¿Imanasqataq cristianokunaqa mana huchallikuq kananchik?

“Dios Taytalláy [. . .]. Allin arreglotayá ruraykullaway mana culpayoq kasqayman hina.” (SAL. 7:8.)

1, 2. ¿Imakunam cristianokunata huchallichinman? Ejemplokunawan rimarimuy.

HUK cristianom estudiaqmasinkunapa chawpinpi kachkan, paykunaqa insultaspankum peleayta munachkanku. ¿Piñakuruspanchu kutichinqa icha controlakunqachu? Huk casado cristianopas wasinpi sapallan kaspanmi, Internetpi yachay munasqanta maskachkan. Qonqaymantam huk willakuy rikuriramun millakuypaq kaqta otaq qalalla kaqkunata qawananpaq. ¿Qawanqachu chaykunata icha manachu? Huk cristianañataqmi iñiqmasinkunawan rimachkan. Rimachkaptinkum huknin cristiana, iñiqmasinmanta mana allinta rimayta qallaykun. ¿Imatataq ruranqa? ¿Mana allintachu paypas rimayta qallaykunqa icha huk asuntomantañachu rimanqa?

² Kaynakuna pasaptinqa cristianokunaqa kallpanchakunankum mana huchallikunankupaq hinaspa Diosman sonqo kanankupaqpas. Imapas preocupawaptinchik hinaspa sapa punchaw imatapas necesitaspanchikqa, ¿piensanchikchu imatapas ruraspa mana huchallikunapaq? Runakunaqa preocupakunchikmi mana onqospa kawsanamanta, rikchayninchikmanta, llamkaymanta, amistadninchikkunamanta hinaspa casarakuymantapas. Chayna kaptinpas, cristianokunaqa astawanmi preocupakunanchik mana huchallikuq kananchikpaq, Jehová Diosqa chaytam ñoqanchikpiqa qawan (Sal. 139:23, 24).

3. a) ¿Ima ruranapaqmi Jehová Dios sapakamata saqewanchik? b) ¿Imamantam kay estudiopi yachasunchik?

³ Tukuy ‘allin kaqkunata’ qowaqninchik Jehová Diosqa, anchatam bendeciwanchik (Sant. 1:17). Paymi qowarqanchik cuerponchikta hinaspa yuyayninchikta, payraykutaqmi cuerponchikpi allin tarikunchik hinaspa ima ruraytapas atinchik (1 Cor. 4:7). Chayna kaptinpas Jehová Diosqa manam obligawanchikchu mana huchallikuspa kawsananchikpaqqa, aswanmi saqewanchik kikinchik akllakunanchikta (Deu. 30:19). Qatiqninpim yachasunchik ima ninanmi mana huchallikuspa kawsayqa, yachasuntaqmi kimsa razonkunata imanasqa mana huchallikuq kanamanta.

¿Ima ninanmi mana huchallikuq kayqa?

4. ¿Ima ninanmi mana huchallikuq kayqa, hinaspa imatam yachanchik imayna animalkunata qonankupaq Jehová Diospa kamachisqanmanta?

⁴ Kaymantaqa achka runakunam allintaqa mana entiendenkuchu. Ejemplopaq, wakin kamachiqkunam piensanku mana huchallikuq kasqankuta, kaywanqa nichkankum mana faltayoq kasqankuta. Mana faltayoq kayqa ancha allinmi, ichaqa manam chayllachu mana huchallikuq kanapaqqa. Bibliapa nisqanman hinaqa mana huchallikuq runaqa imamantapas mana acusasqam hinaspa allin kawsakuqmi. Hebreo idiomapi “mana huchallikuq” rimayqa tupanmi “cabal”, “mana dañasqa” hinaspa “sano otaq allin”, niq rimaykunawan. Kay rimaykunamanta huknintam servichikurqaku, Jehová Diosman ofrecesqanku animalkuna imayna kananmanta rimaspanku. Pay chaskinanpaqqa sano animalmi kanan karqa (leey Levitico 22:19, 20). Chaymi Jehová Diosqa piñakurqa israelitakuna mana kasukuspanku ñawsata,  wistuta hinaspa onqoq animalkunata qoptinku (Mal. 1:6-8).

5, 6. a) ¿Ima ejemplokunam qawachiwanchik imapas cabal hinaspa allin kaqkuna munasqanchikta? b) ¿Imanasqataq pantaq kachkaspapas atinchikman mana huchallikuq kayta?

⁵ Yachasqanchikman hinaqa llapallanchikmi munanchik imapas rantisqanchik cabal otaq allin kananta. Ejemplopaq, piensarisun huk arroba sarata rantiq runapi, ¿imatataq ruranman mana cabal kasqanta musyaruspan? Hukmanyaspachá mana rantinqachu. Kunanñataq piensarisun mercadopi runtuta rantiq warmipi. Achkallaña runtuta tariruspanmi akllananpaq sayaykun. ¿Mayqenkunatataq rantinman? Manachá pakisqa kaqkunatachu, aswanqa allin kaqkunatachá. Yaqa chaynatam Jehová Diospas ruran: maskanmi mana huchallikuq otaq cabal runakunata (2 Cro. 16:9).

⁶ Chaymi ichapas kaynata tapukunchik: ¿Mana huchallikuq kanapaqqa, mana pantaq runachu kananchik?, nispa. Ichapas pantaq kasqanchikrayku piensanchik mana cabal llasayniyoq sara hina otaq pakisqa runtu hina kasqanchikta. ¿Haykapipas chaynata piensarqankichu? Chaynata piensaspaykiqa yuyariy, Jehová Diosqa manam suyanchu mana pantaq kananchiktaqa nitaq mañawanchikchu mana ruray atisqanchiktaqa (Sal. 103:14; Sant. 3:2). * Ichaqa munanmi mana huchallikuq kananchikta. Hinaptinqa, ¿imapitaq mana pantaq kayqa mana chaynallachu mana huchallikuq kaywanqa? Ejemplopaq, piensarisun casarakunanpaqña kaq huk mozopi. Payqa manachá casarakunanpaq kaq warmi mana pantaq kanantaqa suyanqachu. Ichaqa suyanmanchá tukuy sonqowan kuyananta hinaspa kuyakuynin payllapaq kanantapas. Jehová Diospas manam suyanchu mana pantaq kananchiktaqa, ichaqa munanmi tukuy sonqowan kuyananchikta hinaspa payllata yupaychananchiktapas (Exo. 20:5).

7, 8. a) ¿Imanasqam Jesus allin ejemplo mana huchallikuq kanapaq? b) Bibliapa nisqanman hina, ¿ima ninantaq mana huchallikuq kayqa?

⁷ Ichapas yuyachkanchik, Diospa kamachikuyninkunamanta mayqan hatun kasqanmanta huk runa tapuptin Jesuspa ima nisqanta (leey Marcos 12:28-30). Jesusqa manam willayllachu-willarqa mayqen chay kamachikuy kasqanmantaqa, aswanmi chay kamachikuyman hina kawsarqa. Pimantapas astawanmi payqa tukuy sonqonwan, tukuy vidanwan, tukuy yuyayninwan hinaspa tukuy kallpanwan Jehová Diosta kuyarqa. Imayna kawsasqanwanmi allinta qawachirqa mana huchallikuq runa imayna kananmanta: manam rimaspallachu mana huchallikuq kasqanchiktaqa qawachinanchik, aswanmi sonqomanta imatapas ruraspa. Chaymi mana huchallikuq kanapaqqa Jesusta qatipakunanchik (1 Ped. 2:21).

⁸ Arí, Bibliapa nisqanman hinaqa mana huchallikuq kanapaqqa, Jehová Diosllatam yupaychananchik hinaspa tukuy sonqomantam munaynintapas rurananchik. Mana huchallikuq runakunaqa kallpanchakunkum Jehová Diospa munasqanman hina imatapas ruranankupaq, pay hinataqmi imatapas tanteanku. Qawasunchikyá kimsa razonkunata imanasqa mana huchallikuq kanamanta.

1. Mana huchallikuq kananchikmanta hinaspa Diospa Llapallan Kamachiq kasqanmanta

9. ¿Imaynatam qawachisun Jehová Dios Llapallan Kamachiq kasqan respetasqanchikta?

⁹ Jehová Diospa Llapallan Kamachiq kasqanqa manam mana huchallikuq kasqanchikmantachu penden. Angelkunawan runakuna imakunata ruraptinkupas otaq niptinkupas, Payllam wiña-wiñaypaq Llapallan Kamachiqqa. Dios chayna kachkaptinpas, hanaq pachapi hinaspa kay Allpapipas llapallan kamachiq kasqanmantam mana allinta rimarqaku. Chaymi Llapallan Kamachiq kasqanta lliw angelkunaman hinaspa runakunamanpas hamuq tiempopi qawachinqa, qawachinqataqmi kamachikuynin allin hinaspa  kuyakuywan kasqantapas. Jehová Diospa testigonkunaqa Diospa Llapallan Kamachiq kasqanmantam rimayta munanchik. Hinaptinqa, ¿imaynatam qawachisun Jehová Diospa favorninpi kasqanchikta hinaspa Llapallan Kamachiq kasqanta respetasqanchiktapas? Chaytaqa rurasun mana huchallikuq kaspa chaynataq kamachiwasqanchikman hina imatapas ruraspam.

10. ¿Imatam Satanasqa nin runakunamanta, hinaspa imaynatam qawachiwaq Satanaspa llulla kasqanta?

¹⁰ ¿Imapim tupan mana huchallikuq kasqanchik Diospa Llapallan Kamachiq kasqanwan? Satanasqa nichkanmi, manam pi runapas Jehová Diostaqa kasukunqachu nitaq kuyaspa servinqachu nispa. Achka angelkunapa qayllanpim Diosta nirqa: “Vidanraykum runaqa; tukuy ima kapuqnintapas qonman”, nispa (Job 2:4). Qawasqanchikman hinaqa manam Jobllamantachu Satanasqa chaynata rimarqa, aswanmi lliw runakunamanta. Chayraykum Bibliaqa allinta sutichan ‘wawqe-paninchikkunata [. . .] acusaq’ nispa (Apo. 12:10). Payqa Jehová Diosmantam burlakun, manam pi cristianopas sonqomantaqa kasusunkichu nispa. Arí, Satanasqa ninmi ñoqanchikpas vidanchikrayku Jehová Diosta qepancharunanchikta. ¿Imaynam tarikunki Satanaspa chayna nisqanmanta? ¿Manachu qawachiyta munawaq Satanas llulla kasqanta? Qawachiytaqa atiwaqmi mana huchallikuq kaspa chaynataq Diospa kamachisqanman hina imatapas ruraspa.

11, 12. a) ¿Ima ejemplokunam qawachin imapas rurasqanchik mana huchallikuq kasqanchikwan tupasqanta? b) ¿Ima allintam rurasun mana huchallikuq kaspanchikqa?

¹¹ Ancha allinmi kanman sapa punchaw imata ruranapaqpas allinta tanteayqa. ¿Yuyachkankichu kimsa cristianokunamanta qallariypi rimasqanchikta? ¿Imatataq ruranman mana huchallikuq runaqa chaykuna pasaptin? Mozoqa munachkanmi insultasqankumanta kutichikuyta, ichaqa tantearunmi mana imatapas ruraspa pasakunanpaq, payqa yuyarinmi Bibliapa kayna nisqanta: “Kuyasqay wawqe-panillaykuna,  amayá pitapas vengakuychikchu aswanqa Señorpa makinman churaychik pay castigananpaq. Paymi Bibliapi nin: Mana allin ruraqkunataqa kikiypunim castigasaq. Mana allin rurasqanman hinam pagapusaq” (Rom. 12:19). Internetta servichikuq casado cristianoqa qallaykunmanpaschá chay millakuypaq otaq qalalla kaqkunata qawayta, ichaqa yuyarinmi Jobpa kayna nisqanta: “Kikiypunim contratota rurarqani doncellakunataqa mana qawapayanaypaq” (Job 31:1). Chaymi kikin tantearun chaykunata mana qawananpaq, hinaspam chaykunamanta karunchakun yaqa venenomanta hina. Chaynataq, hukkunamanta mana allin rimasqankuta uyariq cristianapas Bibliapa kayna nisqantam yuyarin: “Sapakamayá runamasinchikta agradasun paypa allinninpaq ruraspa chaynapi iñisqanpi wiñananpaq” (Rom. 15:2). Payqa yachanmi Jehová Diospaq chayna rimayqa mana allin kasqanta hinaspa hukkunatapas mana kallpanchasqanta, yachantaqmi chay iñiqmasinta penqaypi tarichisqanmantapas. Chaymi paymanta rimananmantaqa, huktaña riman.

¹² Kimsankum allinta tanteasqankuwan qawachinku Jehová Dios respetasqankuta hinaspa agraday munasqankutapas. Qampas, ¿chaynatachu ruranki? Chayna kaptinqa, kasukuchkankim Proverbios 27:11 versiculopi Jehová Diospa kayna nisqanta: “Churilláy yachayniyoq kaspayá kusiriykachiy sonqoyta. Chayna kaptikiqa contestasaqmi insultaqniy runata”. ¡Mayna allinmi Jehová Diospa sonqonta kusichiyqa! Chaynaqa, ¿manachu kallpanchakuwaq mana huchallikuq kanaykipaq hinaspa sonqomanta Diosta kasukunaykipaq?

2. Imayna kasqanchikta qawaspanmi Jehová Diosqa juzgawasunchik

13. Davidpa chaynataq Jobpa nisqankuna, ¿imaynatam qawachiwanchik mana huchallikuq kasqanchikta qawaspa Jehová Dios juzgawananchikmanta?

¹³ Yachamusqanchikman hinaqa, mana huchallikuq kaspam Jehová Diospa Llapallan Kamachiq kasqanta respetachkanchik. Chaymantapas mana huchallikuqmi kananchik, imayna kawsasqanchikmanta Dios juzgawananchikrayku. Chayna kasqantam Jobpas yacharqa (leey Job 31:6). Payqa yacharqam balanzapi pesachkaq hina, runakunata Jehová Dios mana pantaspa juzgasqanmanta. Davidpas kaynatam qellqarqa: ‘Dios Taytalláy, qamqa kikikimá llapan runata juzgaykullanki juicioman hina. Allin arreglotayá ruraykullaway allin sonqoyoq kasqayman hina [. . .], mana culpayoq kasqayman hina. Allinlla ruraq Diosnilláy, qanmi runapa piensasqanta reqsinki. Qanmi runapa sonqontaqa reqsinki’, nispa (Sal. 7:8, 9). Jehová Diosqa yachanmanmi sonqonchikpi ima kasqanmanta chaynataq ima piensasqanchiktapas. Manam haykapipas kaymantaqa qonqananchikchu: Davidpa nisqanman hinaqa, mana huchallikuq kasqanchiktam Jehová Diosqa qawan hinaspam chayman hina juzgawanchik.

14. ¿Imanasqataq mana piensanachu pantaq kasqanchikrayku Diosman sonqo kayta mana atisqanchikta?

¹⁴ Piensarisun, millonninpi runakunapa sonqonta Jehová Dios qawachkanman (1 Cro. 28:9). Asllatachá tarinman payman sonqo kaqkunataqa. Pantaq runakuna kaspanchikpas paykunawan kuskam yupasqa kachwan. Job hinaspa David hinam mana iskayrayachwanchu; pantaq kaptinchikpas Jehová Diosqa mana huchallikuqta hinam qawawanchik. Pipas mana pantaq kaptinqa, manam chayraykuqa nichwanchu Diosman sonqo kananmantaqa. Tukuy tiempopiqa kimsallam mana pantaq runakuna karqaku, paykunamantam Adanwan Eva huchallikururqaku. Ichaqa millonninpi runakunam pantaq kachkaspankupas Jehová Diosta tukuy sonqomanta servirqaku. Qampas chay ruraytaqa atiwaqmi.

3. Suyakuyninchik cumplikunanpaqqa mana huchallikuqmi kananchik

15. ¿Imaynatam David qawachirqa suyakuyninchik cumplikunanpaq mana huchallikuq kananchikmanta?

 ¹⁵ Jehová Diosqa imayna kawsasqanchikman hinam juzgawasunchik chayraykum mana huchallikuq kananchik, chaynata ruraspallam hamuq tiempopaq suyakuyniyoq kasunchik. Chaymantaqa Davidpas allintam yacharqa (leey Salmo 41:12). Payqa munarqam Diospa favorninta wiña-wiñaypaq chaskiyta. Kunan tiempopi cristianokuna hinam, Davidqa Diosta servispa wiña-wiñaypaq kawsakuyta munarqa hinaspa payman astawan asuykuytapas. Yacharqam chay munasqanta chaskinanpaqqa mana huchallikuq kananmanta. Ñoqanchikpas Diosman sonqo kaspanchikqa chaskisunmi yanapakuyninta hinaspa bendicionnintapas.

16, 17. a) ¿Imanasqataq mana huchallikuq kanaykipaq tanteakunayki? b) ¿Imakunamantam yachasun qatiqnin estudiopi?

¹⁶ Kunan tiempopipas suyakuyninchikqa kusisqatam tarichiwanchik. Yanapawanchikmi sasachakuykunata aguantanapaq, waqaychantaqmi yuyayninchiktapas. Bibliaqa suyakuyninchiktam tupachin cascowan (1 Tes. 5:8). Imaynam cascoqa soldadopa umanta harkan, chaynam suyakuyninchikpas yuyayninchikta waqaychan Satanaspa cheqechisqan mana allin pensamientokunamanta. Suyakuyninchik mana kaptinqa yanqapaqmi kawsachwan. Chaymi allin kanman imayna kasqanchikta qawakuyqa, chaynapi mana huchallikuq kayninchik hinaspa suyakuyninchik imayna kasqanmanta yachanapaq. Amayá qonqasunchu, mana huchallikuq kaspam Jehová Diospa Llapallan Kamachiq kasqanta respetanchik hinaspa suyakuyninchiktapas waqaychanchik. Hinaptinqa, ¡haykapipas mana huchallikuq hinaspa Diosman sonqoyá kasunchik!

¹⁷ Mana huchallikuq kayqa ancha valorniyoqmi, chaymi qatiqnin estudiopi kaykunamanta yachasun: ¿Imatam rurananchik mana huchallikuq kananchikpaq? ¿Imaynatam sasachakuykuna kaptinpas mana huchallikuq hinaspa Diosman sonqo kachwan? ¿Suyakuy kanmanraqchu allinta kawsakuchkaspa huchallikuruqkunapaq?

[Willakuy]

¿Ima niwaqtaq?

• ¿Imataq mana huchallikuq kayqa?

• ¿Imapim tupan mana huchallikuq kasqanchik Diospa Llapallan Kamachiq kasqanwan?

• ¿Imanasqataq mana huchallikuq kananchik suyakuyninchik cumplikunanpaq?

[Kay yachachikuypa tapukuyninkuna]

[12 kaq paginapi dibujokuna]

Huchallikunapaqmi sapa punchaw pruebaman churasqa kanchik