1, 2. ¿Piwanraqmi Elías rimanan manaraq Diosmanta mañakushaspa? ¿Imapin hukniray Elías karqan Ahabmanta?

ELIASQA Diosmanta mañakunanpaqmi mayta munashan sapallan kayta. Ichaqa hanaq pachamanta nina uraykamusqanta rikusqankuraykupaschá runakunaqa payman asuykuyta munashanku bendicionninta chaskinankupaq. Hinaspapas Carmelo orqopi Diosmanta manaraq mañakamushaspan Eliasqa rey Ahabwanraq ñawpaqta rimanan.

² Eliasqa manan Ahab hinachu. Ahabqa rey kasqan p’achanwanmi churakun, payqa Diosmanta karunchakuspan idolokunata yupaychapurqan, ambicioso runan karqan hinaspapas ratollan runakunaq ruwasqanta qatikun. Eliaspa p’achakusqanmi ichaqa rikuchin profeta kasqanta, yaqapaschá p’achanqa animalkunaq qaranmanta, camelloq millmanmanta otaq cabraq pelonmanta ruwasqa, payqa Diospi iñiqmi, mana manchakuq hunt’aq sonqo runa. Kay p’unchaypin sapankankupas rikuchirqanku imayna runa kasqankuta.

3, 4. a) ¿Imanaqtinmi Ahabpas Baalta yupaychaqkunapas p’enqaypi qheparqanku? b) ¿Ima tapuykunatan kutichisun?

³ Ahabpas Baal diosta yupaychaqkunapas p’enqaypin qheparqanku. Israel llaqtaq chunkantin ayllunkunapin Ahabwan esposan Jezabelwan Baal diosta yupaychachirqanku. Ichaqa Baal yupaychay yanqa kasqanmi sut’ita rikukurqan. Chay diospa sacerdotenkunan cuchillowan cuerponkuta q’allakusparaq waqyakurqanku ofrenda haywasqankuman ninata hap’ichinanpaq ichaqa manan chayllatapas ruwayta atirqanchu. 450 sacerdotenkuna wañuchisqa kaqtinkupas manan salvayta atirqanchu. Ichaqa manan chayllachu, Baalqa manan paratapas apachimuyta atillarqantaqchu, chaytan profetankuna kinsa wata masña mañakusharqanku. Jehová Diosmi ichaqa pisi tiempollamanta parachimunqaña, chaywanmi sut’ita yachakunqa  paylla cheqaq Dios kasqanta (1 Rey. 16:30-17:1; 18:1-40).

⁴ Ichaqa, ¿hayk’aqmi Jehová Dios parachimunqa? ¿Imatan Elías chaykama ruwan? ¿Imatan yachasunman chay allin iñiyniyoq runamanta? Chaykunamanta yachasun (leey 1 Reyes 18:41-46).

5. ¿Imatan Elías nirqan Ahabta? ¿Pesapakurqanchu Ahab huchanmanta?

⁵ Chay qhepatan Eliasqa Ahabta nin: “Phaway mikhuq ukyaq, para kunununuymi uyarikushanña”, nispa. ¿Imallatapas kay millay rey yacharqanchu kay p’unchaypi rikusqanmanta? Bibliaqa manan willanchu. Ichaqa sut’itan reparakun huchanmanta mana pesapakusqanqa, Eliastapas manan valekurqanchu payrayku Diosmanta mañapunanpaq. Aswanpas Ahabqa ‘mikhuqmi ukyaqmi ripurqan’ (1 Rey. 18:41, 42). Ichaqa, ¿imatan Elías ruwarqan?

6, 7. ¿Imatan Elías Jehová Diosmanta mañakurqan, imaraykun chayta mañakurqan?

⁶ Biblian nin: “Eliastaq ichaqa Carmelo orqo puntaman  seqarqan, chaypitaq qonqoriykukurqan moqon chawpiman uyan chayanankama”, nispa. Ahabqa wiksan hunt’achiypin kashan Eliasmi ichaqa hanaq pacha Taytanmanta mañakushan. Mañakunanpaq qonqorikuqtinmi uyanpas moqonkamaraq chayan, chaymi rikuchin huch’uyyaykukuq kasqanta. ¿Imatan mañakun? Santiago 5:18 textopin willan paramunanpaq mañakusqanta. Chaytan Carmelo orqopi kashaspa ruwarqan.

⁷ Jehová Diosqa Eliasmanmi nirqanña “ñan parachisaqña” nispa. (1 Rey. 18:1). Chaymi paramunanta mañakuspaqa Diospa munaynin hunt’akunanpaq mañakusharqan, askha watakuna qhepamanmi Jesuspas chhaynata mañakunankupaq qatikuqninkunata yachachirqan (Mat. 6:9, 10).

8. ¿Imatan yachanchis Eliaspa mañakusqanmanta?

⁸ Elías hinan ñoqanchispas mañakunanchis. Payqa Diospa munaynin ruwakunanpaqmi mañakurqan. Biblian nin: ‘Munayninman hina imatapas Diosmanta mañakuqtinchisqa paymi uyariwasun’, nispa. Diosmanta mañakushaspaqa chaytan yuyarinanchis (1 Juan 5:14). Ichaqa imatachus Diosmanta mañakunapaqqa yachananchismi imachus Diospa munaynin kasqanta, chaypaqqa Bibliatan sapa p’unchay estudiananchis. Hinaspapas Eliasqa rikurqanchá llaqtamasinkuna muchusqanta chaychá paramunanpaq mañakullarqantaq. Diostapas “gracias” nirqanchá chay p’unchaypi ninata kachaymusqanmanta. Ñoqanchispa mañakuyninchispas chhaynan kanan, sut’itan rikuchinan sonqomanta agradecekuq kasqanchista, hukkunata yanapay munasqanchistapas (leey 2 Corintios 1:11; Filipenses 4:6).

9. ¿Imatan Elías nirqan kamachinta, imatan yachanchis Eliasmanta?

⁹ Eliasqa manan iskayanchu paramunanmanta, ichaqa manan yachanchu hayk’aqchus para chayamunanta. ¿Imatan chaykama Elías ruwan? Kamachintan nin: “Phaway, lamar-qocha ladota qhawarimuy, nispa. Kamachintaq rispa qhawamurqan, nirqantaq: Manan imapas kanchu, nispa. Eliastaq ichaqa kamachirqan qanchis kutita qhawamunanpaq” (1 Rey. 18:43).  Eliaspa chay ruwasqanmi yachachiwanchis Jehová Diospa promesanpi mana iskayayta, makilla kaytapas.

10, 11. a) ¿Imaynatan Elías rikuchirqan Jehová Diospa promesankunapi confiasqanta? b) ¿Imaraykun ñoqanchispas atisunman Elías hina mana iskayaq kayta?

¹⁰ Eliasqa manan iskayanchu Jehová Diospa promesanpi chaymi makilla kashan imay rato Jehová Dios parachimunanmanta. Hinan kamachinta nin orqo puntaman seqaspa paramunanpaq hinachus kasqanta qhawamunanpaq. Sapa kutimuspanmi kamachinqa “manan imapas kanchu” nispa kutichin. Hanaq pachaqa ch’akmi kashan manan paramunanpaq hinachu. Ichaqa Eliasmi reyta nirqan: “Para kunununuymi uyarikushanña”. ¿Imaraykun chayta nirqan mana ima phuyupas kashaqtin?

¹¹ Eliasqa yachanmi Jehová Diospa prometesqanta. Payqa Diospa profetanmi chaymi mana iskayanchu hunt’ananpi. Paypaqqa paramushanmanpas hinañan kashan. Yaqapaschá kayqa yuyarichiwanchis Moisesta, paymantan Biblia nin: “Payqa mana rikuna Diostan rikushanmanpas hina qhawaspa qaqata sayarqan”, nispa. ¿Chhaynatachu ñoqanchispas Jehová Diosta qhawarinchis? Kunanpas sut’in kashan Jehová Diospi iñinapaq promesankunamantapas mana iskayanapaq (Heb. 11:1, 27).

12. ¿Imaynatan Elías rikuchin makilla kasqanta? ¿Imatan ruwarqan maki sayay phuyullata rikuspa?

¹² Kunanqa qhawarisun Eliaspa makilla kasqanmanta. Eliasqa qanchis kutikaman kamachinta kacharqan. Payqa sayk’usqan tarikun sapa rato kuti-t’ikrasqanmanta. Chaywanpas Eliasqa makillan suyashan paramunanta. Kamachinqa qanchis kuti risqanpin Eliasman willan: “¡Haqayqá! ¡Lamar-qochamanta huk maki sayay phuyulla lloqsimushan!”, nispa. Kamachinqa makinta hoqarispachá rikuchirqan Hatun lamar-qochamanta huk huch’uy phuyu rikhurimusqanta. Yaqapaschá paypaqqa mana imapaschu karqan, Eliaspaqmi ichaqa mana chhaynachu. Chaymi kamachinta nin: “Phaway, Ahabta nimuy: Carretaykita aysachiy hinaspa ripuy, mana chayqa paran hark’asunki, nispayki”, nispa (1 Rey. 18:44).

13, 14. a) ¿Imaynatan Elías hina makilla kasunman? b) ¿Imaraykun mana iskayananchischu p’uchukaypiña kashasqanchismanta?

¹³ Eliaspa chhayna kasqanqa anchatan yanapawanchis. Jehová Diosqa pisi tiempollamantan munayninta hunt’anqa,  chaytan ñoqanchisqa suyakushanchis. Eliasqa suyakunanmi karqan paraq chayamunanta, Diosta serviqkunapas suyakushallanchistaqmi kay millay pachaq tukupunanta (1 Juan 2:17). Chay p’unchay chayamunankamaqa Elías hinan makilla kashananchis. Diospa churin Jesuspas chaytan qatikuqninkunata nirqan: “Makilla kashaychis, manan yachankichischu ima horatachus Señorniykichispa kutimunanta”, nispa (Mat. 24:42). ¿Chaywanchu nisharqan p’uchukay p’unchaymanta mana imatapas yachanankuta? Manan. Jesusqa askhatan willarqan ‘p’uchukay’ p’unchaykunapi imakuna kananmanta. Chaykuna hunt’akusqantan kunanqa rikushanchis (leey Mateo 24:3-7).

¹⁴ Chaykunaq hunt’akusqanmi rikuchiwanchis p’uchukaypiña kashasqanchista. Chayraykun makilla kashananchis Diosta servispa. Eliasqa maki sayay phuyuta rikuspallan yacharqan Jehová Diosqa parachimunanpaq promesanta hunt’ananña kashasqanpi. ¿Paramurqanpunichu?

15, 16. ¿Iman sucederqan chay qhepaman, imakunatan Elías tapukunman karqan rey Ahabmanta?

¹⁵ Chhaynapunin karqan, hanaq pachan wayrawan yana phuyuwan tutayaykurqan, sinchita para chayamurqan hinan Ahabqa carretanman wichaspa Jezreelman ripurqan (1 Reyes 18:45). Usqhayllan chaykunaqa karqan. Eliaspa kamachin Ahabman willashanankamallan chay maki sayay phuyuqa askhaman tukurqan hinaspa yanayamuyta qallarirqan sinchi wayrataq phukumuyta qallarirqan. Chayraqmi Israel llaqtapiqa pararqan kinsa wata kuskanmanta. Paraq chayasqanqa ch’aki pampapin chinkarinraq. Ichaqa astawan paramusqanman hinan Cisón mayuqa yapakun, hinan Baalpa profetankunaq yawarnintapas maqchipun. Kunanqa Israel runakunaqa chaykunata rikuspachá saqepunqaku Baal yupaychayta. ¿Chaytachu ruwarqanku?

 ¹⁶ Eliasqa chay ruwanankutan suyashan. ¿Imatan ruwanqa rey Ahab? ¿Baal yupaychayta saqepuspachu huchanmanta kutirikunqa? Yaqapaschá Eliasqa chaykunata tapukurqan. Imakunatachus chay p’unchaypi Ahabpa rikusqanqa yanapananmi chaykunata ruwananpaq. Ichaqa manan yachasunmanchu imatachus chay rey yuyaykurqan chaytaqa, Bibliaqa kayllatan nin: “Ahabqa carretanman wichaspa Jezreelman ripurqan”, nispa. Tukuy chaykunata rikuspa, ¿yuyayninmanchu kutirqan? ¿Saqepurqanchu Baal yupaychayta? Paymanta qhepaman yachaspan reparanchis mana chhaynachu kasqanta. Chaywanpas intiqa kashanraqmi.

17, 18. a) ¿Iman Eliasta suceden Jezreelman rishaqtin? b) ¿Imaraykun admirakunapaq karqan Eliaspa phawasqan? (Qhawallaytaq willakuyta.)

¹⁷ Chay qhepallamanmi Jehová Diospa profetanqa rey Ahabpa risqan ñanllantataq rin. Parapin may karutaraq rinan kanqa, ichaqa chayllamanmi admirakunapaq hinaraq suceden.

¹⁸ Biblian nin: “Eliastataq Señor Diosqa kallpachaykurqan, chaymi payqa p’achanta allinta chumpiykukuspa Jezreel llaqtaman phawaspa Ahabmantapas ñawpaqtaraq chayarqan”, nispa (1 Rey. 18:46). Eliastaqa Jehová Diospunin “kallpachaykurqan”. Jezreel llaqtaqa 30 kilómetro karupin kasharqan Eliaspas manan waynachu karqan. * Eliasqa p’achanta chutakuspachá allinta cinturanman watakun chhaynapi mana sasachakuspalla allinta phawananpaq, payqa sinchita parashaqtinpas phawaytan qallarin. Ichaqa chayllamanmi reparakun sinchita phawasqanta hinan rey Ahabpa carretanman ayparapuspapas karupiraq saqeyapun.

19. a) ¿Imatan yuyarichiwanchis Eliaspa chhaynata phawasqan? b) ¿Imamantan Eliasqa mana iskayarqanchu Jezreel llaqtaman phawashaspa?

¹⁹ Yaqapaschá wayna kasqanmantapas aswan kallpayoqraq karqan, maytachá Eliasqa kusikurqan mana sayk’uspa phawaspaqa. Eliasta sucedesqanqa yuyarichiwanchischá hamuq tiempopaq Diospa promesanta, chaypin Diosta serviqkunaqa huk paraisopi qhalilla kallpayoq kawsanqaku (leey Isaías 35:6; Luc. 23:43). Ichaqa chaykunamantapas aswan importanteqa ñanninta phawashasqanpi Eliaspa imayna sientekusqanmi, payqa yacharqanmi Jehová Diosqa paywan kashasqanta.

20. ¿Imatan ruwananchis Jehová Dios bendeciwananchispaq?

 ²⁰ Jehová Diosqa askha bendicionkunatan qoyta munawanchis, chayrayku tukuy atisqanchista kallpachakusun chaskinapaq. Kay pachaqa sinchi millaymi kashan ichaqa tukupunanpaqñan kashan, chayraykun Elías hina makilla kashananchis pisi tiempomanta Jehová Dios chaykuna hunt’ananpi. Chay profetaqa yacharqanmi imarayku Diospi confiayta, ñoqanchispas yachanchismi imarayku Diospi confiananchis kasqanta, payqa “hunt’aq Diosmi” (Sal. 31:5).