Biblian willan: “Runaq sonqonmantan lloqsimun mana allin yuyaykuna, runa wañuchiykuna, wasanchaykuna, qhelli huchapi puriykuna, suwakuykuna, yanqa tumpakuykuna, millay k’amikuykuna”, nispa (Mat. 15:19). Sonqonchis nispaqa nishan ukhunchispi imayna runa kasqanchistan. Sonqonchisqa q’otukuqmi, chaymi Diospa cheqnisqan ruwaykunatapas “allinmi” niwasunman. Chaytaqa reparanchis mana allin yuyaywan imatapas ruwasqanchis qhepamanñan. ¿Imaynapin yachasunman sonqonchispa munapayasqanta manaraq mana allinkunapi tarikushaspa?

Sapa p’unchay Bibliata leesun chaypitaq yuyaymanasun.

Apóstol Pablon qelqarqan: “Diospa siminqa kawsaqmi, atiyniyoqmi, llapa iskay filoyoq espadamantapas aswan filollañan. Almatapas, espiritutapas [...] taripanankaman haykun”, nispa. Diospa willakuyninqa Bibliapin tarikun, chaykunaqa “sonqopi yuyaykusqakunatapas lliwtapunin sut’inchan” (Heb. 4:12). Atiyniyoq kasqanraykun yanapawanchis sonqonchispi imayna kasqanchista t’aqwikunapaq. Chayta estudiaspaqa qhawarikunanchismi yuyaykusqanchista ruwasqanchistapas. Chaymi Bibliataqa sapa p’unchay leenanchis chaypitaq yuyaymanananchis, chhaynapin Jehová Dios hina imatapas qhawarisun.

Bibliaq yuyaychasqankunata kasukuyqa conciencianchistan kallpachan. Chayta ruwasun chayqa conciencianchismi willawasun mana allin kaqkunamanta, chhaynapin mana urmasunchu chaykunaman  (Rom. 9:1). Chaymantapas Bibliapin askha willakuykuna tarikun imamantapas hark’awananchispaq (1 Cor. 10:11). Chaykunamanta yachaymi yanapawasun mana allin kaqkunaman ama urmanapaq.

Diosmanta mañakusun yanapayta.

Diosmi sonqotaqa t’aqwin (1 Crón. 29:17). Payqa “aswanraqmi sonqonchismantaqa, payqa tukuy imaymanatan yachan” (1 Juan 3:20). Chhaynaqa manan paytaqa engañasunmanchu. Sichus payman willakusun llakikuyninchista, imayna sientekusqanchista, imachus munasqanchistapas chayqa yanapawasunmi sonqonchispi imachus kasqanta yachanapaq. ‘Ch’uya sonqoyoq’ kananchispaqqa mañakunanchismi (Sal. 51:10). Diosmanta mañakuymi yanapawanchis sonqonchispa munasqanta yachanapaq.

Tukuy yuyaywan uyarisun huñunakuykunapi.

Chayta ruwasun chayqa sonqonchis imayna kasqantan sut’illanta qhawarikusunchis. Manaña sapa huñunakuypichu mosoq yachachikuyta chaskinchis chaypas allinpunin makilla uyariyqa. Huñunakuykunaqa yapawanchismi Diospa kamachikuyninta aswan allinta entiendenapaq, chaypi qowasqanchis yuyaychaykunapas yanapawanchismi imayna kasqanchista qhawarikunapaq chhaynapi kawsayninchista cambianapaq. Tapukuykunata iñiqmasinchiskunaq kutichisqankupas ancha chaninmi (Prov. 27:17). Sichus huñunakuyninchiskunaman mana risunchu chayqa, nishutan ñoqallanchispi yuyaykusun chhaynapitaq mana allinta decidisun (Prov. 18:1). Chaymi tapukunanchis: “¿Llapa huñunakuykunamanchu rini, makillachu uyarimunipas?” nispa (Heb. 10:24, 25).

Q’otukuq sonqonchisqa imaymanapin urmachiwasunman. Tawa kaqkunamanta yachasun: qhapaq kaymanta, trago ukyaymanta, amigokuna akllaymanta, tiemponchismantawan.

Qhapaq kaykuna.

Kawsananchispaq llank’ayqa manan huchachu. Ichaqa Jesusmi willarqan kaqninchiskunata imamantapas ñawpaqman churayqa mana allinninchispaq kasqanta. Huk rikch’anachiypin willarqan huk qhapaq runamanta, paymi taqenkuna hunt’a kaqtin mana mayman waqaychayta atirqanchu qhepaman cosecha hoqarisqanta. Hinan yuyaykurqan chaykunata thunispa aswan hatun taqekunata ruwananpaq. Payqa nirqanmi: “Chaymantaq lliw cosechayta kaqniykunatawan waqaychasaq, hinaspa sonqoyta nisaq: Sonqolláy, ñan askhaña kaqniykikuna askha watapaq taqesqa kapusunki. Kunanqa, samakuy, mikhukuy, ukyakuy, q’ochukuy”, nispa. Kay runaqa manan yuyaykurqanchu qonqaylla wañuy taripananta (Luc. 12:16-20).

Yaqapaschá tiempoq pasasqanman hina llakikusunman yuyaqña kaspa ima qolqewan kawsananchismanta. Chaypaschá huñunakuyninchisman rinanchismantaqa llank’asunman otaq Diospaq llank’ayninchista mana allintachu hunt’asunman. Chayta ruwayqa mana allinninchispaqmi kanman. Sichus wayna-sipas kanchis, yachanchistaq tukuy tiempowan Diosta serviy aswan allin kasqanta chayri, ¿imatan ruwasunchis? ¿Qolqe huñuypi yuyaykuspachu precursor kayta qhepapaq saqesun? Kunanmi astawanqa  kallpachakunanchis aswan allin kaqninchista Diosman qonapaq. Hinaspapas manan yachanchischu hayk’aqkamalla kawsananchista.

Trago ukyay.

Proverbios 23:20 texton nin: “Ama machaqkunawanqa huñukuychu”, nispa. Sichus pipas nishuta trago ukyayta munapayanman chayqa sapa kutillanmi ukyanman, imarayku chayta ruwasqanmantataqmi ninman: “Manan machanaypaqchu ukyani aswanpas thak sientekunaypaqmi”, nispa. Sichus chhayna sientekunapaq tragota necesitanchis chayqa t’aqwikunanchismi sonqonchista.

Amigokunata akllay.

Sapa kutillanmi mana iñiq runakunawan tupasun escuelapi, llank’asqanchispi otaq predicasqanchispi. Ichaqa manan allinchu kanman paykunawan q’ochurikuypas amigota ruwaypas. Chayta ruwashanchis chayqa yaqapaschá paykunamanta nishanchis: “Allin runakunan kanku”, nispa. Biblian ichaqa sut’ita niwanchis: ‘Ama q’otuchikuychischu [...] mana allin runakunawan huñukuspaqa samaykachikunkin’, nispa (1 Cor. 15:33). Imaynan baldepi limpio unuta imachallapas qhellicharunman, chhaynatan Diosta mana serviq runakunawan amigota ruwaypas iñiyninchista qhellichanman. Tiempowanqa paykuna hinan yuyaykusunman, p’achakusunman, rimasunman, kawsasunmanpas.

Tiemponchis.

Kay tiempopi runakunaq imaymana ruwamusqankun imaymana kusirikuykunata paqarichimun, ichaqa yaqa llapanmi cristianokunapaq mana allinchu. Apóstol Pablon nirqan qhelli kaqkunamantaqa mana rimanallanchispaschu kasqanta (Efes. 5:3). Ichaqa, ¿sonqonchis munapayashan qhelli kaqkuna uyariyta otaq qhawayta chayri? Yaqapaschá nisunman: “Llapanchispas necesitanchismi maynillanpipas q’ochurikuyta, sapankataqmi akllakunan imayna kusirikuytapas”, nispa. Ichaqa Pabloq nisqantan kasukunanchis manataqmi qhelli kaqkunata qhawananchischu nitaq uyarinanchischu.

Yaqapaschá traicionakuq sonqonchis engañawasqanchisrayku sonqonchispa munapayasqanta sapa kutilla “allinmi” nirqanchis, chaywanpas atisunmanmi cambiayta (Efes. 4:22-24). Yachasun iskay cristianokunamanta.

Miguelmi * allinpaq qhawarirqan qhapaq kaykuna maskhayta, chay yuyaykusqantan cambianan karqan, paymi nin: “Nacionniykupiqa ancha allinpaqmi qhawarinku imaymanayoq kayta, chayllaraq lloqsimuq kaqkuna rantiyta, allin wasiyoq kaytapas. Imaymanayoq kaytan munarqani qhapaq kayman mana urmaykuq hinalla. Ichaqa pisi tiempollamanmi repararqani qhapaq kaykuna maskhayqa mana tukurikuq ñanninta puriy hina kasqanta. Diosmantan mañakurqani yuyaykusqayta sonqoypa munapayasqantapas cambianaypaq, nirqanitaqmi familiaypas astawan payta serviy munasqanta. Decidikurqaykun pisillawan kawsanaykupaq, predicaqkunata necesitakusqan llaqtaman ripunaykupaqpas. Chay qhepallamanmi precursor kapurqayku, chaypin esposaywan churiypiwan yacharqayku thakpi kusisqa kawsanapaqqa mana imaymanayoqraqchu kanayku kasqanta”, nispa.

Leo cristianota sucedesqanmi yachachiwanchis sonqonchista allinta t’aqwikunanchista. Payqa sonqontan t’aqwikurqan chaymi mana allin amigonkunata saqepuyta atirqan. Paymi nin: “Llank’anaypin huk nacionkunamanta runakunawan negociota ruwanaypaq huñunakuq kayku, chayman riytaqa munaqmi kani nishuta tragota ukyaqku chaypas. Askha kutipin yaqalla macharqani, chaymantataq concienciay huchachawaq. Sonqoytan allinta t’aqwikunay karqan. Bibliapi yuyaychaykuna, umallikunaq niwasqanku iman reparachiwarqan ñoqa kikiypuni Diosta mana munakuq runakunaq amistadnin maskhasqayta. Kunanqa telefonontan astawanqa negociota ruwani, manataqmi nishutachu huñunakuni negocio ruwanaypaqpas”, nispa.

Sut’illantan qhawarinanchis sonqonchis imatachus munapayasqanta. Chaypaqqa Diosmantan mañakunanchis payqa ‘sonqo ukhullapi pakasqakunatapas yachanmi’ (Sal. 44:21). Bibliapas huk espejo hinan yanapawanchis ukhunchispi imayna runa kasqanchista qhawarikunapaq (Sant. 1:22-25). Hinaspapas Diosmi qelqakunapi huñunakuykunapipas allin yuyaychaykunata qowanchis. Tukuy chay yanapaykunawanqa atisunmi sonqonchis waqaychayta, ruwasqanchiswan Diosta kusichiytapas.