Ir al contenido

Ir al índice

CREEYNIYOJKUNAMANTA YACHAKUNAPAJ | JOSÉ

‘Uyariwaychej mosqokusqayta willasqaykichej’

‘Uyariwaychej mosqokusqayta willasqaykichej’

JOSETA rikushawajpis jina tʼukuriy. Payqa inti llojsimuy ladota llakisqa qhawarisharqa. Sinrulla apasharqanku, chay runasmanta maytachá ayqepuyta munasharqa, wasenqa chay orqos wasallapi, Hebrón chaynejpi kasharqa. Tatan Jacobqa aswan munasqa wawanmanta ni imata yachaspachá puñukanpusharqaña. Ichá Joseqa tatanpa uyanta niña ujtawan rikonqachu. Imajtinchus ranqhajkunaqa Joseta rantiytawan, ñanta chay uraynejman camellosninkuta qhatishaspa sumajta qhawasharqanku mana ayqenanpaj. Paykunaqa Egiptoman chayaspa perfumestawan, balsamostawan khushka venderpaspa, ashkha qolqetachá japʼiyta yuyasharqanku.

Joseqa ancha kaspa 17 watayojchá kasharqa. Payqa mama qocha ladoman kutirikuspa ñawisninta chʼirmiykuchispa jina inti yaykupojta qhawarisharqa. ¿Imaraykutaj chay jina llakiypi rikukorqa? ¿Imayna sonqoyoj runastaj chay hermanosnin karqanku wañuchiyta munanankupaj, wata runata jinataj venderpanankupaj? Joseqa mana yacharqachu imachus kausayninwan kananta. Waqayninwanchá atipachikusharqaña.

Josemanta tukuy imata qhechojtinkupis, creeynintaqa mana qhechuyta aterqankuchu

¿Imapunitaj kausayninmanta karqa? Josetaqa familiallantaj mayta ñakʼaricherqa, ¿imatá creeyninmanta yachakusunman?

CHʼAMPAYKUNASNIYOJ FAMILIA

Josejpa tatan Jacobqa, ashkha warmisniyoj karqa. Paykunataj mana kusisqachu, nitaj ujchasqachu kausakorqanku. Chay rikuchin ashkha warmisniyoj kayqa, ashkha chʼampaykunata rikhurichisqanta. Judiosqa ashkha warmiswan casarakoj kanku. Chaytataj Diosqa uj tiempota saqellarqa wawan Jesús Jallpʼaman jamunankama. Jesustaj uj warmillawan casarakuna kasqanta sutʼincharqa, imaynachá qallariypi karqa ajinata (Mateo 19:4-6). Jacobqa 4 warmisninpi ichá 14 wawas kaporqa. Leawan, Raquelwantaj warmisninpuni karqanku. Zilpawan, Bilhawantaj warmisninpa kamachisnin karqanku. Jacobqa Raquelta astawan munakoj, Raquelpa kurajnin Leatataj ni jaykʼaj munakorqachu. Leawanqa suegron chʼaukiyasqanraykulla casarakorqa. Chayrayku Leawan Raquelwanqa mayta chejninakoj kanku. Chayta rikuspa wawasninkupis ajinallatataj chejninakorqanku (Génesis 29:16-35; 30:1, 8, 19, 20; 37:35).

Raquelqa unayta mana wijsallikuyta aterqachu, jinapis Joseta nacechikorqa. Jacobtaj Joseta machuyayninpiña rejsisqanrayku astawan munakoj. Sutʼincharina, uj kuti Jacobqa hermanon Esauwan tinkoj risharqa, maytataj manchikorqa imajtinchus Esauqa Jacobta wañuchiyta munarqa. Chaypacha Jacobqa, familianwan khuska kasharqa, Raqueltataj wawantawan astawan jarkʼayta munaspa, tukuyninkumanta aswan qhepaman churarqa. Chaytataj José nichá qonqarqachu. Chantá qʼayantin sutʼiyaymanta Joseqa, tatanta cojoshajta rikorqa, chaytaj maytachá tʼukucherqa. Imajtinchus tantanqa, jina machuyasqapis kallpanpiraj kasharqa. ¿Imaraykú Jacob cojosharqa? Payqa tutantin uj atiyniyoj angelwan maqanakorqa Diospa jarkʼayninta, bendicionninta ima munaspa. Diostaj Jacobta bendicerqa, jarkʼanantataj nerqa, Israel sutiwan sutichaspataj nisqanta juntʼanantapuni rikucherqa. Arí, Jacobmanta uj nación Israel sutiyoj llojsinan karqa, Joseqa chayta yachaspa tʼukullachá qhepakorqa (Génesis 32:22-31). Wiñasqanman jinataj José yacharqa, hermanosninwan khuska chay nacionpa ayllusninmanta kuraj tatasninku kanankuta.

José waynitallaraj kashajtintaj, mamanqa Benjaminta nacechikushaspa wañuporqa. Chaytaj Joseta, tatan Jacobtapis maytachá llakicherqa. Jacobqa, wawanpa waqayninta picharispa, wañusqas kausarimpunankumanta parlarispa ima maytachá sonqochasharqa. Abuelon Abrahampis chayllawantaj sonqochakorqa. Jehovaqa Josej mamanta kausarichimuyta atin. Chaytaj Josetaqa maytachá kusicherqa. Ichá chay yanaparqa ‘kausajkunaj Diosninta’ astawan munakunanpaj (Lucas 20:38; Hebreos 11:17-19). Jacobqa Raquelpa iskay wawasninta, astawanpuni munakorqa (Génesis 35:18-20; 37:3; 44:27-29).

Wakin wawasqa tatasninku anchata munakojtinku, machu machuman tukupunku. Jinapis Joseqa tatasnin jina kʼacha kaykunasniyoj, sinchʼi creeyniyoj ima karqa. Chantapis imachus allin chayri mana allin kajtapis sumajta yacharqa. Chunka qanchisniyoj kashaspa, hermanosninta ovejasta michiysishaspa repararqa paykuna mana allintachu purishasqankuta. Ichá hermanosnin mana phiñakunankurayku, chʼinlla qhepakuyta munanman karqa. Jinapis tatanman willarqa (Génesis 37:2). Jacobtaj José chayta ruwasqanta rikuspa, allinpaj qhawarqa. Cristiano waynasqa Josemanta ashkhata yachakunkuman. Hermanon chayri mayqen amigonpis jatun juchata ruwanman chayqa, mana chʼinllachu qhepakunanku tiyan, manaqa pikunachus juchallejta yanapayta atinku, chaykunaman willanankupuni tiyan (Levítico 5:1).

Josej familianmanta yachakunallapuni. Kay tiempopi Diospa kamachisnenqa mana ashkha warmiswanchu casarakunku. Jinapis wakin familiaspeqa padrastros, entenados, hermanastros ima tiyan. Chay familiaspi wakinkunallata astawan munakojtinkoqa, familiallantataj tʼaqashasqanta yuyarinan tiyan. Yuyayniyoj tatasqa wawasninkuman, entenadosninkumanpis munakusqankuta, valorniyojpaj qhawasqankuta ima rikuchinku, familia kusisqa kananpajtaj tukuyninku yanapayta atisqankuta ninku (Romanos 2:11).

ASTAWAN ENVIDIAKORQANKU

Jacobqa Joseta creeyninrayku, cheqan kajta ruwasqanrayku ima, bendicerqa

Jacobqa wawanta cheqan kajta ruwajta rikuspa, uj kʼacha pʼachata ruwachinporqa (Génesis 37:3). Ichá chay pʼachaqa reypa wawasninpata jina, jatuchachaj mangasniyoj karqa.

Jacobqa mana sajra yuyaywanchu chayta ruwarqa. Josetaj tatanta mayta agradecerqa chay regalota qosqanrayku, munakusqanrayku ima. Jinapis chay pʼachaqa, Joseta ashkha llakiykunapi rikhuricherqa. Sutʼincharina, Joseqa ovejasta michej, chaytaj maytachá saykʼuchej. Chay qhoysu pʼachanwanqa, ñakʼaytachá qhora chaupista purej, chhankastapis wichaykoj chayri khiskarara juchʼuy sachʼamanta chinkasqa ovejitasta kacharichimoj. Mana chayllachu karqa, tatanku, Josepaj uj kʼacha pʼachata ruwachipusqanta yachaytawan, ¿imatá hermanosnin ruwarqanku?

Biblia nin: “[Hermanosnenqa] reparakorqanku payllata astawan munakusqanta paykunamanta nisqaqa; ajinamanta Joseta chejnikuyta qallarerqanku, ni napaykullajpischu kanku”, nispa (Génesis 37:4). * Envidiakunankupaj jina kajtinpis, chay sajra sonqonkuwan mana atipachikunankuchu karqa (Proverbios 14:30; 27:4). ¿Maykʼajllapis ajinapi rikukorqankichu? Ichá wakin kuteqa imatachus qan munasharqanki chaytapuni waj runaman qopojtinku, ¿envidiakorqankichu? Ajina kajtenqa, Josej hermanosninmanta yuyarikuy. Paykunaqa envidiawan apachikusqankurayku sajra kajta ruwarqanku, aswan qhepamantaj pesachikorqanku. Chay ruwasqankoqa cristianosman yuyarichiwanchej kusikojkunawan kusikunanchejqa aswan allin kasqanta (Romanos 12:15).

Joseqa hermanosnin chejnikusqankuta yacharqa. Chayrayku ichá paykunamanta chay pʼachanta pakayta munanman karqa. Jinapis payqa tatanta kusichiyta munaspa, mana pakarqachu. Imajtinchus tatanqa chay pʼachata regalarqa munakusqanrayku, allinpaj qhawasqanrayku ima. Paymanta mayta yachakusunman. Diosqa tukuyta allinpaj qhawan chaypis, kamachisninta astawan munakuywan qhawan. Munantaj kay sajra pachaj ruwaykunasninmanta tʼaqasqa kanankuta. Cheqa cristianospa kʼacha kausayninkoqa, Josejpa kʼacha pʼachan jina. Nisunman kausayninkoqa mana sajra runaspa kausaynin jinachu kasqanta. Chayrayku wakin kutisqa ashkha runas paykunamanta envidiakunku, chejnikunkutaj (1 Pedro 4:4). José imaynatachá pʼachanta mana pakarqachu, ajinallatataj cheqa cristianospis pichus kasqankuta mana pakankuchu (Lucas 11:33).

JOSEJ MOSQOKUSQASNIN

Pisi tiemponmantaj, Joseqa iskay tʼukuna imasta mosqokorqa. Ujninpeqa rikukorqa hermanosnintawan, paytawan trigota qʼapi qʼapista watarashajta. Chantataj paypa watasqanqa, cheqanta sayaykusqa. Hermanosninpa watarasqasninkutaj paypa watasqanman muyuykuspa, kʼumuykushasqankuta. Ujninpitaj, intiwan killawan, 11 chʼaskaspiwan payman kʼumuykukushasqankuta rikorqa (Génesis 37:5-7, 9). Mosqokusqasnenqa, tʼukunapajpuni karqa, ¿imatá José ruwanan karqa?

Jehovaqa, Joseman chay iskay mosqoykunawan rikuchisharqa imaschus aswan qhepaman kananta. Chaytataj rejsichinanta munarqa. Nisunman imaynatachá profetas aswan qhepaman Diospa nisqanta, juicionta ima willananku kasharqa, ajinallatataj Josepis ruwanan karqa.

Joseqa kʼachamanta hermanosninman kayta nerqa: “Uyariwaychej; imaynatachus mosqokusqayta”, nispa. Hermanosnintaj sutʼita yacharqanku imatachus niyta munasqanta, mayta phiñarikuspataj nerqanku: “Já, kaywanqa niytachu munashawayku qan reyniyku kanaykita? Qanchu noqaykuta kamachiwasqayku?”, nispa. Chayrayku Joseta astawanraj chejnikorqanku mosqokusqanrayku, willasqanrayku ima. Ujnin kaj mosqokusqanta willajtintaj, tatanqa kʼamiykorqa, nerqataj: “Imatataj niyta munanki chay mosqokusqaykiwanri? Noqawan, mamaykiwan, wawqesniykiwan imachu qanman kʼumuykuykuman kasqa?”, nispa. Jacobqa Josej mosqokusqanpi tʼukulla qhepakorqa. ¿Jehová Dioschu Josewan parlashanman karqa? (Génesis 37:5, 6, 8, 10, 11.)

Diospa kamachisninmantaqa mana Josellachu Diosmanta willasqanrayku chejnichikorqa, qhatiykachachikorqa ima. Jehová Diospa aswan sumaj willajnenqa Jesús. Paytaj kamachisninman nerqa: “Noqatachus chejnikuywan qhatiykachawarqanku chayqa, qankunatapis chejnikuywan qhatiykachallasonqachejtaj”, nispa (Juan 15:20). Cristianosqa Josej creeyninmanta, mana manchikuspa willasqanmanta ima mayta yachakunkuman.

CHEJNIKOYQA SAJRA RUWAYMAN APAN

Chantá Josej hermanosnenqa, Sichem llajta chaynejpi ovejasta michisharqanku, chay lugarpitaj niraj unaychu ashkha enemigosniyoj karqanku. Chayrayku Jacobqa, wawasninmanta llakikuspa Joseta kacharqa hermanosnin allinchus manachus kashasqankuta qhawarimunanpaj. Joseqa hermanosnin mayta chejnikusqankuta yacharqa. Paykunaman riyta, ¿manchachikunmanchu karqa? Chayaspataj, “tatanchej kachamuwan”, nispa nejtinkama hermanosnin, ¿imatá ruwankuman karqa? Jinapis payqa tatanta kasuspa hermanosninman rerqa (Génesis 34:25-30; 37:12-15).

Chakipi rispataj 4 chayri 5 pʼunchaypi Sichem llajtaman qayllaykorqa. Chay llajtaqa Hebronpa pata ladonpi 80 kilometrospi jina karqa. Chayaspataj Joseqa hermanosnin Dotán llajtaman ripusqankuta yacharqa. Chay llajtaqa aswan pata ladoman rispa 22 kilometrospi karqa. Hermanosnin Joseta jamushajta rikuspa, yawarninku tʼimpurerqa. Nerqankutaj: “Qhawariychej, sumajta mosqokoj runa jamushan. Jaku, payta wañuchinachej; chaymantataj uj chʼaki pujyuman ayanta wijchʼuykusunchej, nisuntaj: Ima sajra animalchá mikhuykun, nispa. Chantá qhawarisunchej imachus mosqoyninwan kanqa, chayta”, nispa. Hermanon Rubentaj Joseta mana wañuchinankurayku chʼaki pujyullaman wijchʼuykunankuta nerqa. Rubenqa chayta nerqa Joseta ima ratollapis pujyumanta orqhonanrayku (Génesis 37:19-22).

Joseqa mana yacharqachu ima sajra yuyaywanchus suyashasqankuta. Jinapis hermanosnenqa chayajtinkama japʼispa pʼachitanta lluchʼorqankupacha, qhatataspataj uj chʼaki pujyuman apaspa wijchʼuykorqanku. Chaypitaj tukuy cuerpontachá nanachikorqa, atispa mana atispa sayarikuytawantaj llojsiytachá munarqa, nitaj pipis yanapaykurej karqachu. Patata qhawarejtenqa pujyoj juskʼullanchá rikukorqa. Orqhonankuta munaspa mayta qhaparikojtinpis, hermanosnenqa mana uyarejman tukuspa, mikhoj riporqanku. Jinallamanta Rubén ripusqa, mana yachakunchu imaraykuchus ripusqanta. Chaykamataj wakin hermanosnenqa, Joseta watejmanta wañuchiytapuni munasharqanku. Chay kutipitaj, Judá hermanonkuñataj Joseta ama wañuchinankuta nerqa, manaqa chay cheqata pasaj ranqherosman venderpanankuta nerqa. Ranqherosqa Egiptoman rispa Dotán llajtaj qayllanta pasaj kanku. Chayrayku ismaelitasta, madianitastawan sinrulla jamushajta rikuspa, hermanosnenqa niraj Rubén chayamushajtin 20 qolqepi venderparqanku (Génesis 37:23-28; 42:21). *

José cheqan kajta ruwasqanrayku, hermanosnin chejnikorqanku

Kay yachaqanaj qallariyninpi leerqanchej jina, Josetaqa Egiptoman apakapusharqanku. Ni imayoj runa jina sapitan rikhurerqa. Mana yacharqachu mashkha unayninmanrajchus familianta rikukapunanta. Chantapis mashkha unayninmanrajchus yachanqa hermanon Rubén payta mana tarispa maytachus llakikusqanta, tatanpis aswan munasqa wawan wañupusqanta yachaspa maytachus waqasqanta. Abuelon Isaactapis, pichus chay pachaqa kausakushallarqaraj, ujtawanchá manaña rikonqachu. Munasqa sullkʼitan Benjamintapis maytachá faltachanqa. Jinapis, ¿ni imayojpunichu qhepakusharqa? (Génesis 37:29-35.)

Mana. Joseqa creeyniyoj karqa, chaytataj hermanosnenqa ni jaykʼaj qhechuyta aterqankuchu. Joseqa, Jehová Diosninta sumajta rejserqa. Chaytataj ni ima tijrachiyta atinmanchu karqa. Ni familianmanta karunchasqankupis, ni Egiptoman apashajtinku ñakʼarichisqankupis, nillataj Egiptopi wata runata jina Potifarman venderpasqankupis (Génesis 37:36). Ñakʼarisqanqa creeyninta, Jehovaj qayllanpi kayta munasqanta ima kallpacharqa. Aswan qhepaman waj yachaqanaspi, Josemanta parlarisun. Yachakusuntaj creeynin imaynatachus Diosta sirvinanpaj, familianta yanapananpaj ima kallpachasqanta. Josemantaqa creeyniyoj runa kasqanrayku maytapuni yachakusunman.

^ párrafo 15 Yachayniyoj runas nisqankuman jina, tatanku Jacobqa, Joseman chay pʼachata regalasqanrayku, hermanosnenqa kuraj kajpa japʼinan herencianta Joseman qopunanta yuyarqanku. Paykunaqa yacharqanku tatanku Jacobpa, aswan munasqa warminpi kuraj kaj wawanqa José kasqanta. Chantapis Rubenqa Jacobpa kuraj kaj wawan kashaspa, tatanpa tanta warminwan puñuykuspa payta pisipaj qhawacherqa. Chayraykutaj japʼinan karqa chay herenciata manaña japʼerqachu (Génesis 35:22; 49:3, 4).

^ párrafo 25 Chay tiempomanta qhelqasqasqa, Egiptopi wata runasta 20 qolqepi vendekusqanta sutʼinchan. Chaytaj rikuchin chay juchʼuy imitaspipis Bibliaqa manapuni pantasqanta.