1. He xini xitiyisekiso lexi Yehovha a xi nyikelaka ka vadohi lava tisolaka?

 NAMBI leswi Yehovha a nga Muvumbi, munyiki wa milawu, ni Muyavanyisi, i Papayi wezru lweyi a nga matilweni lweyi a nga ni lizrandzru. (Ps 100:3; Eza 33:22) Loko hi mu dohela hi va hi tisola na swi sukela mbilwini, a ta hi dzrivalela hi ku ntsrhunxeka. (Ps 86:5) Hi ku tizrisa muprofeta Ezaya, Yehovha a nyikela xitiyisekiso lexi: ‘Nambi swidoho swenu swi dzukile ku fana ni xivunguvungu, swi ta yentxa ntlhohe swanga hi xitsrhwatsrhwa.’—Eza 1:18.

2. Loko hi djula ku hanyisana ha hombe ni van’wana, i yini leswi hi fanelaka ku swi yentxa?

² Leswi hi kalaka hi nga hetisekanga, hinkwezru ha hlaya kumbe ku yentxa ntxhumu lowu khunguvanyisaka vambeni. (Yk 3:2) Kambe leswo a swi hlayi swone leswaku a hi nge hanyisani hahombe ni vambeni. Hi nga dondzra ku dzrivalela. (Pr 17:9; 19:11; Mt 18:21, 22) Loko hi khunguvanyisana, Yehovha a yimela leswaku hi dzrivalelana. (Kl 3:13) Xivangelo xa lexikulu lexi yentxaka hi yentxa leswo, hi leswaku Yehovha a dzrivalela hi ndlela leyikulu ‘ku nge ha mpimu’.—Eza 55:7.

3. Hi ta vona yini ka xidondzro lexi?

³ Ka xidondzro lexi, hi ta vona tindlela leti vhanu va ku kala ku hetiseka va nga yetiselaka ku dzrivalela ka Yehovha ha tone. Hi ta hlamula swivutiso leswi, I swidoho muni leswi fanelaka  ku kambeliwa hi vakulu? Ha yini Yehovha a hi kutxa ku dzrivalela? Hi nga dondzra yini ka vamakwezru lava kumaniki ni swiyimu swa ku bindzra hi kola ka swidoho swa vhanu vambeni?

4. a) Xana nandzra wa Yehovha a fanela ku yentxa yini loko a yentxe xidoho lexikulu? b) Hi byini wutiyanguleli bya vakulu loko va bulisana ni mudohi?

⁴ Swidoho leswikulu swi fanela ku byeliwa vakulu. Hi kuma xikombiso xa swin’wana swa swidoho leswikulu ka 1 Ba-le-Korinte 6:9, 10. Swidoho leswo swi bihe ngopfu swinene. Loko Mukriste a yentxa xidoho xa ku tanu, a fanela ku khongota ka Yehovha a mu kombela lidzrivalelo a tlhela a byela vakulu akuva va mu pfuna. (Ps 32:5; Yk 5:14) He byini wutiyanguleli bya vakulu ka xiyimu lexo? Ko va Yehovha ntsena lweyi a nga kotaka ku dzrivalela hi ndlela leyi heleliki hi ku tizrisa xitizrulo xa Yesu Kriste. * Kambe Yehovha a nyike vakulu wutiyanguleli bya ku kambisisa hi ku ya hi matsralwa leswaku mudohi lweyo a fanela ku susiwa bandleni kumbe im-him. (1Ko 5:12) Xileswo, va fanela ku kambisisa swivutiso swa ku fana ni leswi: Xana mhunu lweyi, e swi kunguhata ku yentxa xidoho lexi? Xana a zame ku tlhotela vambeni? Xana o sungula ku yentxa xidoho lexi? Xa lisima ngopfu, xana ku ni lexi kombisaka leswaku awa tisola na swi sukela mbilwini? Xana ku ni lexi kombaka leswaku Yehovha a mu dzrivalelile?—Min 3:19.

5. He wani matovoko lawa ma tisiwaka hi ntizro wa vakulu?

⁵ Loko vakulu va bulisana ni mudohi, nkongometo wavu i ku teka xiboho lexi fambisanaka ni ku zrandzra ka Yehovha. (Mt 18:18) Xana bandla dzri pfuneka hi ndlela yini hi lulamiselo ledzri? Dzri yentxa leswaku malandzra ya ku dumbeka ya Yehovha a bandleni ma sizreleleka ka vadohi lava kalaka va nga tisoli. (1Ko 5:6, 7, 11-13; Ti 3:10, 11) Dzri tlhela dzri pfuna mudohi akuva a tisola a ta kota ku dzrivaleliwa ha Yehovha. (Lk 5:32) A vakulu va khongotelela mudohi lweyi a tisolaka, va kombela Yehovha leswaku a mu pfuna ku pfuxeta wuxaka byake na yene.—Yk 5:15.

6. Xana Yehovha awa mu dzrivalela mhunu lweyi a susiwiki bandleni? Tlhamuxela.

⁶ A hi nge mhunu a nga kombisi ku tisola loko a bulisana ni vakulu. Ka xiyimu lexo, a fanela ku susiwa a bandleni. Loko a tlule nawu wa wuhosi, a vakulu a va nga ti mu sizrelela kuva a nga khatisiwi. Yehovha a nyike wuhosi wulawuli bya ku yavanyisa ni ku khatisa lweyi a tlulaka nawu, swi nge na mhaka leswaku a tisolile kumbe im-him. (Ro 13:4) Kambe loko hi ku famba ka nkama mudohi a tidjula, a twisisa leswaku leswi a swi yentxiki swi mu khunguvanyisile Yehovha, Yehovha a tiyimisele ku mu dzrivalela. (Lk 15:17-24) Yehovha a ta mu dzrivalela nambiloko e yentxa xidoho xa ku txhavisa ngopfu swinene.—2Mk 33:9, 12, 13; 1Tm 1:15.

7. Xana swi tlhamuxela yini ku dzrivalela mhunu lweyi a hi doheliki?

⁷ Swa nyonxisa ku tiva leswaku a hi wutiyanguleli byezru ku hlawula lweyi a fanelaka ku dzrivaleliwa ha Yehovha! Kambe ku ni leswi nga ka wutiyanguleli byezru. I yini? Minkama yimbeni, mhunu a nga ha yentxa xidoho lexi hi khumbaka kumbe ku hi vavisa hi ndlela leyikulu, nakone a nga ha hi tela a va a hi kombela lidzrivalelo. Kambe minkama yimbeni a nga hi teli. Ka swiyimu haswibidzri, hi nga hlawula ku dzrivalela mhunu lweyo hi va hi nga mu bekeli xiviti kumbe ku mu hlundzrukela. Nakunene, leswo swi djula ku  tikazrata, ngopfungopfu loko hi khumbeke hi ndlela leyikulu. A Xihondzo Xo Rindza xa 15 ka Setembru wa 1994, xi te: “Xiya leswaku ku dzrivalela mudohi a swi hlayi swone leswaku u seketela xidoho xake. Ka Mukriste, ku dzrivalela swi tlhamuxela ku tsrhika mhaka mavokweni ya Yehovha na u dumba leswaku a ta yi lulamisa. Yehovha i Muyavanyisi wa ku lulama a wuyakwini hinkwabyu, nakone a ta yavanyisa hi ku lulama hi nkama lowu faneleki.” Kutani ha yini Yehovha a hi kutxa kuva hi dzrivalela ni kuva hi tsrhika mhaka mavokweni Yake?

8. Xana ku dzrivalela ku swi kombisa hi ndlela yini leswaku ha ti tlangela timpswalu ta Yehovha?

⁸ Loko hi dzrivalela hi kombisa leswaku ha tlangela. Ka xifananiso xa kukazri, Yesu a fananise Yehovha ni hosi ya kukazri, leyi byeliki nandzra wa yone lweyi a a yi devha mali ya yinyingi leswaku a nga ha hakeli. Kambe nandzra lweyo a hluleka ku kombisa timpswalu ka nandzrakulobye lweyi a a mu devha swimalana. (Mt 18:23-35) I yini leswi Yesu a a djula ku hi dondzrisa swone? Loko hakunene hi tlangela timpswalu ta Yehovha, hi ta susumeteleka ku dzrivalela vambeni. (Ps 103:9) Ka malembe lama khalutiki, Xihondzro Xa Ku Zrindzra xa hlaye leswi: “Nambiloko hi ngo dzrivalela ku ya tlhasa kwini, a hi nge zi hi tlhasa ka ndlela leyi Xikwembu Nkulukumba a dzrivalelaka ha yone hi ku tizrisa gandzrelo dzra Yesu Kriste.”

9. I vamani lava Yehovha a va kombaka timpswalu? (Matewu 6:14, 15)

⁹ Lava dzrivalelaka va ta dzrivaleliwa. Yehovha a kombisa timpswalu ka lava nga ni timpswalu. (Mt 5:7; Yk 2:13) Yesu a swi beke livaleni leswo loko a dondzrisa vadondzrisiwa vake ku khongota. (Dondzra Matewu 6:14, 15.) Hi kuma dondzro leyi fanaka ka leswi Yehovha a swi byeliki nandzra wake Yobe. Wanuna lweyo wa ku dumbeka a byeliwe mazritu lawa ma tlhavaka, hi vavanuna vazrazru, ku nga Elifazi, Bildadi na Zofari. Yehovha a byele Yobe akuva a va khongotelela. Ntsrhaku ka loko a yentxe leswo, Yehovha a mu tovokisile.—Yb 42:8-10.

10. Ha yini ku va ni xikhomela swi ni khombo? (Ba-le-Efesa 4:31, 32)

¹⁰ Ku va ni xikhomela swi ni khombo. Yehovha a djula kuva hi tikholisa hi ku pepa loku hi nga ku kumaka loko hi nga na xikhomela. (Dondzra Ba-le-Efesa 4:31, 32.) A hi kutxa a ku: ‘Tsrika ku lebya, u fulazrela mahlundzru.’ (Ps 37:8) I wutlhazri ku landzra xitsratsriyo lexo. Phela ku va ni xikhomela kumbe ku tsrhama na hi kwatele mhunu, swi nga hi vabya a mizrini ni le miyanakanywini. (Pr 14:30) Phela ku va ni xikhomela, swo fana ni kuva u nwa vhenene na u tibyela leswaku ku ta fa mumbeni. Loko hi va ni xikhomela hi hine hi taka vaviseka ku nga li lweyi a hi doheliki. Leswi swi tlhamuxela leswaku loko hi dzrivalela, hi hine hi pfunekaka. (Pr 11:17) Hi kuma ku zrula ni ntamu wa ku ya mahlweni hi tizrela Yehovha.

11. I yini leswi Bibele dzri swi hlayaka mayelanu ni ku dzrihisela? (Ba-le-Roma 12:19-21)

¹¹ A ku dzrihisela ku lumba Yehovha. Yehovha a nga hi nyikanga wutiyanguleli bya ku dzrihisela lava hi doheliki. (Dondzra Ba-le-Roma 12:19-21.) Leswi hi kalaka hi nga hetisekanga nakone hi nga tivikiki hinkwaswu, a hi nge swi koti ku yavanyisa hi ndlela ya ku lulama ku fana na Xikwembu Nkulukumba. (Hb 4:13) Nakone minkama yin’wana, ndlela leyi hi titwaka ha yone yi nga ha hi kanganyisa hi va hi teka xiboho lexi hoxekiki. Yehovha  a huhutele Yakobe ku tsrala leswi: ‘A mahlundzru ya mhunu a ma yentxi ku lulama ka Xikwembu Nkulukumba.’ (Yk 1:20) Hi nga tiyiseka leswaku Yehovha a ta yavanyisa hi ndlela leyi lulamiki.

12. Hi nga swi kombisa hi ndlela yini leswaku ha byi dumba wululami bya Yehovha?

¹² Loko hi dzrivalela hi kombisa leswaku ha byi dumba wuyavanyisi bya Yehovha. Loko hi tsrhika Yehovha a yavanyisa, hi kombisa leswaku ha swi dumba leswaku a ta lulamisa hinkwaswu leswi honekiki hi kola ka xidoho. Mayelanu ni leswi hi vangelaka ku vaviseka mbilwini, a misaveni leyimpshwa hi dumbisiwa leswi: ‘Ku nga ka ku nga ha dzrimukiwi timhaka ta ku sungula, ti nga ka ti nga ha buyeli a miyanakanywini.’ (Eza 65:17) Kambe, xana swa koteka kuva hi tsrhika ku hlundzruka ni xikhomela loko hi vaviseke ngopfu? A hi voneni leswaku van’wana va swi kotise kuyini leswo.

13-14. U dondzre yini mayelanu ni ku dzrivalela, ka mfambu wa Tony na José?

¹³ Vakriste vanyingi va vone swi yampswa ku dzrivalela nambi leswi va vavisekiki ngopfu hi kola ka swihoxo swa vambeni. Xana va tovokisiwe hi ndlela yini hi ku yentxa leswo?

¹⁴ Malembe ntsrhaku na a nga si dondzra ntiyiso, Tony * lweyi a tsrhamaka Filipinas, a gungule leswaku makwavu lwenkulu a dlayiwe hi wanuna lweyi a vitaniwaka José. A nkameni lowo, Tony a a li mhunu wa tihanyi nakone a a djula ku tidzrihisela. José a pfaleliwe djele hi kola ka leswi a swi yentxiki. Kambe ntsrhaku ka loko José a hume djele, Tony a a bedje ku mu dlaya, xileswo a xave xibalesa. Kambe hi nkama wolowo, Tony a sungule ku dondzra Bibele ni Timboni ta Yehovha. A li: “Nkama lowu ni dondzriki Bibele, ni dondzre leswaku a ni fanela ku txintxa a wumhunu byanga ni mahanyela yanga, leswi patsraka ni ku tsrhika mahlundzru.” Hi ku famba ka nkama, Tony a babatisiwile a va a yaveliwa ku tizra swanga nkulu wa bandla. Yanakanya ndlela leyi a hlamaliki ha yone loko a tive leswaku José na yene kutani a a li nandzra wa Yehovha lweyi a babatisiwiki. Loko va tlhanganile, va xingazrananile, a va Tony a byela José leswaku a a mu dzrivalelile. Tony a hlaya leswaku kuva a dzrivalele José, swi mu buyiseli ku  nyonxa lokukulu, loku a hlulekaka ni ku ku tlhamuxela. Ina Yehovha a tovokise Tony hi kuva a tiyimisele ku dzrivalela.

15-16. U dondzre yini mayelanu ni ku dzrivalela ka mfambu wa Peter na Sue?

¹⁵ Hi 1985, Peter na Sue, a va li mintlhanganwini a Ndlwini ya Wugandzreli, nkama lowu ku bulukiki bomba. Bomba ledzro dzri bekiwe hi wanuna wa kukazri a Ndlwini ya Wugandzreli! Sue a vavisiwe ngopfu swinene, lakakuva a fe matihlo, tindleve ni tinhompfu. * Peter na Sue a va pfa va tivutisa leswi: “Kasi i mhunu muni wa ku yentxa wubihi bya ku fana ni lebyo?” Ntsrhaku ka malembe manyingi, mhunu lweyo lweyi a a nga li Mboni ya Yehovha, a kumekile a va a tsremeliwa ku tsrhama djele wutomi byake hinkwabyu. Loko Peter na Sue va vutisiwa leswaku a va titwisa kuyini hi wanuna lwiyani, va hlamule va ku: “Yehovha a hi dondzrisa kuva hi nga vi na mahlundzru nambi xikhomela hikusa swi nga vavisa matitwela, lihanyu ni miyanakanyu yezru. Ntsrhaku ka ku va hi kumane ni mhangu liyani, hi kombele Yehovha akuva a hi pfuna leswaku hi nga vi na xikhomela akuva hi tiyela mahlweni hi hanya hi ku zrula.”

¹⁶ Xana swa va nabyalela ku dzrivalela? A hi minkama hinkwayu. Va hlaya leswi: “Minkama yin’wana loko Sue a twa ku vavisa, a mahlundzru ma tlhela ma pfuka. Kambe leswi hi tikazratelaka kuva hi nga vulavuli ha swone, swi hatla swi nyamalala. Hi nga hlaya na hi tiyile leswaku loko wanuna lwiyani o ndzruluka Mboni ya Yehovha, hi ta mu yamukela na hi nyonxile.” Mfambu lowu, wu kombisa leswaku minsinya ya milawu ya Bibele ya hi ntsrhunxa hakunene. Ku hlaya ntiyiso, yi hi ntsrhunxa hi ndlela ya ku hlamalisa ngopfu swinene! Hi tlhela hi kuma ku zrula hi ku tiva leswaku ku nga li khale Yehovha a ta helisa swikazratu hinkwaswu leswi hi langutanaka na swone.

17. Xana u dondzra yini mayelana ni ku dzrivalela ka mfambu wa Myra?

 ¹⁷ Loko Myra a dondzra ntiyiso, a a txhatile nakone a a ni vana vabidzri va vatsrongo. Nuna wake a nga wu yamukelanga ntiyiso nakone hi ku famba ka nkama a mbuyetile a va a tsrukula ndangu. Myra a li: “Loko nkatanga a ni tsrhikile ni vanezru vabidzri, ni titwe na ni kanganyisiwile hi mhunu lweyi a ni mu zrandzra. Ni tlhavekile, ni hela ntamu, ni xukuvala, ni titwa na ni nga pfuna ntxhumu, ni titwa nandzru ni tlhela ni hlundzruka.” Nambi leswi va dlayiki wukati, Myra a tame a vaviseka hi leswi a kanganyisiwiki hi nkatake. Myra a li: “Ni hete tihweti na ni titwa hi ndlela leyo, nakone leswo a swi khumba wuxaka byanga na Yehovha ni vhanu van’wana.” Myra a hlaya leswaku a tsrhike mahlundzru nakone a nga ha mu bekelanga xiviti khale ka nkatake. A yimela leswaku siku dzrin’wana na yene a dondzra ntiyiso. Swoswi Myra a tiyimisele ku ya mahlweni, ni kuva a dondzrisa vanake ku tizrela Yehovha. Nakone a nyonxe ngopfu hi ku tizrela Yehovha ni vanake kun’we ni mindangu yavu.

18. I yini lexi hi nga tiyisekaka leswaku Yehovha a ta xi yentxa swanga Muyavanyisi Lwenkulu?

¹⁸ Swa nyonxisa ku tiva leswaku a hi na mfanelo ya ku hlaya leswaku mhunu a fanela ku yavanyisiwa hi ndlela yini! Leswi Yehovha a nga Muyavanyisi Lwenkulu, hi yene a fanelaka ku yentxa ntizro lowu wa lisima. (Ro 14:10-12) Hi nga dumba hi ku helela leswaku a ta yavanyisa hi ku ya hi milawu yake leyi hetisekiki ya leswinene ni leswi bihiki. (Gn 18:25; 1Th 8:32) A nge txhuki a yentxa ntxhumu lowu kalaka wu nga lulamanga!

19. I yini leswi wululami bya Yehovha lebyi hetisekiki byi taka swi hetisisa?

¹⁹ Hi yimela nkama lowu Yehovha a taka helisa hi ku helela swikazratu leswi vangiwaka hi ku pfumala ku hetiseka ni xidoho. A nkameni lowo, swilondzra hinkwaswu swa le mbilwini ni swa le mizrini, swi ta dahiwa hi ku helela. (Ps 72:12-14; Mpf 21:3, 4) A hi nge he swi dzrimuki! Na ha ha yimela nkama lowo wa ku nyonxisa, hi mu tlangela ngopfu swinene Yehovha hi ku va a hi nyike wuswikoti bya ku mu yetisela a mhakeni ya ku dzrivalela.