“Mbi hinga nga ka comment apensé na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali ayeke ga na yâ ti li ti mbi ape. Et puis tongana mbi komanse ti pensé na ndö ni, mbi zi li ti mbi na ndö ni gbä. A kpa mo bâ mo tene mbeni zo nde la ayeke na yâ ti li ti mbi.”—Vera.

 “Na bango ni, mbi peut ti arrêté ti pensé na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali ape. Tongana mbi peut ti sara ni, andâ mbi peut ti huru na lê ti nduzu tongana ti ndeke.”—John.

 Eskê mo kue mo pensé tongana Vera na John? Tongana a yeke tongaso, atënë so e gue ti bâ so ayeke mû maboko na mo.

•  Ngbanga ti nyen la e doit ti ngbâ ti pensé na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali ape?

•  Ngbanga ti nyen a yeke ngangu ti sara ni?

•  Ye so mo peut ti sara

•  Amba ti mo atene ti ala nyen?

 Mbeni maseka-koli so iri ti lo ayeke Alex atene: “Koya ti mbi atene na mbi so, tongana Nzapa aye fade ape ti tene mbi bungbi koli na wali na mbeni zo, ka lo yeke zia nzara ni so na yâ ti mbi ape.”

 Mbeni mbage ti tënë so koya ti Alex atene so ayeke tâ tënë: Nzapa la azia nzara ti bungbingo koli na wali na yâ ti e, me raison ni ayeke dä. Tongana fade azo abungbi koli na wali ape, ka laso zo oko ayeke duti fade na ndö ti sese ape. Tongaso, ngbanga ti nyen la a lingbi mo kpe ti zia li ti mo gï na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali? Araison ayeke use:

•   Bible afa so Nzapa aye si gï mbeni koli na wali so asara mariage awe la apeut ti bungbi koli na wali na popo ti ala.—Genèse 1:28; 2:24.

   Tongana mo yeke mbeni kumbamba so ayeda na tënë ti Nzapa so, me si mo yeke pensé lakue gï na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali, bê ti mo apeut ti son ande mingi ndali ti so mo peut ti kaï nzara ni so ape. A peut même ti sara si mo sara encore hange ape na aye so apeut ti gue na mo ti bungbi koli na wali nga na nda ni ti tene mo sara ni. Mingi ti azo so asara tongaso aregretté mingi na pekoni.

•   Tongana mo manda ti tomba apensé ti bungbingo koli na wali na yâ ti li ti mo, a yeke mû maboko na mo ti ga zo so ahinga ti kanga nzara ti bê ti lo; ye so ayeke aidé nga mo na yâ ti ambeni ye nde na yâ ti gigi ti mo.—1 aCorinthien 9:25.

 Tongana mo hinga ti kanga nzara ti bê mo, mo yeke duti na ngia na yâ ti gigi ti mo laso me nga kekereke kue. Ambeni wandara atene so tongana amolenge ade kete si ala hinga ti kanga nzara ti bê ti ala, na temps so ala kono, ala yeke wara kpale ti seni wala ti mosoro mingi ape nga ala yeke kpe ndia ti kodro. a

 Ye so asara si a yeke ngangu ayeke so, lisoro ti azo mingi laso angoro gï na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali; nga na ndö ni, so mo yeke maseka, ambeni changement so ayeke passé na yâ ti terê ti mo asara si ye ni akiri aga ngangu.

 “Na bango ni, aye nde nde so ayeke fa na télé afa so ti bungbi koli na wali kozo ti sara mariage ayeke sioni ape, nga so mo yeke wara kpale na pekoni ape. A yeke facile ti tene zo angbâ ti pensé gï na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali, tongana a fa na lo so tongana zo abungbi koli na wali kozo na mariage, lo yeke wara nga kpale na pekoni ape.”​—Ruth.

 “Na place ti kua, mbi yeke mä azo na tenengo abuba tënë mingi na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali; ye so ayeke sara si mbi kue mbi ye ti hinga ye na ndö ni. Tënë ti bungbingo koli na wali sân mariage akpa fadeso mbeni ye so ayeke na lege ni, a sara si a yeke ngangu ti tene zo abâ ni tongana mbeni ye so ayeke na lege ni ape.”—Nicole.

 “Tongana mo yeke bâ afoto na ndö ti aréseaux sociaux, a yeke facile ti tene mo grisa ti sara hange. Mbeni foto so andu tënë ti bungbingo koli na wali so mo bâ apeut ti ngbâ na yâ ti li ti mo, na ti grisa na ndö ni apeut ti duti ngangu mingi!”—Maria.

 Ndali ti araison so, peut-être mo peut ti pensé tongana bazengele Paul so atene: “Tongana mbi ye ti sara ye so ayeke mbilimbili, ye so ayeke sioni la si ayeke na yâ ti mbi.”—aRomain 7:21.

 Pensé na ambeni ye nde. Gi ti zia li ti mo na ndö ti mbeni ye nde ahon ti zia li ti mo na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali. Na tapande, a peut ti duti mbeni ye so mo yeke sara ka ti passé na temps, sarango sport, wala mbeni ye so mo ye ka ni mingi. Mbeni wali so iri ti lo Valerie atene: “Dikongo Bible a-aidé mbi mingi. Na yâ ni mo yeke wara apensé ti Nzapa, na tongana mo pensé na ndö ti Nzapa, a yeke ngangu ti tene mo pensé na mbeni ye nde.”

 A yeke tâ tënë so a peut ti si so zo apensé na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali. Me tongana pensé ni aga na yâ ti li ti mo, a yeke na mo ti soro wala mo ye ti ngbâ ti pensé na ndö ni wala ti zia ti pensé na ndö ni.

 “Tongana apensé na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali aga na yâ ti li ti mbi, hio mbi yeke gi ti pensé na mbeni ye nde. Mbi yeke gi nga ti hinga ye so asara si mbi komanse ti wara pensé ni so; tongana a yeke mbeni bia wala mbeni foto, mbi yeke supprimé ni.”—Helena.

 Mama-ndia ti Bible: “Ye kue so ayeke mbilimbili, ye kue so ayeke nzoni-kue, . . . ala ngbâ ti bi bê ti ala na ndö ti aye so.”—aPhilippien 4:8.

 Soro anzoni kamarade. Tongana akamarade ti mo ayeke causé lakue gï na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali, a yeke duti ande ngangu na mo ti zia ti pensé na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali.

 “Na temps so mbi de lani maseka, a yeke lani ngangu na mbi mingi ti zia ti pensé na asioni ye; kota kpale ni ayeke lani akamarade ti mbi. Tongana mo yeke na milieu ti azo so abâ ti ala sioni oko ape tongana mbeni zo asara ye ti sioni, a yeke duti ande ngangu na mo ti zia ti pensé na asioni ye; ye so ayeke sara si mo yeke kiri ti duti na nzara mingi ti sara sioni ye.”—Sarah.

 Mama-ndia ti Bible: “Zo so atambela na azo ti ndara, lo yeke ga zo ti ndara, me zo so asara kamarade na azo ti buba, lo yeke wara sioni dä.”—aProverbe 13:20.

 Sara hange na aye so mo yeke sara ti passé na temps. Zo kue ahinga so mingi ti afilm, abia nga na ambeti laso aluti mingi na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali. Nicole atene: “Ti mbi, abia la ayeke sara ka ye mingi na ndö ti mbi. A peut ti sara si anzara ti terê ti mbi ahon ndö ti mbi.”

 “Na mbeni temps lani, mbi komanse ti bâ afilm nga na a-émission so tënë ti bungbingo koli na wali asi yâ ni. Sân ti tene mbi hinga, pensé ti mbi akomanse ti luti mingi gï na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali. A yeke lani facile na mbi ti hinga ye so asara si mbi wara apensé ni so. Kete na peko ti so mbi arrêté ti bâ afilm nga na a-émission ni so, mbi pensé encore mingi ape na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali. So fadeso mbi yeke sara hange mingi na aye so mbi yeke sara ti passé na temps, a yeke ngangu na mbi mingi ape ti zia ti pensé na ndö ti tënë ti bungbingo koli na wali.”—Joanne.

 Mama-ndia ti Bible: “Zia a sara même tënë ti lango-sioni, tënë ti sioni ye nde nde kue wala ti bê ti warango ye na popo ti ala pëpe.”—aÉphésien 5:3

 Bata tënë so: Ambeni zo apensé so, tongana nzara ti bungbingo koli na wali asara ala ngangu, ala doit ti sara effort ti kanga bê ti ala ape, nga même si ala ye ti sara ni, ala peut ape. Me Bible afa tongaso ape. Bible amû nengo na e na lege so lo fa so e peut ti duti na ngangu na ndö ti apensé ti e.

 Mama-ndia ti Bible: “Ala ngbâ lakue ti sara si bibe so ayeke fa lege na ala akiri fini ni.”​—aÉphésien 4:23.