Familiaspaq yuyaychaykuna

Casarasqas jatunpaq qhawakuychik

Guillermo * nin: “Raquel phiñarikuptinqa, waqallan. Parlanayku kaptintaq astawan phiñarikun chayri ni parlallaytapis munawanchu, imatachus ruwanayta mana yachanichu, chinkanaypaqjina kani”.

Raquel nin: “Guillermo wasiman chayamuchkaptin waqachkarqani. Chaymanta parlayta munachkaptiytaq, amaña waqaychu, qunqapullayña niwarqa, chaytaq astawan phiñachiwarqa”.

¿GUILLERMOMAN chayri Raquelmanchu rikchʼakunki? Iskayninku parlarikuyta munanku, chaywanpis sapa kuti phiñanakullankupuni. ¿Imaraykutaq?

Qharis, warmis ima mana kikinchu kasqankurayku, necesitasqankupis mana kikinchu. Warmiqa imaynatachus sientekusqanmanta ichapis mayta parlayta munallanpuni. Qharistaq chay ratopacha ima chʼampaytapis allinchayta munanku, manaña chaymanta parlakunanpaq. Ajinapi mana rikukunaykichikpaq, jatunpaq qhawakuyta yachanaykichik tiyan.

Jatunpaq qhawaq runa, wakkunata allinpaq qhawan, imaynatachus sientekusqankutapis entiendenanpaq kallpachakun. Wawamantapacha ichapis kamachiqkunata chayri kuraqkunata jatunpaq qhawanaykita yachachisurqanku. Casarakuspa jukllaña kasqankurayku manaña jatunpaqchu qhawakunku. Pusaq watasña casarasqa Linda nirqa: “Felipe wakkunata pacienciawan, khuyakuywan ima uyariq. Ñuqawanpis kikillantaq kananta munarqani.” Ichapis amigosniykita, mana riqsisqa runastapis allinta uyariyta yachanki, jatunpaqtaq qhawanki. ¿Ajinallataqchu warmiykiwan chayri qusaykiwan kanki?

Wasipi jatunpaq qhaway mana kaptinqa chʼampaykuna tiyan. Yachayniyuq rey qillqarqa: “Aswan allinmin chojru tʼantallatapis mikhuspa, kusiypi kawsayqa, sapa pʼunchay kusiy fiestaspi, maqanakuspitaj kawsanamantaqa” (Proverbios 17:1). Bibliaqa qusa warminta jatunpaq qhawananta yuyaychan (1 Pedro 3:7). “Warmipis qosanta jatumpaj qhawachun tukuy imapi”, nillantaq (Efesios 5:33).

 ¿Imaynamantá jatunpaq qhawaspa parlapanakuyta atinkichikman? Bibliap wakin yuyaychaykunasninta qhawarina.

Qusa chayri warmi parlaptin

¿Ima chʼampaytaq tiyan? Wakinqa astawan parlayta munanku, uyarinankumanta nisqaqa. ¿Jinachu kanki? Bibliapi nin: “Manaraj allinta uyarishaspa imatapis kuticheyqa wampu kaymin, pʼenqaytaj”, nispa (Proverbios 18:13). Manaraq imatapis parlachkaspa, ¿imaraykutaq allinta uyarina? Iskay chunka suqtayuq watastaña casarasqa Karina nin: “Qusay chay ratopacha chʼampaykunasniyta mana allinchanantachu munani. Manaqa yachanallanta, uyarinawanta ima, imaynatachus sientekusqayta entiendenawanpaq”, nispa.

Chantapis warmin chayri qusan anchata parlananpaq tanqaptin imatachus sientesqankuta mana willayta atillankuchu. Kunallanraq casarasqa Lorena nin: “Pacienciawan imatachus niyta munasqanta suyanayraq tiyan”, nispa.

¿Imatá ruwawaqchik? Ima chʼampaymantapis parlanaykichikpaq sunqu tiyaykusqa kachkaptiykichik parlaychik. ¿Qusa chayri warmi mana parlayta atillaptinrí? Yuyarina, “runaj sonqompi pakasqa yuyaykunaqa ukhu qocha jina” chantá “pichus yuyayniyojqa chaytaqa urqhunqa” (Proverbios 20:5). Pozomanta yakuta baldepi usqhayllata urqhumusunman chayqa achkha yakuta jichʼasunman, kikillantataq qusaykiman chayri warmiykiman usqhayllata parlananpaq mañaptiykiqa ichapis churanakuyta qallarinqa chantá imachus sunqunpi kasqanta mana willayta atisunqachu. Chayta ruwanaykimantaqa kʼachamanta, jatunpaq qhawaspa ima tapuykunata ruwawaq, mana chay ratopacha kutichisuptintaq pacienciakuy.

Qusayki chayri warmiyki parlachkaptin “uyariyta yachaychej, amataj anchata parlaychejchu, amallataj usqhayllata phiñakuychejchu” (Santiago 1:19, 20). Allinta uyariyta yachaqqa, mana ninrillanwanchu uyarin manaqa sunqunwan. Chayrayku, qusayki chayri warmiyki imaynatachus sientekusqanta entiendenaykipaq kallpachakuy. Uyarisqaykipi jatunpaq qhawachkasqaykita reparanqa.

Jesús imaynatachus ruwanata yachachirqa. Sutʼincharinapaq, Jesusman unquyniyuq runa yanapananpaq qayllaykuptin, mana chay ratopachachu chʼampayninta allincharqa. Ñawpaqtaqa imatachus niyta munasqanta uyarirqa chantá sunqunpi llakiyninta sienterqa, chaymantaraq unquyninmanta sanoyachirqa (Marcos 1:40-42). Kikinta ruwanaykipaq kallpachakuy. Qusayki chayri warmiyki, mana chʼampayninta allinchanaykitachu suyanqa, manaqa imatachus sientesqanta entiendenallaykita. Chayrayku allinta uyariy chantá sientesqanta sunquykipi sientey, chaymantaraq imaynatachus allinchanata tʼukuriy. Ajinapi jatunpaq qhawasqaykita rikuchinki.

¿KAYTA RUWAWAQCHIK CHAYRI? Qhipan kutipi qusayki chayri warmiyki parlayta munasuptin, chay ratopacha kutichinaykimantaqa tukunantaraq suyay. Imatachus niyta munasqanta entiendenaykikama. Wak ratopitaq tapuriy, “¿uyarisusqayta repararqankichu?”, nispa.

Parlaptiyki

¿Ima chʼampaytaq tiyan? Linda nin: “Telepiqa, qusankuman chayri warminkuman saqrata parlay, asipayay ima allillan kasqanta rikuchinku”, nispa. Chantapis wakinkunaqa maypichus mana jatunpaqchu qhawakuq kanku chaypi uywakurqanku. Casarakuspa, familiayuq ima kaspataq, jinallatataq kawsakunku. Canadá suyumanta Vania nin: “Maypichus qhaparqachay, asipayay chantá wakkunaman sutista churay chawpipi wiñarqani”, nispa.

¿Imatá ruwawaqchik? Qusaykimanta chayri warmiykimanta parlachkaspa “simiykichejmanta[...] ama ima sajra parlaykuna llojsichunchu, manachayqa maychus kajta  parlaychej, uyari[q]kuna chaywan yanapasqa” kanankupaq (Efesios 4:29). Chaytaq niyta munan warmiykimanta chayri qusaykimanta allinta parlanaykita.

Sapallaykichik kachkaptiykichikpis, sunquta nanachinapaqjina chayri kʼumuykachachinapaqjina ama parlaychikchu. Ñawpa tiempomanta Israelpi, rey Davidpa warmin Micalqa paypaq mayta phiñakurqa, chayraykutaq “mana pʼenqayniyoj runa” kasqanta nirqa. Jinata nispaqa mana qusanpa sunqullantachu nanachirqa manaqa Jehovapis mana allinpaqchu qhawarqa (2 Samuel 6:20-23). ¿Imatá yachakunchik? Qusaykip chayri warmiykip parlasqanta allinta uyariy (Colosenses 4:6). Pusaq watastaña casarasqa Felipe warminwan mana kikintachu yuyasqankuta reparakun. Chantá wakin kutispi parlasqan astawan chʼampaykunata rikhurichisqanta reparan. Pay nin: “Chʼampaykunapi kachkaptiyku, warmiyta atipanaymantaqa aswan allin paywan sumaqta apanakunaypaq kallpachakunay”, nispa.

Ñawpa tiempomanta juk viuda, ñuqchʼasninta nirqa: “Watejmanta casarakuspa kʼacha kawsayta tari[ychik] qosaykichejwan khuska”, nispa (Rut 1:9). Qhariwarmi jatunpaq qhawakuptinkuqa “kʼacha kawsayta tari[nku]”.

¿KAYTA RUWAWAQCHIK CHAYRI? Qusaykiwan chayri warmiykiwan kaypi nisqanmanjina ukhunchariychik. Tapuriy: “Wakkunawan qammanta parlachkaptiy, ¿allintachu chayri pisipaqchu qhawachiyki? Reparasqaykimanjina, ¿imatawantaq ruwayman?” Kutichisusqanta allinta uyariy, chaymanjinataq ruway.

Kasqaykichikmanjina kawsakuychik

¿Ima chʼampaytaq tiyan? Wakin kunallanraq casarasqa kaqkuna, Bibliapi “ujllaña kanqanku” nisqanrayku juk yuyaylla chayri kikillantataq ruwanankuta yuyanku (Mateo 19:5). Tiemponmantaq mana jinachu kasqanta reparanku. Mana kikinchu kasqankuraykutaq chʼampaykunapi rikukunku. Linda nin: “Felipewan mana kikinchu kayku, imaraykuchus payqa chʼampaypi kachkaptiyku mana anchata llakikunchu, manapis interesanmanchujina, ñuqataqrí may phutisqa kani, chaytaq astawan phiñachiwan”, nispa.

¿Imatá ruwawaqchik? Kasqaykichikmanjina kawsakuychik, jatunpaq qhawakuspa. Sutʼincharinapaq: Ñawiwan, ninriwanqa mana kikinchu kanku, chaywanpis ni ima pasanawanchikpaq iskayninta necesitanchik. Adriana kimsa chunka watastaña casarasqa nin: “Yuyasqayku Bibliap nisqanwan mana churanakuptin, allillan kasqanta reparayku. Imaraykuchus casarasqas kachkayku manataq kikinkamachu ruwasqa kayku”.

Warmiyki chayri qusayki mana qamjina parlaptin, yuyaptin ima, pay imaynatachus sientesqanta reparay, manataq qamllapichu yuyay (Filipenses 2:4). Fabian, Adrianap qusan nin: “Warmiypa yuyasqanta mana entiendespapis, yuyasqay mana kikinchu kaptinpis astawan payta munakusqayta yuyarikuni. Pay kusisqa chayqa ñuqapis kusisqallataq kani”, nispa.

¿KAYTA RUWAWAQCHIK CHAYRI? Imaspichus qusayki chayri warmiyki qammanta aswan yuyayniyuq kasqanmanta chayri aswan sumaqta ruwayta yachasqanmanta juk listata ruwakuwaq (Filipenses 2:3).

Casarasqa kawsaypiqa jukchasqa, kusisqa ima kanapaq jatunpaq qhawakunanchik tiyan. Linda nin: “Casarasqa kawsaypi, jatunpaq qhawakuyqa kusiyta, sunqu tiyaykuyta ima apamun. Jinapi kawsakunapaq kallpachakuna”, nispa.

[Sutʼinchaynin]

TʼUKURINAPAQ TAPUYKUNA

▪ ¿Imaynatá qusaypa chayri warmiypa kʼacha kaykunasnin familiayta yanapan?

▪ Bibliap nisqanwan mana churanakuptin, ¿imaraykutaq qusaypa chayri warmiypa nisqanta ruway may allin?