UNË 2.500 pasakushqan tiempochö kawaq Herodoto griego nunam, tsë tiempochö egipciokunapaq kënö qellqarqan: “Qellëyoq egipciokuna fiestankunachö mikur ushariyaptinmi, juk nuna aya cajonchö qerupita nunarikoq rurashqa ayata pintarkur tsëchö këkaqkunapa puntampa puritsin, juk metronömi tamäñon, y tsëchö këkaq invitädokunata rikätsinqan höram kënö nin: ‘Rikë y tsëpita upyakï y kushikunëkipaq imëkata rurë, porque wanurirqa pënömi kanki’”.

Kawëpaq y wanïpaqqa manam egipciokunallatsu tsënö niyaq. Kanan tiempochöpis tsënöllam “mikï, upyë y kushikï” niyan. Kawënintsik wanurishqa ushariptinqa, ¿imanirtaq alli provechantsiktsu kawëkarnin? ¿Imanir-raq allikunata rurar-raq kawakushwan? Si wanurishqa llapan ushakäriptinqa, kanan tiempollapaq kawëqa allichi kanman. Yapë kawarimïpaq mana creeqkunapaq parlarmi apóstol Pablu kënö nirqan: “[¡]Que bidallacho cawana captenqa, ‘Tranquilu micucushun y upucushun, ware warätinmi wanucushun’!” (1 Corintios 15:32).

Pabluqa manam creirqantsu wanushqakuna imëyaqpis qonqakashqa kakuyänanta. Pëqa musyarqanmi yapë kawariyämunampaq, y manana wanuyänampaq kaqta. Tsënö ninqanqa juk precisaq pasakunqampitam karqan, Jesus kawarimunqan, y tsëtaqa manam pipis negëta puëdirqantsu. * Jesus kawarimunqanmi punta kaq cristiänokunapa markäkïninta o yärakuyninta más sinchiyätsiyänampaq yanaparqan.

Tsënö kaptinqa, ¿imanötaq yanapamantsik Jesus kawarimunqan? ¿Imanötaq musyantsik rasumpa kanqanta? Rikärishun Pablu Corinto  markachö cristiänokunata qellqanqanchö tsëpaq imanö yachatsikunqanta.

Corinto congregacionchö wakin cristiänokunaqa yapë kawarimïman manam creiyaqtsu. Punta kaq cartanta qellqanqanchömi apostolqa willakurqan imakuna pasakunampaq kaqta kawarimï mana rasumpa kaptinqa. Kënö nirmi yachatsikurqan: “Wanurir cawarimi mana captenqa manachi Teyta Jesucristupis cawarimushqatsu. [...] Mana cawarimushqa quecaptenqa, embanuchi noqacunapis pepaq willapäcur puriyä y embanuchi qamcunapis peman creyicuyarqonqui. Tse[qa], uli yachatsicoqchi cayä. Y [...] jutsasapallachi caquicantsic y ardechi ‘Jutsärecurmi Jesucristu wanurir cawarimushqa’ nir, marcäcur caquicantsic. Teyta Jesucristuman creyiquicar wanushqacunapis, [...] parasiempri[chi] sepulturaman eucuyashqa” (1 Corintios 15:13-18).

“Juc cutichona yuripïcorqan pitsqa pachaq creyicoq mayintsiccunatana [...]. Tsepitapis jina yuriporqanran Santiaguta; jina yapepis yuriporqanran llapan apostolnincunata. Tsepitanam llapanpita ultimuntana noqallätana yuripicamarqan.” (1 Corintios 15:6-8.)

Pabluqa mana neguëpaq yachatsikïwanmi qallarirqan: Wanushqakuna mana kawariyaptinqa manachi Cristupis kawarimushqatsu. Y mana kawarimushqa kaptinqa alli willakïta yachatsikunqantsikpis envano y jatun ulikïchi kanman. Cristu kawarimunqanman cristiänokuna markäkuyanqanqa alläpam precisarqan, mana tsënö kaptinqa, Diospa autoridadnin, jutin alabashqa kanan, Gobiernon y salvacionpaq Biblia yachatsikunqanqa ardëllachi kanman. Jesucristu mana kawarimushqa kaptinqa, Pablu y wakin apostolkuna willakuyanqanqa lluta y mana kaqchi kanman.

Wanushqampita Jesus mana kawarimushqa kaptinqa cristiänokunapa markäkïninkuna envano y llullakuy o ulikïchi kanman. Jina Pablu y wakin cristiänokunaqa manam Jesus kawarimunqan nirllatsu ulikuyanman karqan, sinöqa kawaritsimoq Jehová Diospaqwanmi. Y ‘jutsantsicrëcurmi Jesucristuqa wanushqa’ niyanqampis ulikïchi kanman, porque salvamaqnintsik wanïpita salvakïta mana puëdirninqa, noqantsiktapis manam salvamënintsikta puëdinmantsu karqan (1 Corintios 15:3). Tsënö karqa, Diosman creiyanqanrëkur wanushqa cristiänokunapis ardëllachi kawariyämunampaq kaqman markäkïkar wanuyashqa.

Pablum këta willakurqan: “Que patsallacho Teyta Jesucristuman marcäquinintsic captenqa, mana creyicoq caqcunapitapis mas ancupëpaqchi cantsic” (1 Corintios 15:19). Wakin cristiänokunanöllam pëqa kawarimïman creinqanrëkur imëkanta oqrarqan, mana allikunapa pasarqan, qatikachashqa karqan y casi wanïmampis chärirqan. ¡Upa këtachi ruranman karqan wanushqakuna kawariyämunan ulikï kashqa kaptinqa!

Apóstol Pabluqa manam kawarimï ulikï kanqantatsu creirqan. Pëqa musyarqanmi Jesus wanushqampita kawarimushqanta y tsëmi Corintiokunata kënö nirqan: “Diospa palabranmi willaquican llapan nunacunapa jutsancunarecur Teyta Jesucristu wanunanpaq canqanta. [...] Jesucristutam wanuriptin pampariyarqan, peru quima junaqllatam cawariramorqan. Tseno cananpaq caqtapis jina Diospa palabranchomi willaquican. Cawarimurmi puntata yuriporqan apostolnin Pedruta. Tsepitanam chunca ishque (12) * apostolnincunata yuripïcorqan. Tsepitanam juc cutichona yuripïcorqan pitsqa pachaq creyicoq mayintsiccunatana, y tse yuriponqanta ricaqcuna atscaqran cawecayan; waquinllaran wanuyashqa. Tsepitapis jina yuriporqanran Santiaguta; jina yapepis yuriporqanran llapan apostolnincunata.  Tsepitanam llapanpita ultimuntana noqallätana yuripicamarqan” (1 Corintios 15:3-8).

Jesus jutsantsikrëkur wanunqanta, pampayanqanta y wanushqampita kawarimunqantam Pabluqa seguro këkanqanta willakurqan. ¿Imanirtaq chipyëpa seguro këkarqan? Mëtsikaq rikäyashqa kayaptin. Kawarimushqa Jesusqa yuripurqan Pabluta, ichisaq grüpokunata y hasta 500 nunakunatam, y këpita wakin nunakunaqa manam creiyarqantsu hasta rikäriyanqanyaq (Lucas 24:1-11). Jesusta rikashqa nunakunaqa Pablupa tiemponkunachö kawëkäyarqanllaraqmi y pëkunam willakïta puëdiyarqan (1 Corintios 15:6). Juk ishkë niyanqantaqa negarishwanchi, pero 500 niyanqantaqa manachi.

Jinamampis, Cristum wanushqa, pampakashqa y kawariramushqa nirninqa, ishkë kutim Pabluqa ‘Diospa Palabranchomi willaquican’ nirqan. Juk parlakïchöqa Escrituras Hebrëaschö parlanqan profecïaqa cumplikarqannam, y tsëqa rikätsikurqan Dios awnikushqan Mesias, Jesus kanqantam.

Diospa Palabran willakïkaptin y rikashqakuna mëtsikaq këkäyaptimpis Jesus kawarimunqantaqa manam creiyarqantsu, y kanankunapis tsënöllam. Wakinkunaqa niyarqan Jesuspa ayanta discïpulonkuna suwarir kawarimushqa niyanqantam. Pero discïpulonkunapaqa manam poderninkuna ni yanapaqninkuna karqantsu Jesuspa ayanta cuidaq soldädokunapita suwayänampaq. Wakinkunaqa niyan Jesus yuripukunqan juk visionlla kanqantam. Tsënö kaptimpis, tsënö niyanqanqa manam rasumpatsu, porque Jesustaqa mëtsikaq nunakunam atska kuti rikäyarqan. Jinamampis, ¿juk visionlla karqa pescädota cocinarir sirwikunmantsuraq karqan Jesus kawariramur Galilëachö ruranqannö? (Juan 21:9-14) ¿Tsëchö këkaqkunata ninmantsuraq karqan chakinta y makinta yatayänampaq? (Lucas 24:36-39.)

 Wakinkunaqa niyanraqmi Jesus kawarimunqanqa apostolkuna ardë niyanqan kanqanta. Pero tsënö nirqa, ¿imataraq jorqayanman karqan? Kawarimïpaq parlayanqanrëkurmi, aguantayänan karqan burlakuyanqanta, sufritsiyanqanta y hasta wanutsiyänantapis. Ulikïlla këkaptinqa, ¿imanir-raq tsëkunata aguantayanman karqan? Jinamampis, Jerusalenchö chikeqninkuna imallatapis contran ashikäyaptinmi, pëkunapa puntanchö parlayarqan.

Kawarimunqanmi apostolkunataqa yanaparqan valorta tsarirkur Señornimpita willakuyänampaq, imëkata rurar qatikachäyänan kaptimpis. Kawarimunqan rasumpa kanqanmi cristiänokunapa precisaq markäkïninman o yarakuyninman tikrarirqan. Cristiänokunaqa manam juk yachaq maestrota wanutsiyanqampita parlartsu kawëninkunata peligroman churayarqan. Sinöqa, Diospa Tsurin y Cristu kanqanta kawarimïnin rikätsikuptinmi willakuyarqan, porque pëqa llapanchö yanapaqnin y pushaqninkunam karqan. Kawarimunqanqa rikätsikurqan pëkunapis kawariyämunampaq kaqtam. Rasun kaqchöqa, Jesus mana kawarimushqa kaptinqa, manam cristianismo kanmantsu karqan, y quizá pëpita imëpis wiyashwantsu karqan.

Tsëqa, ¿imanötaq Cristu kawarimunqan yanapamantsik?