WASINMANTA Timoteo ripuspaqa manan niranchu “risaqchu icha amachu kanpas” nispaqa, payqa imakuna ruwananpin astawanqa piensan. Compañeronkunawan kuskan llaqtanmanta lloqsimun erqe kaspa purisqan ñanninkunata. Listra llaqtaqa purisqanman jinan manaña rikukunñapaschu. Timoteoqa asi-asirikuspan yuyarin mamanpas abuelanpas wasinmanta ripusqanwan waqayninku aguantakusqankuta. ¿Kutirinanchu Timoteo ch’ulla kutillataña llaqtanta rikunanpaq?

Apóstol Pabloqa purisqankuman jinan Timoteota asirikuspa qhawarin animananpaq. Pabloqa reparanmi Timoteoqa chikan manchaliraq kasqanta, ichaqa allin llank’aq kasqanqa anchata valoranapaqmi. Yaqapaschá Timoteoqa 20 watanpi jina kashan, payqa anchatan Pablota munakun respetan ima. Pabloqa tukuy sonqonwan kallpanta mana mich’akuspa Diosta serviqmi, payta compañaspaqa Timoteoqa manañapaschá familianwan tupanqañachu, chaytaqa manan yachanchu. Chakipi barcopi iman viajanqaku, ima peligrokunapiraqchá rikukunqakupas.

¿Imaraykun Timoteo wasinmanta ripuran? ¿Ima allinpaqmi chay ruwasqan karan? ¿Imatan yachanchis Timoteoq iñiyninmanta?

¿Imakunan pasaran llaqtanmanta manaraq ripushaqtin? Timoteoqa Listra llaqtapichá wiñaran, chay llaqtaqa sumaq q’omer wayq’on karan. Chay llaqtapiqa licaónico simitan rimaqku ichaqa yaqapaschá griego simitapas rimallarankutaq. Juj kutinmi Pablowan Bernabepiwan Iconio llaqtamanta Listraman chayaranku, jinan predicayta qallariranku, chaypin juj wist’u runa yachachisqankuta uyarikuran. Chaymi Pabloqa milagrota ruwaspa jampiran, chayta rikuspan runakunaqa ch’aqwata jatarichiranku (Hechos 14:5-10).

Listra llaqtamanta wakin runakunaqa creeqkun dioskunamanta willakuykunapi, chay dioskunaqa runaman tukuspas ñaupa tiempokunapi chaykunapi kasqaku. Chayraykun runakunaqa piensaranku Pabloqa Mercurio dios kananpaq Bernabetaq Júpiter dios kananpaq. Chay humilde cristianokunaqa sasatan jark’aranku sacrificiota ama paykunaman jaywanankupaq (Hechos 14:11-18).

Ichaqa manan llapa runakunachu dioskunawan pantachiranku, wakinqa repararankun Pablopas Bernabepas allin willakuykunata willaq kasqankuta. Ejemplopaq, Eunicepas maman Loidapas makillan uyariranku, Euniceq qosanqa griego runan karan. Pablowan Bernabewanqa willaranku Mesiaspa chayamusqanmantan, askha profeciakuna junt’akusqanmantawan. Judiokunaqa maytan suyakusharanku chay willakuykuna uyariyta.

¿Imaynapin Timoteoq allinninpaq karan chay kutipi Pablo Listra llaqtaman chayasqan? Timoteotaqa ‘wawa kasqanmantapachan Diospa Simin Qelqakuna’ munakuyta yachachisqaku (2 Timoteo 3:15). Timoteopas maman jina abuelan jinan repararan Pablowan Bernabewanqa Mesiasmanta cheqaqta yachachisqankuta. Chaymantapas  Timoteoqa wawa kasqanmantapachachá rikuran chay wist’u runataqa. Ichaqa Pablo qhaliachiqtinmi puriyta atipuran. Chaychá mamanpas abuelanpas Timoteopas cristianoman tukupuranku. Eunicewan Loidawanqa allin ejemplon kanku kay tiempopi tayta-mamakunapaq abuelokunapaqpas. Qankunapas allin ejemplon kawaqchis wayna-sipaskunapaq.

Listra llaqtapi cristianoman tukupuqkunaqa kusisqachá kasharanku suyakuyninkumanta yachaspa. Ichaqa yacharankun cristiano kayqa mana facilchu kasqanta. Iconio Antioquía llaqtakunamanta judiokunan Listra llaqtaman chayaranku, paykunan runakunata tanqaranku Pablo Bernabé contra jatarinankupaq. Chay runakunaqa Pablotan rumiwan ch’aqeranku pampaman urmanankama. Jinan wañusqapaq piensaspa llaqta jawaman aysaranku (Hechos 14:19).

Listra llaqtamanta cristianokunaqa Pabloq kasqanmanmi riranku, chayaqtinkuqa Pabloqa manan wañusqachu kashasqa, jatarispan jujmanta llaqtaman jaykullarantaq, maytachá chaywanqa kusikuranku. Paqaristinmi Pablowan Bernabewanqa Derbe llaqtaman riranku predicamunankupaq. Chaypipas wakin runakunaqa cristianomanmi tukupuranku, chay qhepamanqa peligropiña tarikunankuta yachaspapas Listramanmi kutiranku cristianokunata kallpachanankupaq, chhaynapi ‘Jesuspi iñisqankuta’ mana saqenankupaq. Pablowan Bernabewanqa cristianokunatan niranku: “Imaymana sasachakuytan muchunanchis Diospa qhapaqsuyunman jaykunanchispaqqa”, nispa. Chay cristianokunaq suyakuyninqa ancha munaymi karan, chaymi suyakuyninkurayku sufrisqankuqa mana yanqachu kanan karan. Timoteoqa imayna kusisqachá sientekuran chhayna animasqankuta uyarispaqa (Hechos 14:20-22).

Timoteoqa rikuranmi Pabloqa yachachisqanman jina kausasqanta, qatikachasqa kaspapas Pabloqa Diosmantan yachachiq. Timoteoqa yacharanmi Pablo jina ruwaqtinqa llaqtamasinkunaq qatikachasqan kananta. Yaqapaschá papanpas jark’anman Dios servinanta, ichaqa manan piña imaña jark’aqtinpas saqeranchu Dios serviytaqa. Kunanpas askha wayna-sipaskunan Timoteo jina yachaywan ruwaq kanku. Allin iñiyniyoq hermanokunawanmi amigontin kanku, paykunan yanapanku Diosta servinankupaq. Jark’akuykunaña kaqtinpas manan Dios serviyta saqenkuchu.

Iskay watamanta otaq kinsa watamanta jinan Pabloqa Listraman kutiran, chay kutisqanmantan qallariypi rimakuranña. Kay kutipiqa Silaswanmi kasharan, Timoteoq wasinpiqa anchatachá kusikuranku jujmanta Pablota rikuspaqa, Pablopas kusisqachá kasharan. Pabloqa paypunin rikuran ñaupaq watakunapi chaypi Diosmanta willasqanqa mana yanqapaqchu kasqanta. Loidawan Eunicewanpas ‘cheqaqtapuni Diospi iñiqkunan’ kapusqaku, Pabloqa anchatan chayta valoraran (2 Timoteo 1:5). Timoteori, ¿imaynan kasharan?

Timoteoqa allintan wiñaran iñiyninpi. Listrapi Iconiopi kaq hermanokunan ‘paymanta allinta rimaranku’, Iconio llaqtaqa 32 kilómetro karupin kasharan (Hechos 16:2). ¿Imaraykun Timoteomanta allinta rimaranku?

Timoteotaqa mamanwan abuelanwanmi wawa kasqanmantapacha yachachiranku Diospa Simin qelqakunamanta, chay qelqakunapiqa waynakunapaq yachachikuykunapas tarikunmi (2 Timoteo 3:15). Jujninmi nin: “Wayna-sipasllaraq kashaspa Kamaqniykimanta yuyarikuy”, nispa (Eclesiastés 12:1). Timoteoqa cristiano kapuspanmi chay yachachikuypa nisqanman jinapuni kausaran. Kamaqninmantaqa yuyarikunman Jesucristomanta predicaspan, chaytan Timoteoqa repararan. Manchali kasqantapas atipaspan allin willakuykunata willaran.

Iñiq t’aqamanta umallikunaqa repararankun Timoteo iñiyninpi wiñashasqanta, rikurankun hermanokunata imaynata animasqantapas. Jehová Diospas chhayna kasqantaqa rikumusharanmi. Diosmi qelqachiran Timoteomanta profeciakunata, yaqapaschá chay profeciakunaqa karan qhepakunaman iñiq t’aqapi ruwanankunamanta. Listraman chayaspan Pabloqa repararan Timoteoqa viajasqankunapi allinta yanapananta. Timoteota reqsiq hermanokunapas acuerdon karanku Pablowan, chaymi makinkuta Timoteo pataman churaranku. Chayqa rikuchiran Diospaq importante llank’ayta ruwananpaq ajllasqa kasqantan (1 Timoteo 1:18; 4:14).

Timoteoqa admirakuranchá chhaynata hermanokuna paypi confiasqankumanta. Preparasqañan kasharan Pablowan rinanpaq. * Ichaqa Timoteoq papanqa manan cristianochu karan, ñachá piensaranña Timoteo qhepakunaman imata ruwananpipas; chhaynaqa imaynaraqchá sientekuran Timoteo wasinmanta ripunanta yachaspaqa. Mamanwan abuelanwanqa kusisqachá sientekuranku, imakunapi tarikunanmanta llakikurankuña chaypas.

Qallariypin yacharanchis llaqtanmanta Timoteo Pablowan kuska ripusqanmanta. Purisqanman jinaqa rumikunapas pastokunapas “chhaq chhaq” ninchá, mana reqsisqan llaqtakunapiraqchá tarikunqa. Karuta purispankun tardiaykuyta jina Pablowan Bernabewan Timoteowanqa Iconio llaqtaman chayanku. Chaypin Pablowan Silaswanqa Jerusalenpi umallikunaq decidisqankuta willanku, chaytaqa Timoteoqa uyarisharanmi. Rikuranmi chay llaqtapi iñiqkunata imaynata animasqankutapas (Hechos 16:4, 5). Timoteopaqqa qallariyllanmi chayqa karan.

Galacia llaqtapi iñiq t’aqakunata visitasqanku qhepamanmi, romanokunaq ruwasqanku ñanmanta lloqsispa pachaj-pachaj kilometrokunata puriranku Frigia pampakunanta, ñaupaqtan wichayman riranku, chaymantataq inti jaykuy ladoman. Diospa santo espiritunpa pusasqanmi Troasman chayaranku, chaymantataq barcopi Macedoniaman riranku (Hechos 16:6-12). Timoteoqa allintan Pablota yanapasharan. Chaymi Timoteotaqa Silastawan Bereapi saqeran (Hechos 17:14). Tesalónica llaqtamanpas sapallantan kacharan. Timoteoqa allintachá qhawaran Pabloq ruwasqanta, chaymi Pablo jina chay llaqtapi cristianokunata animamuran (1 Tesalonicenses 3:1-3).

Pablon Timoteomanta qelqaran: “Manan pipas Timoteo jina yuyaykuqmasiyqa kanchu, cheqaqtapuni  tukuy sonqowan allin kanaykichista munaqpas”, nispa (Filipenses 2:20). Timoteoqa manan yanqamantachu chhayna reqsisqaqa karan, aswanpas allin llank’aq, humilde, pruebakunatapas aguantaq kasqanraykun. ¡Timoteoqa ancha allin ejemplon kay tiempopi wayna-sipaskunapaq! Wayna-sipas, imayna kasqaykitaqa yachanqaku ruwasqaykikunata rikuspan. Qanpas Jehová Diosta ñaupaqta serviy, jujkunawan sumaq sonqo respetoyoq kay, chay jinata reqsichikuyqa qanmantan kanqa.

Timoteoqa Pablo amigonwanmi 14 watakuna Diosmanta willaspa puriran. Pablowan kuskan allin tiempopipas peligrokunapipas karan (2 Corintios 11:24-27). Juj kutipas Timoteoqa predicasqanraykun carcelpi tarikuran (Hebreos 13:23). Pablo jinan anchatapuni cristianomasinkunata munakuran yanaparan ima. Pablon Timoteoman qelqaran: ‘Waqasqaykitan yuyarini’, nispa (2 Timoteo 1:4). Timoteopas waqaqkunawanmi waqaran, paypas chhaynapi tarikushanman jinan sientekuq, chaymi paykunata sonqocharan animaran (Romanos 12:15). Noqanchispas chaytan ruwananchis.

Chaychá Timoteoqa Diosta allinta serviyta yacharan. Pabloqa Timoteotan encargaran iñiq t’aqakunapi cristianokunata animamunanpaq, ichaqa encargallarantaqmi allin iñiyniyoq qharikunata umallita nombrananpaq jinallataq yanapakuq qhari kanankupaqpas (1 Timoteo 5:22).

Pabloqa anchatan Timoteota munakuran; tayta jinan sumaqta orientaran. Niqpunin Dioswan amigontin kasqanta cuidananpaq, iñiyninpi wiñashanallanpaqpas (1 Timoteo 4:15, 16). Waynaña karan chaypas juchayoq runaña karan chaypas, allin kaqllatapuni ruwananpaqmi animaran (1 Timoteo 1:3; 4:6, 7, 11, 12). Yaqapaschá Timoteotaqa sapa kutilla wijsan nanaq, chhaymi Pabloqa consejaran wijsa nanayninpaq vinota tomananpaq (1 Timoteo 5:23).

Pabloqa reparakuranmi wañuchisqa kananta, chaymi último cartata Timoteoman qelqaran. Valekuspan niran: “Imaynallamantapas usqhayllapuni watuykakamuway”, nispa (2 Timoteo 4:9). Pabloqa anchatapunin Timoteota munakuran, chayraykun niranpas: “Señorpi iñiyniyoq munasqa churiy”, nispa (1 Corintios 4:17). Chaychá wañupunan patapi tarikuspaqa Timoteowan kayta munaran. Noqanchistari, ¿yanapaykuqninta jinachu jujkuna qhawariwanchis? ¿Ima llakipipas tarikuspa noqanchiswan kaytachu munanku?

¿Timoteo tuparanraqchu Pablowan? Chaytaqa manan yachakunchu. Ichaqa tukuy atisqantachá ruwaran Pablota animananpaq, juj cristianokunata animananpaqpas. Timoteo sutiqa “Diosta jatunchay” ninanmi, chayman jinataqmi payqa kausaran. Timoteoqa iñiyninpin allin ejemplo kurajkunapaqpas wayna-sipaskunapaqpas.