristian kan pil kesempwal ong atail kin kamwahwihala loalatail. (Lep. Pad. 27:17) Sohte men patehng meteikan oh sohte kaukaule werekiong riatail kan ni mihting kan kak keper ong kitail. E kak kahrehiong kitail en ‘nsenohkihte pein kitail.’ (Lep. Pad. 18:1) Eri, e wia elen loalokong en pein idek, ‘E wia tiahk ehu ong ie en iang towehda mihting kan koaros oh paiekihda?’​—Ipru 10:24, 25.

Mohngiongitail me diren piht kak kahrehda kitail en mwekid ni elen pweipwei nan irair tohto nan mour. Kitail en kasawih irair pahieu: rapahki en ahneki kepwe tohto, doadoahngki sakau en wai, ihs me kitail en werekiong, oh mehn kamweit oh mwadong kan.

Rapahki en ahneki kepwe tohto.

Kitail kin ahneki ineng en kaitarala atail anahn akan. Ahpw Sises ketin padahkihong kitail karasaras ehu me pid keperpen en nohn kesempwalikihla kepwe kan. Nan ehu sapwellime karasaras ko, Sises ketin kupwurki kitail en medewe duwen ohl kepwehpweo me eh imwen nahk kan diren mwenge. Ihme kahrehda solahr wasa en nekidala wahn sahpw me e alehdi sang pil ehu ahnsoun rahk mwahu. Ohlo men kauwehla eh imwen nahk ko oh kauwada me laudsang. E medemedewe me ih ‘wasa e pahn nekidala ie wahn sapwe oh eh kepwe kan koaros. E ahpw pahn kak pein ndahng ih: meid pai kowe, me ahneki kiden kepwe mwahu, me wia nekinekohng sounpar tohto. Nna, kommoalla; kamakamadipw; papaieki omw dipwisou kan, oh pereperenki!’ Ahpw, ohl kepwehpwe menet sohte pohnese ire mehlel me pahn wiawi: Eh mour kakete imwisekla nipwongohte.​—Luk 12:16-20.

Ni atail kin mahmahla, ele kitail kin pwunodki ia duwen atail pahn koasoanehdi soahng kan me pahn apwalih kitail ni atail mahla. Kahrehda kitail kak tepida rapahki kahrepe kan en kalaudehla awahn doadoahk nipwong en mihting kan de, ni mwomwen ahl ehu, tepida sohla nsenohki atail pwukoa kan  nin duwen Kristian kan. Kitail sou anahne kanahieng soangen ineng wet? De ele kitail pwulopwul oh pohnese me sohte doadoahk ehu me kesempwal duwehte atail doadoahngki pali laud en atail ahnsou ong papah Siohwa. Ahpw mendahki kitail ese met, kitail kin pweiek en wia doadoahk en pioneer oh medemedewe me kitail anahne koadoahkihada mahs neitail mwohni pwehn apwalih kitail? Kitail sou anahne wia uwen atail kak pwe Koht en ketin kupwurkin kitail? Ihs me ese ma kitail pahn mour lakapw?

Doadoahngki sakau en wai.

Lepin Padahk 23:20 mahsanih: “Dehr patehng aramas me kin kamam sakau.” Ma emen kin inangih laud en kang sakau en wai, ele e pahn rapahki kahrepe kan en kin kalapw sakau. Ele e pahn nda me e kin kang sakau pwehn kommoal oh nsenamwahu, a kaidehn en sakaula. Ma kitail anahne kang sakau pwehn kommoal oh nsenamwahu, ele ih soangen ahnsou me kitail anahne kasawih ni mehlel ineng en mohngiongitail.

Ihs me kitail en werekiong.

Mehlel, kitail kin anahne koasoiong irail me kaidehn Sounkadehdehn Siohwa, duwehte nan sukuhl, wasahn doadoahk oh pil ni ahnsou me kitail kin kalohk. Ahpw en patehng de pil kompoakepahnkihla irail wia mehkot tohrohr. Kitail kin rapahki kahrepe kan en patehng irail sang ni atail kin nda me re ahneki irair mwahu kan? Paipel mahsanih: “Kaleke kumwail pitida pahn meteikan! Pwe ‘Werekiong aramas suwed kan e kin kauwehla tiahk mwahu.’” (1 Kor. 15:33) Duwehte kisin samin kis eh kin kasaminehla pihl mwakelekel, atail kompoakepahnki irail kan me sohte kin wia kupwuren Koht kak kasaminehla atail nanpwungmwahu reh oh kahrehda kitail en alehda madamadau, mwomwen likou, mwomwen lokaia oh wiewia kan en sampah wet.

Mehn kamweit oh mwadong kan.

Dipwisou kan me duwehte computer ape kin kamengeila atail kilang soangsoangen mehn kamweit kan me pali laud ele sohte konehng Kristian men. Pohl ntingihedi: ‘E sohte konehng soangen samin teikan en kin wiawi nanpwungamwail.’ (Ep. 5:3) Ia duwen ma mohngiongitail kin kahrehda kitail en men kilang de rong soahng kan me samin? Ele kitail kin medewe me kitail koaros anahne ekis kommoal oh nsenamwahu de pil mwemweit, oh mwomwen emen eh pahn wia soahng pwukat kin wia pein eh pilipil. Ahpw kitail en tamataman ahn Pohl kaweid oh dehr mweidohng samin en kasaminehla masatail de salengatail.

Ma kitail kin kapwaiada dahme mohngiongitail me diren piht kin inengieng oh ahnla rapahki kahrepe kan en wia sapwung kan, kitail kak wiahda wekidekla kan. (Ep. 4:22-24) Kitail tehk dahme wiawihong aramas riemen.

Miguel * anahne wekidala eh madamadau ong ahneki kepwe kan. E koasoia: “Ngehi, ahi pwoud oh nait pwutak kin mi nan soangen sahpw ehu me en ahneki dipwisou kapw oh keieu mwahu oh mour nsenamwahu kin uhdahn kesempwal. Mie pak ehu me I nsenohkihte alehda mehkoaros me I kak sang sampah wet, oh medewe me I kak wia met ahpw sohte noahrok. Mwuhr I esehda me en raparapahki en ahneki kepwe tohto sohte imwi. I kapakapkiong Siohwa duwen ei madamadau oh ineng en ahi mohngiong. I patohwan ong ih me se men papah ih ni uwen at kak nin duwen peneinei ehu. Se pilada en kihsang mehkan me sohte nohn kesempwal nan at mour oh keseula wasa me anahn en doadoahk en kalohk laud ie. Mwuri, se kakehr pioneer. Se wehwehkihda me se sohte anahne kepwe tohto pwehn ahneki mour nsenamwahu.”

Dahme wiawihong Lee kin kasalehda ia duwen eh kasawih pein ih ni mehlel sewese ih en liksang werek suwed. Lee koasoia: “Pwehki ahi doadoahko, I kin kalapw patehng soun pesines kan sang sahpw teikan. I ese me nan at mihting ko, se kin kalapw nim sakau laud, ahpw I kin perenki iang mihting ko. Pak tohto I kin kereniong sakaula oh mwurin I kin nsensuwedla. I anahne kasawih mwahu ahi mohngiong. Kaweid en Mahsen en Koht oh sawas kan sang elder kan sewese ie en pohnese me dahme I uhdahn raparapahki iei en werekiong irail kan me sohte poakohng Siohwa. Met, I kin doadoahngki delepwohn ni uwen ahi kak pwehn wia ahi pesines oh katikala ahi kin patehng soun pesines kan.”

Kitail anahne en kin mehlel ni atail kin kasawihada ineng kan nan mohngiongitail. Ni atail wia met, kitail anahne peki sapwellimen Siohwa sawas ni kapakap oh tamataman me e kin ketin “mwahngih at lamalam [“mohngiong,” NW] rir kan.” (Mel. 44:21) Koht pil ketikihda sapwellime Mahsen me duwehte kilahs en irongen ehu ong kitail. (Seims 1:22-25) Mehn kataman kan oh kaweid me kitail alehsang neitail sawasepen Paipel kan oh mihting kan pil kesempwal. Pwehki soangen sawas pwukat, kitail kak pere mohngiongitail oh weweidwei ni ahl pwung.