1, 2. ¿Ima mana allintam Abrahampa tiemponpi runakuna ruwarqaku? ¿Imaynam Abrahamqa chaywan sientekurqa?

ABRAHANMI * qawarispan rikururqa hatun torreta. Chay torremantam qosñi hoqarikurqa. Yaqapaschá Killa yupaychaq sacerdotekuna ofrendata kañachkarqaku, qaparisqankupas sutillatam uyarikurqa. Chaykunata mana qawarispanmi Abrahamqa wasinman hukmanyasqa kutirqa. Kutisqanman hinaqa yaqapaschá piensarqa taytacha-mamacha yupaychaqkunaqa Ur llaqtapi achkallaña yapakusqanpi. Chay llaqtapi runakunaqa manañam Noeypa tiemponpi hinañachu karqaku.

² Noeypa wañukusqanmanta iskay wata pasayllatam Abrahamqa nacerqa. Noeyqa Sinchi para tukuytam familianpiwan arcamanta lloqsispanku Jehova Diospaq ofrendata kañapurqaku, Diosñataqmi chaskisqanta qawachirqa chirapata cielopi rikurichispan (Gen. 8:20; 9:12-14). Paykunaqa Jehova Diosllatam yupaycharqaku. Tiempo pasasqanman hinam ichaqa taytacha-mamacha yupaychaytaña qallaykurqaku. Abrahampa taytan Tareypas yaqapaschá taytacha-mamachakunata ruwarqa (Jos. 24:2).

3. ¿Imayna runam Abrahamqa karqa? ¿Imatam paymanta yachachwan?

³ Abrahanmi ichaqa Jehova Diospi iñirqa, tiempo pasasqanman hinam iñiyninpi astawan takyarqa. Chaymi paymanta apostol Pablo nirqa: ‘Llapallan iñikuqkunapa taytan’, nispa (leey Romanos 4:11). Yachasunyá imanasqa ancha iñiyniyoq kasqanmanta chaynataq chayna iñiyniyoq kanapaq ima ruwananchikmantapas.

4, 5. ¿Pitaq Abrahanmanqa Jehova Diosmanta yachachinman karqa? ¿Imaynatam chayta yachanchik?

⁴ ¿Pitaq Abrahanmanqa Jehova Diosmanta yachachirqa? Abrahampa tiemponpiqa karqaraqmi Diosman sonqo runakuna. Hukninmi karqa Sem. Payqa manam Noeypa mayor kaq churinchu karqa, ichaqa yaqa sapa kutillam Bibliaqa paymanta puntata riman, yaqachusmi ancha iñiyniyoq kasqanrayku. * Sinchi para kasqanmanta watakuna pasaytam Jehova Diosmanta rimaspan Noey nirqa: ‘Sempa yupaychasqan Tayta Dios’, nispa (Gen. 9:26). Semqa Diosta tukuy sonqonwan respetaspanmi payllata yupaycharqa.

⁵ Ichaqa, ¿reqsirqachu Abrahamqa Semta? Abrahamqa warmacha kasqanmantachá reqsirqa. ¡Maynatachá admirachirqa tawa pachak watakunapi Sempa tukuy rikusqanmanta yachasqanqa! Semqa rikurqam Sinchi para manaraq chayachkaptin tukuy mana allin kasqanta chaynataq Allpa pachata yaku imayna tapasqantapas. Chaymantapas rikurqam runakunaqa mirasqankuman hina llaqtakuna rikurichisqankuta. Rikurqataqmi Diospa contranpi churakuspan Nimrod sutiyoq runa Babel llaqtapi hatun torre ruwachisqantapas. Chayna kaptinpas Semqa hinallam Diosman sonqo karqa. Jehova Diospa contranpi kaq runakunapa rimayninkuta manaña entiendenakunankupaq pantarachiptinpas Semqa familianwanmi Noeypa rimasqan rimaytam hinalla rimarqaku, chaynallataqmi Abrahampa ayllunkunapas hina chay idiomallata rimarqaku. Abrahamqa anchatachá kuyarqa Semta. Abraham nacesqanmantaqa unay watakunaraqmi Semqa kawsarqa, paychá Abrahanmanqa Diosmanta yachachirqa.

6. a) ¿Imayna kawsananpaqmi Abrahamqa kallpanchakurqa Sinchi paramanta yachasqanwan? b) ¿Imaynataq Abrahampawan Sarapa vidanqa karqa?

⁶ Sinchi paramanta yachasqanmi Abrahamtaqa yanaparqa Noey hina tukuy sonqonwan Jehova Diospa munasqanman hina kawsananpaq. Chaymi payqa mana yupaycharqachu taytacha-mamachataqa ayllunkuna yupaychaptinkupas. Abrahamqa casarakunanpaqpas Sara * sutiyoq sumaq sonqo sipastam maskarqa. Buenamoza kaptinpas Diosman sonqo iñiyniyoq kayninmi aswan allinqa karqa, mana wawa-churiyoq kaspankupas kusikuywanchá Diosta kuska servirqaku.  Chaymantapas Abrahampa sobrinon Lotmi mana tayta-mamayoq qeparurqa, chaymi paykunaña uywakurqaku.

7. ¿Imanasqam Jesuspa qatiqninkunaqa Abraham hina kananku?

⁷ Ur llaqtapi kaqkuna taytacha-mamachata yupaychaptinkupas Abrahanwan Saraqa Diosllatam yupaycharqaku. Cheqap iñiyniyoq kanapaqqa paykuna hinam mana chaqrukunanchikchu Diosta mana serviqkunawanqa. Jesusmi niwanchik: ‘Manam kay pachapa partenchu kankichik’, nispa. Chaywanmi qawachirqa Diosta mana serviqkunaqa cheqniwasqanchikta (leey Juan 15:19). Jehova Diosta servisqaykirayku familiayki otaq pipas cheqnisuptikiqa ama hukmanyaychu, manam qamllachu chayna sasachakuypiqa tarikunki. Hinalla kallpanchakuspaykiqa Abrahamtawan Saratam qatipakuchkanki.

8, 9. a) ¿Ima admirakuypaq kaqtaq Abrahamta huk punchaw pasarurqa? b) ¿Imamantam Jehova Diosqa Abrahanman willachirqa?

⁸ Huk punchawmi Abrahamta admirakuypaq kaq pasarurqa, ¡Jehova Diosmantam willakuyta chaskirqa! Chaytaqa manachá haykapipas qonqarqachu. Chay willakuyta imaynata uyarisqanmantaqa Bibliaqa manam willawanchikchu, ichaqa ninmi atiyniyoq Dios payman rikuriykusqanmanta (leey Hechos 7:2, 3). Yaqapaschá Abrahamqa Diospa atiyninta rikurqa angelpa kanchariyninta qawaspan. Mana vidayoq taytacha-mamacha yupaychaqkunamantaqa Abrahamqa kawsaq Diostam yupaycharqa, chayqa maynatachá kallpancharqa.

⁹ Ichaqa, ¿imamantam Jehova Diosqa Abrahanman willachirqa? Nirqam: “Llaqtaykimanta hinaspa aylluykimanta lloqsiy qawachinay allpaman”, nispa. Jehova Diosqa manam nirqachu mayman rinanpaq kasqantaqa, aswanqa risqanman hinam nirqa mayman rinanpaq kasqanmanta. Chaypaqqa Abrahamqa llaqtanta chaynataq ayllunkunatam saqenan karqa. Chay tiempopiqa Abrahampa kasqan lawpiqa ayllukuna kuskalla kayninkutam ancha allinpaq qawarqaku. Pipas ayllunta saqespan huklawman ripuqqa manam allinpichu tarikuq. Ripunanmantaqa wañurunantam wakinqa munaqku.

10. ¿Imanasqam Abrahampaq Sarapaq sasa karqa Ur llaqtanku saqeyqa?

¹⁰ Llaqtanta saqenanpaqqa sasatachá Abrahamqa tanteakurqa. Ur llaqtaqa tukuy imayoqmi karqa ( “Abrahanwan Sarapa saqesqanku llaqta” niq recuadrota qaway). Ñawpa tiempopi kaqkunata estudiaqkunam chay llaqtapi tarirqaku hatun wasikunapa raqayninta, chaypichá wakin familiakunaqa tiyarqaku servientenkunapiwan. Chay wasikunaqa karqa chunka iskayniyoq masnin cuartoyoqkunam, pationpas karqa rumikunawan sumaq churasqam. Chaymantapas karqam yakunku, bañonku chaynataq lloqsiq qacha yakukunapaq yarqapas. Chaymantapas Abrahamqa yaqapaschá 70 watanpiña karqa, Sarañataq 60 watanpi. Lliw allin qosakuna hinachá  Abrahamqa señoran allin kananta munarqa. Ichaqa, ¿huklaw llaqtaman pusaspanqa allintachu mantienenman karqa? ¡Hayka kutikamachá Abrahanwan Saraqa imapi piensasqankumanta chaynataq ima manchakusqankumanta parlarqaku! Rimarqakuchá tiempo pasasqanman hina vidanku imayna kananpipas. Abrahamqa maynatachá kusikurqa paywan rinanpaq Sarapa nisqanwanqa. Saraqa llaqtanta chaynataq tukuy imata saqespanmi Abrahanwan riyta munarqa.

11, 12. a) ¿Imakunapaqmi Abrahanwan Saraqa tantearqaku manaraq viajachkaspanku? b) ¿Imaynataq karqa pasakunankupaqña chayamusqan punchaw?

¹¹ Allinta tantearuspankum Abrahanwan Saraqa mana reqsisqanku lawman rinankupaq alistakuyta qallaykurqaku. ¡Tukuymi ruwananku karqa! Tantearqakuchá imakunata apanankupaq chaynataq saqenankupaqpas. Chaymantapas piensarqakuchá familianpi hinaspa sirvientenkupipas. Taytan Tareypas yuyaqñam karqa. Ichaqa, ¿atinmanraqchu karqa paykunawan kuska riyta? Kawsakunankama cuidanankupaqmi paytaqa pusarqaku. Chaypaqqa yaqachusmi Tareyqa taytacha-mamacha yupaychasqanta saqerurqaña. Chaymi Biblia willawanchik, Tareyqa Ur llaqtamanta familian horqosqanmanta. Sobrinonku Lotpas paykunawanmi rirqa (Gen. 11:31).

¹² Ur llaqtamanta ripunankupaqmi tanteasqanku punchaw chayaramurqa. Piensariy imakuna pasasqanpi. Murallawan amparasqa llaqtapa punkunta lloqsiruspankum hawapiña kachkanku. Abrahamqa familianwan sirvientenkunawanmi listoña kachkanku pasakunankupaq. Ovejankunapas chaynataq cargayoq asnonkuwan camellonkunapas listoñam kachkanku puriyta qallaykunankupaq. * ¡Admirakuypaqchá karqa lloqsinankuña hora chayamusqanqa! Llapankuchá puriyta qallarinankupaq Abrahampa señaschayninta suyarqaku. Hinaptinmi risqankuman hina Ur llaqtaqa karupiña qeparqa.

13. ¿Imakunatam ruwanku Abrahanwan Sara hina kay tiempopipas Jehova Diosta serviqkunaqa?

¹³ Kay tiempopipas achka iñiqmasinchikkunam Testigokunapa pisilla kasqanku llaqtakunaman astakunku Diospa Palabranmanta astawan willakuypi yanapakunankupaq. Wakinñataqmi Diospa gobiernonmanta astawan willakunankupaq huk idiomakunata yachanku otaq pi runamanpas Diospa Gobiernonmanta imaynata astawan willakunankupaq kallpanchakunku, yaqapaschá chayna willakuyninkuqa wasin-wasin willakuymantaqa sasa. Chaynata willakunankupaqqa allintam kallpanchakunku, Abrahanwan Sara hinam qawachinku imatapas saqespa Diosta astawan serviy munasqankuta. ¡Mayna allinmá chayna kallpanchakusqankuqa! Paykuna hina iñisqanchikta qawachiptinchikqa servisqanchikpi imakuna ruwasqanchikmantapas  Jehova Diosqa astawanraqmi bendeciwasun (Heb. 6:10; 11:6). Ichaqa, ¿imaynatam Jehova Diosqa Abrahamta bendecirqa iñisqanmanta?

14, 15. ¿Imaynatam Ur llaqtamanta Haran llaqtakama viajarqaku? ¿Imanasqataq Abrahamqa Haran llaqtapi huk tiempo karqa?

¹⁴ Abrahamqa familianwan chaynataq sirvientenkunawan hinaspa animalninkunapiwanmi hinalla richkanku, risqankuman hinam manaña llumpaytachu sasachakunku. Abrahamqa Sarawan rimaspankuchá richkanku wakinpiqa chakillawan wakinpiñataq asnopi otaq camellopi sillasqa. Ichaqa uywakuna esquilankuta chanlanyachiptinmi wakinpiqa sasata uyarinakunku. Risqankuman hinam allintaña yacharunku uywakunaman sillakuyta chaynataq sapa tutamanta cargaytapas. Tarey yuyaqña kasqanraykum sapa lloqsispanku preocupakurqaku camellopi otaq asnopi sillasqa rinanpaq. Yaqa inti lloqsimunan lawmanmi Eufrates mayu patanta sapa punchaw hinaspa sapa semana allillamanta richkanku.

¹⁵ Risqankuman hinam 960 kilometrota viajaspa Haran llaqtaman chayarurqaku, chaypim karqa qatinasllanpi wasikuna, chay llaqtamanmi hamuqku intipa qespimunan lawmanta chaynataq intipa seqaykunan lawmanta negociantekuna. Abrahamqa chay llaqtapim huk tiempo qeparqa, yaqapaschá taytan manaña viajayta atiptin.

16, 17. a) ¿Ima contratotam Diosqa Abrahanwan ruwarqa? b) ¿Imaynatam Jehova Diosqa Abrahamta Haran llaqtapi bendecirqa?

 ¹⁶ Chaymanta qepatam Tareyqa 205 watanpi wañukurqa (Gen. 11:32). Abrahamqa mayna llakisqachá tarikurqa taytan wañukuptin. Chaypim Diosqa paywan kaqmanta rimarqa. ¿Ima nirqataq chay kutipiqa? Ur llaqtapi nisqantam kaqmanta nirqa, chaynataq bendicionkuna chaskinanmantapas. Abrahanmantam rikurinan karqa ‘hatun nacion’, paynintakamataqmi kay Pachapi lliw runakunata Jehova Diosqa bendecinan karqa (leey Genesis 12:2, 3). Diospa nisqankunaqa, ¡maynatachá kallpancharqa! Paywan contrato ruwasqanraykum kaqmanta viajayta qallaykurqa.

¹⁷ Kaqmanta viajayta qallarinanpaqqa astawanmi afanakurqa tukuyta alistaypi. Abrahamta Haran llaqtapi Dios bendeceykuptinmi astawanraq tukuy iman kapurqa. Bibliam nin: ‘Aparqataqmi Haran llaqtapi rantisqan runakunatapas tukuy ima armakusqankunatapas’, nispa (Gen. 12:5). Paymanta hatun nacion rikurinanpaqqa tukuy imayoq chaynataq achka sirvienteyoqmi kanan karqa. Ichaqa manam nichkanchikchu kapuqniyoq kanapaq Dios bendeciwananchikmantachu, aswanqa munayninta ruwanapaq ima pisipuwaqninchiktapas qowananchiktam. Abrahamqa hinallam kallpanchakurqa viajananpaq ichaqa manam yacharqachu mayman chayanantaqa.

18. a) ¿Ima punchawpitaq Abrahamqa Eufrates mayuta chimparqa, imanasqataq chayqa mana qonqanapaq karqa? b) ¿Imakunataq pasarqa nisan killapa 14 punchawninpi tiempo pasasqanman hina? ( “Diospa llaqtanpi mana qonqanapaq punchaw” niq recuadrota qaway.)

¹⁸ Achka punchaw puriypim karqa Carquemis llaqta, chaynintam viajerokuna chimpaqku Eufrates mayuta. Jesucristo kay pachapi manaraq nacechkaptinmi Abrahamqa 1943 kaq watapi Eufrates mayuta chimparqa killapa 14 kaq punchawninpi. Chay punchawmantam Abrahanwan Jehova Diospa contrato ruwasqan qallaykurqa. Watakuna pasaytam chay killata nirqaku nisan nispa. Chay killapa 14 kaq punchawninmi Diospa llaqtanpi mana qonqay atina (Ex. 12:40-43). Carquemismantam sur lawninman karqa Diospa prometesqan allpa.

19. ¿Imatam Jehova Diosqa Abrahanman prometerqa? ¿Diospa ima prometesqanpim Abrahamqa piensanman karqa?

¹⁹ Sur lawmanmi Abrahanqa viajarqa  runakunapiwan chaynataq tukuy imankuta aparikuspan hinaspam samarqaku hatun sachakunapa kasqan More lawpi, chayqa karqa Siquem llaqtapim. Chaypim Jehova Diosqa Abrahamta kaqmanta rimapayarqa. Hina chaypitaqmi Jehova Diosqa Abrahanman prometerqa chay allpakunata miraynin dueñochakunanpaq. Diospa chayna prometesqanwanqa yaqapaschá Abrahamqa piensarqa runakunata librananpaq Eden huertapi prometesqan miraypi (Gen. 3:15; 12:7). Chaywanqa yaqapaschá Abrahamqa entiendeyta qallaykurqa paynintakama Jehova Diospa munaynin kay Pachapi cumplikunanpaq kasqanta.

20. ¿Imakunatam Abrahamqa ruwarqa Dios favorecesqanmanta?

²⁰ Abrahamqa anchatam agradecekurqa Jehova Dios favorecesqanmanta. Canaan casta runakunapa kasqanku sitiokunata rispanmi Abrahamqa Jehova Diospaq altarta ruwapurqa, puntataqa hatun sachakunapa kasqan More lawpa hichpanpi, chaymantañataq Betel llaqtapa hichpanpi. Chaypim Jehova Diospa sutin rimasqanmanta Biblia willakun. Yaqapaschá agradecekurqa chay allpakunata mirayninkunapaq kasqanta qawachiptin. Chaypi kaq runakunamanpas yaqapaschá Jehova Diosmanta willakurqa (leey Genesis 12:7, 8). Abrahamqa tiempo pasasqanman hinam iñisqanrayku sasachakuykunata atipanan karqa. Sasachakuykunata aguantaspanpas payqa manam piensarqachu Ur llaqtapi tukuy ima saqemusqanpiqa. Astawanqa piensarqa hamuq tiempopim, payqa ‘suyarqam cimientoyoq llaqtata otaq Diospa ruwasqan llaqtata’ (Heb. 11:10).

21. ¿Imakunatataq ñoqanchikqa yachanchik Diospa Gobiernonmanta? ¿Imapaqtaq hinalla kallpanchakunanchik?

²¹ Ñoqanchikqa astawanmi entiendenchik Abrahampa suyasqan cimientoyoq llaqtamantaqa otaq Diospa Gobiernonmantaqa. Yachanchikmi Diospa Gobiernon hanaq pachapi gobiernasqanta chaynataq kay Pachapi mana allin runakunata chinkachinanmantapas. Yachanchiktaqmi chay Gobiernopiqa Jesucristo gobiernasqanta, paymi karqa Abrahanman Diospa prometesqan mirayqa. ¡Abraham kawsarimuspanqa maynatachá kusikunqa Diospa prometesqankuna imayna cumplikusqanmanta yachasqanwan! ¿Qampas munawaqchu Diospa promesankuna imayna cumplikusqan qawayta? Chaynaqa hinallayá Abrahamta qatipakuy. ¿Imaynata? Jehova Diosta servinaykipaq tukuy sonqowan kallpanchakuspa, kamachikuyninkunata kasukuspa chaynataq ima favorecewasqanchikmantapas agradecekuspa. ‘Abrahamqa llapallan iñiqkunapa taytanmi’, qampaqpas payqa taytayki hinam kanman.