Bhibhlya mu Cilongero ca Ntsiku na Ntsiku
Kubuluswa kwa Bhibhlya ya Dziko Ipswa ya Malemba Acigerego Acikristu
“Khala imwe musatawira kuti Bhibhlya ndi mafala a Mulungu kuna anthu, pyenepi pisabveka kuti Mulungu ali kulonga na ife. . . . Khala uphemberi wanu usakhuya umaso wanu, musafunikambo kukhala na Bhibhlya ya cilongero cinalonga imwe ntsiku na ntsiku.” Mafala anewa alembwa na nyakupfundza Alan S. Duthie mu bukhu yace Bible Translations and How to Choose Between Them.
Anthu anafuna Mafala a Mulungu na ntima onsene asatawira pyenepi. Iwo asatawira kuti “Malemba onsene alembwa mukutsogolerwa na Mulungu, pontho asaphedza toera kupfundzisa, kusandika, kusasanyira pinthu, kulanga mwakulungama.” (2 Timoti 3:16) Bhibhlya ndi bukhu ya kale, mbwenye iyo iri ‘maso, pontho ndi yamphambvu.’ Iyo isaphedza anthu kuthimbana na nyatwa zawo za ntsiku na ntsiku. (Ahebheri 4:12) Toera anyakuleri akwanise kubvesesa na kuphatisira pinalonga bukhu ineyi ya Mulungu, iyo isafunika kugumanika mu cilongero cinalonga iwo ntsiku na ntsiku. Pyenepi pinaphedza anthu onsene kuleri bukhu ineyi na kuibvesesa.
Anthu anapereka takhuta na Mafala a Mulungu ali akutsandzaya na kubuluswa kwa Bhibhlya ya Dziko Ipswa ya Malemba Acigerego Acikristu in n’Cisena. Mboni za Yahova zadziwisa kubuluswa kwa Bhibhlya ya cilongero cacincino pa nsonkhano wa gawo wa 2018. Ndi Bhibhlya yakubveka mwadidi na yakunyindirika, isacitisa mphangwa za Mulungu kubveka mwadidi mu cilongero ca Cisena. Panango munabvundzika: Mbani anacita basa ineyi yakuthumburuza?
Athumburuzi akuti asapasa mbiri Mulungu
Ngakhale Bhibhlya ya Dziko Ipswa ya Malemba Acigerego Acikristu ndi ipswa kuna anthu analonga Cisena, Bhibhlya ineyi isabuluswa mu pilongero pizinji kutomera 1950. Mu caka ceneci, iyo yabuluswa mu Cingerezi na Associação Torre de Vigia de Bíblias e Tratados—Nsoka unoyu wa pa dziko yonsene yapantsi watoma kale kucita basa ineyi yakuthumburuza Bhibhlya. Ncenjezi wa 15 de Setembro de 1950, walonga: “Anthu anacita khundu mu komiti yakuthumburuza apangiza cifuno cawo . . . toera akhonde kudziwika, pontho nee asafuna kuti madzina awo alembwe mu ndzidzi unakhala iwo maso peno pakumala kufa. Cifuniro cawo ndi kupasa mbiri dzina ya Mulungu wandimomwene.”
Bhibhlya ya Dziko Ipswa yamumphu yabuluswa mu 1961. Ngakhale madzina a athumburuzi a Bhibhlya ineyi nee asalembwa mpaka lero, nkhabepo thangwi toera kusaka kudziwa pizinji thangwi yakuperekeka kwawo. Mafala akutoma a Bhibhlya idabuluswa mu caka 2013 asalonga: “Nakuti tisadziwa kufunika kwa mphangwa za m’Bhibhlya, tawangisira kakamwe toera kusasanyira mafala mu ndzidzi ubodzi ene mbatilemedza mphangwa zinagumanika mwenemu. Taona kuti tiri na basa ikulu toera kubvekesa mwadidi mphangwa zandimomwene. . . . Cifuno cathu nee ndi kuthumburuza Bhibhlya yakunyindirika yakuti isabverana na malemba akutoma basi, mbwenye ndi toera mphangwa zenezi zikhale zakukhonda nentsa kuleri na kubvesesa.”
Mpaka lero, Mabhibhlya akupiringana 225.000.000 a Bhibhlya ya Dziko Ipswa yamumphu peno khundu ibodzi, asabuluswa pa dziko yonsene mu pilongero pyakupiringana 160. Kodi anyakuleri azinji adzindikiranji thangwi ya Bhibhlya ineyi?
Bhibhlya yakuti isacenesa dzina ya Mulungu
Yezu apfundzisa anyakupfundzace toera kuphembera: “Babathu muli kudzulu, dzina yanu mbiceneswe.” (Mateu 6:9) Bhibhlya isalonga kuti dzina ya Mulungu ndi, Yahova. Dzina ineyi isagumanika m’maulendo akupiringana 7.000. (Eksodo 3:15; Masalmo 83:18) Pidamala kufa apostolo a Yezu, mpingo Wacikristu wakhuyiwa na maonero akuphonyeka a Ayuda toera kucalira kuphatisira dzina ya Mulungu. (Mabasa 20:29, 30; 1 Timoti 4:1) Anthu adakopyari makhundu a Malemba Acigerego atoma kucinja dzina ya Mulungu, Yahova, mbaikha mafala akuti “Mulungu” peno “Mbuya.”
Komiti Yakuthumburuza Bhibhlya ya Dziko Ipswa yaikha pontho dzina yakuti Yahova m’mbuto zikhagumanika iyo m’Malemba Acigerego Acikristu * m’maulendo akukwana 237. Athumburuzi a Bhibhlya nee aikha dzina ineyi na kufuna kwawo, mbwenye afufudza kakamwe toera kuona mbuto zikhagumanika iyo. Mwacitsandzo, mafala anagumanika pa Luka 4:18 abuluswa pa Izaiya 61:1. M’malemba akutoma Acihebheri, dzina yakuti Yahova ikhagumanika pa vesi ineyi ya Izaiya. Natenepa, mu Bhibhlya ya Dziko Ipswa, lemba ya Luka 4:18 isalonga: “Nzimu wa Yahova uli na ine, thangwi iye andidzodza toera kumwaza mphangwa zadidi kuna anyakutcerenga.”
Malemba anewa asaphedza anyakuleri kusiyanisa Yahova Mulungu na Mwanace m’bodzi ekha, Yezu Kristu. Mwacitsandzo, Mabhibhlya mazinji pa Mateu 22:44 asalonga: ‘Mbuya alonga kuna Mbuyanga.’ (Versão Rei Jaime) Mphapo mbani analonga na ndzace? Mafala a lemba ineyi asagumanika pa Masalmo 110:1, m’malemba Acihebheri akutoma mukhagumanika dzina ya Mulungu. Natenepa, mu Bhibhlya ya Dziko Ipswa, lemba ya Mateu 22:44 isalonga: “Yahova alonga kuna Mbuyanga.” Kusiyana kwa Yahova Mulungu na mwanace nee ndi cinthu cakubisika. (Marko 13:32; Juwau 8:17, 18; 14:28) Toera tipulumuke tisafunika kubvesesa kusiyana kweneku. Lemba ya Mabasa 2:21 isalonga: “Munthu onsene anacemera dzina ya Yahova anadzapulumuswa.”
Yakunyindirika na Yakubveka Mwadidi
Athumburuzi awangisira kakamwe toera kuthumburuza malemba akutoma Acigerego munjira yakunyindirika, yakukhonda nentsa kubvesesa, mukuphatisira mafala analongwa ntsiku na ntsiku. Mwacitsandzo, Bhibhlya ya Dziko Ipswa yabvekesa mwadidi mafala Acigerego. Mu pilongero pinango, mafala anango asabvekesa ndzidzi ninga pidacitika nduli, pinacitika cincino peno pinafuna kucitika ntsogolo. Mu cigerego, fala ibodzi inakwanisa kupangiza khala cinthu camala kucitika peno cikupitiriza kucitwa. Onani mafala a Yezu pa Mateu 6:33. Fala Yacigerego idathumburuzwa “kuikha” isabveka cinthu cakuti cikupitiriza kucitwa. Toera kubvekesa mafala akuphata ntima a Yezu, lemba ineyi yathumburuzwa tenepa: “Pitirizani kuikha pa mbuto yakutoma Umambo wa Mulungu na ulungami wace, pinthu pyenepi pyonsene munadzapithimizirwa.” Munjira ibodzi ene, Mateu 7:7 isalonga: “Pitirizani kuphemba, munadzapaswa; pitirizani kusaka, munadzagumana; pitirizani kugogodza nsuwo, munadzafungulirwa.”—Aroma 1:32; 6:2; Agalata 5:15.
Kucitisa kuti Mafala a Mulungu agumanike pa dziko yonsene
Kubuluswa kwa Malemba Acigerego Acikristu n’Cisena basi ene ndi matomero. Masasanyiro akucitwa toera kuthumburuza Bhibhlya yonsene. Kodi anyakuleri anakwanisa kukhala na cinyindiro cakuti Bhibhlya yonsene ya Cisena inadzakhala yakunyindirika na yakubveka mwadidi ninga pinalongwa n’Cingerezi?
Inde, thangwi basa yakuthumburuza isatsogolerwa na Mathubo Akutonga a Mboni za Yahova. Mwandzeru, iwo acita cisankhulo toera basa ineyi icitwe na nsoka, tayu na munthu m’bodzi. (Misangani 11:14) Misoka ya athumburuzi isagumanika pa dziko yonsene yapantsi. Departamentu inacemerwa Serviços de Tradução isagumanika ku Ofesi Ikulu ya Dziko Yonsene Yapantsi ya Mboni za Yahova toera kuphedza misoka ineyi, kutawira mibvundzo ya athumburuzi na kubveranisa Bhibhlya ya Dziko Ipswa mu pilongero pyakusiyana-siyana. Kusiyapo pyenepi, yasasanywa programu ya mu ntcini wa ndzeru inacemerwa Sistema de Tradução da Torre de Vigia, toera kuphedza athumburuzi a Bhibhlya. Cibodzi mwa pinthu pinagumanika mu programu ineyi ndi kuthumburuzwa kwa fala ibodzi na ibodzi ya Cihebheri na Cigerego mu Cingerezi. Pyenepi pisaphedza athumburuzi kusankhula mafala adidi mu cilongero cawo. Dziwani kuti basa yakuthumburuza isaphemba kuwangisira kwa athumburuzi. Mbwenye mitcini ya ndzeru isaphedza misoka ya athumburuzi a Bhibhlya kucita mwadidi basa yawo toera Bhibhlya ya Dziko Ipswa ikhale yakunyindirika na yakubveka mwadidi ninga Cingerezi.
Tisakuphembani toera muleri Bhibhlya ya Dziko Ipswa ya Malemba Acigerego Acikristu. Munakwanisa kuileri mu interneti, mu JW Library app, peno kuphemba yakudhindwa ku mpingo wa Mboni za Yahova unagumanika pacisa canu. Munadzatsandzaya kuleri Bhibhlya ineyi thangwi ndi yakubveka mwadidi, yakukhonda nentsa kuleri; munagumana mphangwa za m’bukhu zinapangiza pinalongwa m’bukhu ineyi toera kukuphedzani kugumana mwakucimbiza mavesi anadziwa imwe; pontho munagumana mphangwa zakuthimizirika kunkhomo kwa Bhibhlya. Cakufunika kakamwe ndi cakuti imwe munatsandzaya kuleri na cinyindiro Bhibhlya ineyi, thangwi isabvekesa mwadidi mafala a Mulungu mu cilongero cinalonga imwe ntsiku na ntsiku.
Pinagumanika m’Bhibhlya ya Dziko Ipswa
Mphangwa za M’bukhu: Mphangwa zenezi zisagumanika pakutoma kwa bukhu ibodzi na ibodzi ya m’Bhibhlya, izo zisaphedza toera kugumana mwakucimbiza lemba yakudziwika
Yathumburuzwa mwadidi: Athumburuzi awangisira kakamwe toera kuthumburuza malemba akutoma Acigerego n’Cingerezi, pontho toera kuzibvekesa munjira yakunyindirika n’Cisena
Yakukhonda nentsa kuleri: Munatsandzaya kuleri Bhibhlya ineyi thangwi iri na mafala akukhonda nentsa
Pidzindikiro pyapantsi: Pisapangiza mabvekero anango a mafala, kuthumburuzwa kwa fala na fala, na mphangwa zinango
Mafala Adaphatisirwa m’Bhibhlya: Pa khundu ineyi pasagumanika mafala na mavesi anagumanika iwo m’Bhibhlya
Mabvekero a Mafala Anango: Ndi khundu inagumanika mabvekero a mafala anango adaphatisirwa m’Bhibhlya
^ ndima 12 Kazinji kene asacemerwa Novo Testamento.